commentaren
Commentaar 151 - 1 augustus 2010Machtsverhoudingen in de cacaoDick de Graaf Voor het vierde jaar achtereen overtreft de wereldwijde vraag naar cacaobonen het aanbod. De vooruitzichten voor het komende oogstjaar, 2010/2011, laten opnieuw een vraagoverschot zien. Wat is de achtergrond van dit aanbodstekort in deze internationale sector? Voornaamste reden: tegenvallende oogsten in Ivoorkust, 's wereld grootste producent van cacaobonen. Structurele oorzaak: de merendeels kleine West-Afrikaanse cacaoboeren verdienen de kost niet, investeren niet meer in hun plantages en krijgen onvoldoende overheidssteun. SpeculatieEn dan springt de speculant op de haverkist. Sinds eind juni 2010 haalt het handelshuis in agrarische grondstoffen en financiële grondstoffenderivaten Armajaro 241.000 ton cacaobonen uit de markt en laat die opslaan in onder meer Amsterdam, Antwerpen, Londen en Hamburg. Tegen een bonenprijs van rond de drie euro kost dat al gauw een slordige 750 miljoen euro. Dat is het grootste deel van de beschikbare bonenvoorraad. Groot rumoer in de cacaowereld. Mag dat? Kan dat? Wie gaat daar voor bloeden? Ja, het mag op de grondstoffenbeurs in Londen. Nee, het mag niet op de grondstoffenbeurs in New York. Ja, het kan als het geld er voor te regelen is en de Londense beurs blijft meewerken aan dit soort grote posities. Wie gaat daar voor bloeden? Dat ligt eraan, of de prijs verder opgedreven kan worden en Armajaro gaat 'cashen'. Dan betalen de afnemers, de cacao- en chocomulti's. Die schreeuwen nu al moord en brand. Maar als de prijs niet verder stijgt, of Armajaro door de Londense beurs tot de orde wordt geroepen, dan is het een storm in een zak cacaobonen geweest. Armajaro
Armajaro is een particulier bedrijf, opgericht in 1998. Eigenaren en directieleden zijn erkende speculatie recidivisten. Wie hun achtergrond wil kennen, kan dat nagaan op de website www.armajaro.com/page.aspx?page_id=43 Internationale overeenkomstTerug naar de cacao. Eind juni 2010 was om nog een andere reden een belangrijk moment in de cacaowereld. In Genève werd na achttien maanden onderhandelen een nieuwe Internationale Cacao Overeenkomst afgesloten. Landen van producenten en consumenten hebben elkaar uiteindelijk gevonden in een tien jaar durende afspraak om de cacao-economie in het belang van alle spelers in de cacaoketen gezonder te maken. Een bijna breukpunt bij de onderhandelingen was de wens vanuit de producentenlanden naar meer transparantie in de markt en in de prijsvorming. Daar wilden de consumentenlanden, spreekbuizen voor de cacao- en chocomulti's, niet graag aan meewerken. Vanwege de hoge mate van concentratie in de bedrijfstak zouden marktgegevens al snel herleidbaar zijn tot bedrijfsgegevens. En dat was niet de bedoeling. En geconcentreerd is de sector zeker. Een handvol handelaren beheerst de internationale cacaohandel, vier bedrijven verwerken zo'n 60 procent van de mondiale cacao-oogst; vijf ondernemingen beheersen ruim 56 procent van de mondiale chocolademarkt. Aan het begin van de keten staan bijna drie miljoen kleine cacaoboeren die met hun gezin afhankelijk zijn van de inkomsten uit de cacaoteelt. Dus wordt in de overeenkomst uitgegaan van goede bedoelingen en verder onderzoek naar marktgegevens en marktransparantie. Kom daar nu maar eens om bij Armajaro. Werkgroep Cacao DuurzaamIn de wereld van de cacao is Nederland een belangrijke speler. Het is de grootste importeur van cacaobonen ter wereld. Recent zijn de Verenigde Staten voorbijgestreefd. De grootste en technologisch meest geavanceerde verwerkingsbedrijven staan in de Zaanstreek. De logistieke bedrijven in Amsterdam maken deze stad nog steeds tot de grootste cacaohaven ter wereld. En volgens eigen zeggen is de Marsfabriek in Veghel de grootste chocoladefabriek ter wereld. In de gewogen stemverhoudingen binnen de ICCO Raad is het aantal stemmen van Nederland evenredig met de vooraanstaande positie in de cacaoketen (ICCO - International Cocoa Organization).
De macht van de grote cacao- en chocomulti's en die van het speculatieve kapitaal domineren nog de verhoudingen in de cacaoketen. Verschillende NGO's trekken daar tegen ten strijde. Onder het vaandel van een fatsoenlijk bestaan voor alle werkers in de cacaoketen, proberen zij te knabbelen aan deze machtsverhoudingen. Vanuit de Werkgroep Cacao Duurzaam van FNV Bondgenoten werk ik daar ook aan mee. |
