Patrick van Klink
Klimaatverandering vraagt om snel handelen, waarin droom en daad samenvallen. Verduurzamen gaat om meer dan de opsomming van het aantal CO2 moleculen of het gebruik van andere energiebronnen. De klimaatcrisis heeft alles te maken met de afname van de biodiversiteit en het hergebruik en de winning van grondstoffen. En ..... de kloof tussen rijk en arm.
Bestrijding van klimaatverandering kan op een sociaal rechtvaardige manier. Tot vandaag is het echter vooral een verdienmodel dat de rijken dient. Zij krijgen subsidie voor een warmtepomp, terwijl de werkers in de fossiele industrie hun baan verliezen en - als ze er hard voor vechten - een sociaal plan binnenhalen.
Veranderingen aan de markt overlaten, betekent dat winst de beslissende overweging is - zo werkt immers het kapitalisme. Harry van der Kraats weet dat. Als directeur bij diverse multinationals en van de Algemene Werkgeversvereniging Nederland verklapte hij eens dat ondernemers in tijden van crisis vergeten aan hun mensen te denken en in hen te investeren.(AWVN) De FNV ervaart dit niet alleen in tijden van crisis. De metaalsector bijvoorbeeld is niet de meest trendgevoelige als het gaat om verduurzamen. Het idee voor de vergroening van Tata Steel kwam dan ook niet van de aandeelhouders en het dieselschandaal kwam voor de elektrische auto naar buiten.(emissieschandaal)
Mijn droom voor een nieuwe kabinet is dat het organiseert dat Nederland een week stil staat. Een week om met elkaar te praten over wat wij nodig hebben om te verduurzamen, waar woonruimte is, wat essentieel is om onze gemeenschappen te laten functioneren. Een gesprek zonder beperkingen over wat mag en hoeveelheid het kost, Een gesprek dat uitgaat van wat wij belangrijk vinden en waar we zelf aan kunnen bijdragen. Een “Loud Spring” die ons, zoals in corona tijd, eraan herinnert welk werk belangrijk is. De Loud Spring is een Duitse documentaire, waarin onder anderen klimaatactivisten en vakbondsleden aan het woord kwamen en die ook in Nederland geleid heeft tot discussiebijeenkomsten.(Cineville).Tja een droom, waar beginnen de daden? Vandaag, elke dag opnieuw.
Groene banen zijn nodig om klimaatverandering tegen te gaan. Evenals: isoleren, opleiden van installateurs, plaatsen van windmolens, ombouwen van energievoorziening voor de industrie, decentraliseren van het elektriciteitsnet, bepalen welke grondstoffen nodig zijn en hoe hergebruiken mogelijk is en hoe in Europa minder nodig is.
Elke sector krijgt met deze toekomst te maken. Zonder werkers? Onmogelijk! De FNV geeft voorbeelden zoals Mijn bedrijf: begin in de eigen omgeving, medestanders zoeken en laten zien hoe het gaat. Een mooi voorbeeld was het Plan Groen Staal, door de FNV bij Tata gestart, samen met Klimaatgroepen. Helaas vastgelopen in de modder van politiek en multinationals. Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. In plaats van de onzichtbare hand van de markt, solidair en democratisch de mogelijkheden bepalen. Bijvoorbeeld door gecontroleerd geld te gebruiken van onze pensioenfondsen en de winsten op de door ons geproduceerde vermogens.
Een echte baan is een baan die gerespecteerd wordt, met zekerheid en een goed inkomen. Nieuwe 'groene banen' voldoen hier niet vanzelfsprekend aan. Zo kennen bijvoorbeeld werkers die windmolens op zee plaatsen geen cao.
Veel bestaande banen in de industrie zullen verdwijnen, ook die waar door strijd goede arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd, inclusief de opgebouwde vakbondspositie. Om van groene banen echte banen te maken, is de gezamenlijke inzet van alle sectoren binnen de FNV nodig. Weer die solidariteit ..., zo node gemist! Hoeveel kaderleden en bestuurders bij grote ondernemingen hebben zich ingezet voor de strijd tegen de 'Buffelboete' door collega’s te activeren die als ingeleende schoonmaker of uitzendkracht werken.(Schaf af). Vroeger vielen die onder de cao. Zijn het nu geen collega’s meer?
De FNV koppelt terecht werk aan respect. Mensen ontlenen waardering aan hun werk. Werk is voor velen hun thuis, waar vriendschappen ontstaan, hun leven draait om het werk. Lange tijd bij hetzelfde bedrijf werken, technische en sociale veranderingen meemaken, groeien door ervaring op te doen en te leren.
Vaak is de vakbond of ondernemingsraad betrokken bij afspraken die zorgen dat werkers niet de dupe zijn. Hard nodig, omdat ondernemers steeds vaker hun risico’s afwentelen op werkers. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving spelen de 'omscholingsrisico’s' vooral bij mensen met een tijdelijk contract. Ondernemers investeren niet en gaan voor een zekere winst voor hun aandeelhouders. Niet voor de risico’s. Daar draait de samenleving voor op.
Maar als de bazen het niet doen, wie dan wel? Wij! Door ons samen in de FNV in te zetten voor wat nodig is om 'ons' bedrijf voor te bereiden op de toekomst, of voor onze eigen toekomst. Krimpen of sluiten van een bedrijf is voor werkers meer dan hun baan verliezen. Ze verliezen een deel van hun leven, een deel van de wereld waarin ze zijn opgegroeid. Het is 'emotie', meer dan een kil banenplan met herplaatsing en omscholing.
Bij de 'energietransitie' gaat het ook om de grote invloed op onze gemeenschappen. Zo zijn bijvoorbeeld de gevolgen van de sluiting begin jaren tachtig van de scheepswerven in Schiedam en Vlaardingen nog steeds zichtbaar. Op persoonlijk vlak door werkloosheid en pensioenbreuk, nog steeds is er onvoldoende vervangend werk. Gemeentes hebben hogere kosten door de bijstandsvoorziening en incasseren minder inkomsten door lagere inkomens.
Deze problemen reiken verder dan de mensen zelf. Een marktoplossing met concurrentie op bestaansvoorwaarden straft hen twee keer, eerst door verlies van werk, daarna door verslechtering van zowel de arbeidsvoorwaarden als de leefomgeving.
Tot slot nog een paar 'tips', opgedaan uit ervaringen. Gebruik de betrokkenheid van collega's. Cruciaal voor een draagvlak zijn zeggenschap en rechtvaardigheid. Angst voor werkloosheid en armoede is reëel, maar ook een slechte raadgever. Waarom bang zijn voor elkaar? Waarom heeft de actiegroep Tegengas bij hun blokkade actie in jongstleden oktober de stakende sjorders in de Rotterdamse Haven niet opgezocht? (Geef Tegengas). Of andersom? Een gemiste kans.
De gebundelde emoties van de vakbeweging en klimaatbeweging kunnen ijzer breken, een nieuwe gemeenschap vormen. Klimaat Netwerk werkt hieraan.
Doe je mee?
