Illegale tewerkstelling - thema nummer 109, verschijnt eind september 2002 'Illegaal werk' had in de jaren na de Tweede Wereldoorlog een geheel andere betekenis dan de huidige 'illegale arbeid' waarmee ondernemers migranten zonder arbeids- en verblijfsvergunning profijtelijk tewerkstellen. In de heersende opvattingen had het eerste begrip een positieve betekenis en krijgt het tweede een steeds meer uitgesproken negatieve lading. Sterker nog, het woord 'illegaal' lijkt exclusief van toepassing te zijn op de betreffende groep migranten. Buitengewoon schril wordt het als in het taalgebruik over het optreden van de overheid termen als 'razzia' en 'inval' opduiken. En waar het gaat om de recente uitzetting van Bulgaren, snijdt een krantenkop als "Illegale Bulgaren verzieken de markt" door de progressieve ziel (NRC Handelsblad, 5 september 2002). Ook, omdat volstrekt oncontroleerbaar een anonieme bezoeker van een Turks koffiehuis geciteerd wordt. Maar daarmee is nog niet genoeg gezegd. Wordt illegale arbeid benoemd als zwart werk, dus werk waarvan de belastingdienst formeel geen weet heeft, dan laten alle onderzoeken zien dat de omvang van deze onwettige activiteit onder 'legale binnenlanders' aanzienlijk groter is dan onder illegale buitenlanders. Wordt vervolgens aangetekend dat ondernemers in verschillende sectoren draaien op illegale arbeid, en dus tot 'illegale winsten' komen, dan hebben het we over een fenomeen dat minstens zo verontrustend is als de zelfverrijking van patsers die tegenwoordig regenten zijn. In dit thema worden gegevens over illegale tewerkstelling bij elkaar gebracht, voorbeelden uitgewerkt, verklaringen gezocht en wordt nagegaan in hoeverre de vakbeweging zich het lot van de 'sans-papiers' aantrekt. Hans Boot