Geen zielloos einde van solidariteit 'Strijd zal ons redden' Peter Beekman Solidariteit bestaat niet meer. Het tijdschrift voor een strijdbare vakbeweging heft zichzelf na 23 jaar op. Aan een Amsterdamse gracht praat men over de toekomst van de progressieve vakbond. Het einde van het tijdschrift Solidariteit wordt gevierd met de presentatie van de kloeke bundel Om de vereniging van de arbeid en een discussie over de toekomst van de progressieve vakbeweging. Is de vakbond nog te redden, en wat is daarvoor nodig? Om daarover te praten hebben kritische vakbondsleden en -bestuurders zich verzameld op het terras van een Turks café-restaurant in een tropisch Amsterdam. Het is aangenaam in de schaduw en het water van de gracht zorgt voor extra verkoeling. Het buitenplaatsje is propvol. Hans Boot, inmiddels ex-hoofdredacteur: "Dit is geen zielloos einde, ik ben niet weemoedig door het einde van Soliteit. We hebben geprobeerd binnen de vakbeweging een oppositierol te vervullen. Dat is ons niet gelukt. Ik vind het mooi dat hier zo veel mensen zijn gekomen om te discussiëren. Het houdt niet op, het gaat gewoon door, alleen anders. Solidariteit was meer dan een blad. We organiseerden ook acties en conferenties. Dat gaan we niet meer doen. Inhoudelijk blijven we op dezelfde lijn: vakbeweging en arbeidsorganisatie. Er is een site en we maken een elektronische nieuwsbrief waar je je gratis op kunt abonneren. We piekeren nog over andere dingen: misschien moeten we een linkse denktank worden." Sociale beweging Marcel van der Linden, hoogleraar geschiedenis van de sociale beweging aan de Universiteit van Amsterdam schetst een somber beeld van de vakbeweging op wereldschaal. Slechts 5 tot 10 procent van de werknemers is georganiseerd. En dan valt er weinig te bereiken. De vakbeweging moet aantrekkelijker worden. Een mogelijke weg is die van het zogenoemde social movement unionism. In Colombia heeft de vakbond dat met succes gedaan. Daar heerste een kille, neo-liberale wind en de vakbond verweerde zich daar nauwelijks tegen, bekommerde zich slechts om zijn eigen welzijn. De basis van de vakbeweging stelde zich teweer door de arme wijken in te gaan en daar te helpen met bijvoorbeeld het verbeteren van de infrastructuur en scholing te verzorgen. Het werkte, talloze leden stroomden toe. Vooral mensen uit groepen die lastig zijn te bereiken: flexwerkers, vrouwen en migranten. Niet alleen in ontwikkelingslanden, maar ook in de Verenigde Staten is deze aanpak succesvol gebleken. Inmiddels heeft het Duitse Ver.di, met zo'n drie miljoen leden `s werelds grootste vakbond, eveneens belangstelling getoond. "Verbindingen aangaan met andere sociale bewegingen is essentieel voor een progressieve toekomst van bond", vindt ook Dick de Graaf, voormalig bestuurder van FNV Bondgenoten. Maar het begint bij de basis, de machtsvorming op de werkvloer. Tijdens zijn leven als bestuurder heeft hij daar ervaring mee opgedaan bij de cacaoindustrie in de Zaanstreek. Vanaf de werkvloer kun je dan verbindingen leggen met de hele keten. "Solidariteit vanaf de cacaoboer, via de vervoerders tot en met de verwerking hier." Maar daarvoor is uitbreiding van het internationale vakbondswerk hard nodig. "Daar investeert de FNV veel te weinig in", meent De Graaf. Veel te slap De vakbeweging moet veranderen, zij komt te weinig voor de belangen van de werknemers op, vindt Jan Willem Stutje. De vakbondselite was voor de Europese grondwet, terwijl de achterban massaal nee stemde. Dit toont een grote kloof tussen top en basis aan, meent de onderzoeker bij het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis. De beweging zit in een diepe, ideologische crisis. Dat de hervorming van de leiding van de vakbond zal komen, noemt hij een illusie. "Agnes Jongerius en Henk van der Kolk zijn veel te slap. Dat verwijt ik hen niet persoonlijk. Het heeft te maken met de sociale positie van de vakbond. Dat is de oorzaak. De vakbondsbureaucratie leeft in een symbiose met de overheidsbureaucratie en met het bedrijfsleven. Kijk bijvoorbeeld naar Wim Kok. Bij de vakbond valt kennelijk carrière te maken." Hoe kan de vakbeweging dan wel veranderen, wat moet er gebeuren?, wordt er van diverse kanten geroepen, terwijl motorbootjes langs het terras tuffen. "Tja, politieke apathie overheerst, er is weinig oppositie. De politieke en economische conjunctuur is zeer slecht. Het is uiterst ingewikkeld, ik heb helaas ook geen eenduidig antwoord. Strijd zal ons redden", sluit Stutje optimistisch gelaten zijn betoog af. Bridget Maasland "Hans, mag ik een knuppel in het hoenderhok gooien?", mengt Nico Manshanden zich in de discussie. "Waarom kom je nu met een boek? Hopeloos ouderwets, daar bereik je niemand mee. Weet je wat ik heb gedaan voor een bijeenkomst van jongeren in de bouw? Ik heb die mooie blonde van de tv uitgenodigd, hoe heet ze ook weer ..... 0 ja, Bridget Maasland. De zaal zat bomvol hoor!" Gejoel, geschreeuw. "Ja, die jongens van de bouw willen dan wel komen. Maar ging het nog wel ergens over?" Manshanden: "Stil nou. Ik wil even terug naar mijn knuppel." Hilariteit maakt discussie verder onmogelijk. Het gezelschap gaat op weg naar de borrel. Solidariteit is blijmoedig en waardig ten grave gedragen. Het boek Om de vereniging van de arbeid is voor 20 euro te bestellen bij: redactie@solidariteit.nl of via de site www.solidariteit.nl [Bron: B Kader, jaargang 3, nummer 8, augustus 2005.]