Commentaar 130 - 11 oktober 2009

El Teide en de AOW

Sjarrel Massop

Na negen maanden hard werken zonder noemenswaardige onderbreking heb ik afgelopen week genoten van een, al zeg ik het zelf, welverdiende wandelvakantie op Tenerife. Ik heb me vergrepen aan een ticket bij een 'price fighter', een 'lowbudget' appartement en een 'rent-a-car'. Tenerife is aan te bevelen, hoewel al op de eerste dag de onontkoombare massamedia met Jongerius en Wientjes roet in het eten gooiden.

El Teide is met ruim 3.700 meter de hoogste berg van Spanje en een slapende maar dreigende vulkaan. De berg staat midden op Tenerife en bepaalt de gehele natuur en cultuur op het eiland. Dus gewandeld in de buurt van El Teide, naar de berg Samara met een desolate lavagletsjer en een trip met een drie uur durende afdaling vanuit Masca door de fameuze kloven van ruim acht kilometer lang. Een zeer te genieten, overweldigende natuur die nog intact is en niet verpest door menselijke commercie, hoewel die in opmars is. Het eiland, maar vooral El Teide straalt macht, kracht en pracht uit die naar mijn gevoel op zichzelf staat. Een eigen scheppend vermogen van honderdduizenden jaren dat respect eist en onovertroffen is.

Genieten is een recht

Maar goed, ondanks al het genot en de schoonheid, was toch het bericht doorgekomen dat er geen akkoord gesloten was over de toekomstige AOW. Niet dat ik anders verwachtte, de bonden waren veel te laat met hun reactie en overschatten hun onderhandelingsmacht schromelijk. Ik ben mordicus tegen de verhoging van de AOW leeftijd, maar de inspirerende omgeving zette me aan het denken. Ik plaats de AOW nog steeds in een bredere sociale context. De psychische en fysieke belasting en het aantal arbeidzame jaren zijn voor mij beslist factoren die meetellen in de bepaling van het moment dat mensen met hun loondienst stoppen of minder gaan werken. Mijn eerste associatie was moreel van aard. Mensen moeten van het natuurschoon en het leven kunnen genieten. Hun hele leven lang. Dat is een recht, maar veel mensen staan onder zo'n hoge arbeidsdruk dat het genieten erbij inschiet. Dat heb ik persoonlijk ervaren. De maatschappelijke druk op de arbeid is vanwege economische motieven groot.

Gezeur over onbetaalbaarheid

De tweede associatie was kwalitatief van aard. De natuur die ik aantrof, staat op een indrukwekkend niveau. Zou de kwaliteit van de arbeid echt verbeterd worden, dan zijn meer mensen beter en langer in staat om aan de geboden natuurschoonheid toe te komen. De derde associatie betrof de verhoging van de arbeidsproductiviteit die het kapitalisme domineert. Die is inmiddels zover doorgevoerd dat uit een onderzoek van Smulders in 2003 blijkt dat de arbeidsparticipatie in Nederland 47,4 procent van de totale bevolking (dus alle leeftijden) bedroeg, 15 procent was met pensioen,. 30 procent van de mensen jonger dan 65 jaar was niet in loondienst en leefde zonder uitkering (P. Smulders, ed.,Worklife in the Netherlands, Hoofddorp, TNO, 2006). Wat zeurt deze regering van Balkenende en Bos nou over onbetaalbaarheid van de AOW als minder dan 50 procent van de bevolking betaalde arbeid verricht. De huidige arbeidsproductiviteit houdt in dat we met ons allen minder hoeven werken. Waarom moeten we dan langer doorwerken, als dat klaarblijkelijk niet nodig is om ons huidige levenspeil in stand te houden.

Werkverdeling

De AOW is een probleem van de werkverdeling, niet van de financiën. Voor mij is de verbinding tussen de berg El Teide en de AOW simpel; We werken om te leven, we leven niet om te werken. Als de kwaliteit van de arbeid verder omhoog gaat en de verdeling van de arbeid beter georganiseerd wordt, dan zal er voor alle mensen voldoende ruimte zijn goed te kunnen leven en te genieten. Ik vind overigens dat alle opbrengsten uit arbeid aan de arbeid toe moeten komen. Verbetering van de kwaliteit van de arbeid, komt tot stand door arbeid. Het kan dus niet zo zijn dat ondernemers of overheid vervolgens met de resultaten aan de haal gaan en zo ons ouderdomspensioen onbetaalbaar maken.