Commentaar 156 - 10 oktober 2010

De echte linkse identiteit is socialistisch

Sjarrel Massop

Historisch bewustzijn dwingt te erkennen dat de recente, politieke en economische ontwikkelingen ook links in een ernstige crisis hebben gebracht. Er is zeker op dit moment voor links geen momentum waaraan enig 'lonkend perspectief' ontleend kan worden. Het initiatief ligt bij rechts dat de ideologische confrontatie niet uit de weg gaat en zelfs opzoekt. Zelfkritiek van links is zeker op zijn plaats.

De 'ontvering' van de sociaal-democratie gaat door, de sociale beweging is zwak en kent nauwelijks strijdperspectief. Eerder pleitte ik voor compromisloze solidariteit (commentaar 148, 20 juni 2010), vandaag is het tijd terug te keren naar onze ware linkse identiteit.

Pseudo-links

Wim Kok heeft het ontveringsproces als eerste benoemd. De sociaal-democratie moest haar ideologische veren afschudden. Dat heeft aanstekelijk gewerkt, het lijkt wel of meerdere delen van links in de rui zijn. Voorlieden, geïnfecteerde met het ontveringsvirus, struikelen over elkaar als het gaat om 'regeringsfähigkeit' te tonen. Dat escaleert nu in de door de PvdA en GroenLinks noodzakelijk geachte hervormingsagenda die voornamelijk economisch is. En wel in de betekenis dat ze niet verder komen dan beheer van het kapitalisme en meegaan met het idee dat de economische crisis van ons allen is. Weliswaar gaat de agenda verder met milieu, vrede, goed wonen en bestrijden van de uitsluiting. Maar dat de behoefte aan kapitalistisch beheer voorafgaat aan de rest van de agenda, heeft ernstige gevolgen. Partijen die zich links noemen, vervreemden hopeloos van hun traditionele achterban. Mensen wenden zich van pseudo-links af.

De markt

Rechts spint goed garen bij de linkse crisis. De verheerlijking van de markt, het adagium van het neoliberalisme, wordt kritiekloos door parlementair links overgenomen. De oppositie van de SP tegen de marktwerking in de zorg is ernstig aan het verstommen. Daarentegen vindt het initiatief van D66 om de woningmarkt en arbeidsmarkt te hervormen grote weerklank. Er moet meer flexibiliteit komen.
Bijna dertig jaar na het akkoord van Wassenaar, loon inleveren voor werkgelegenheid, lijkt de geschiedenis zich te herhalen. De ambtenaren zullen eraan moeten geloven, de grappen over hun luiheid zijn niet van de lucht. Maar wie gaat straks hun werk doen? Het zal wel uitbesteed worden aan dure adviesbureaus en exclusieve interim-managers.
De herstructurering van de ziektekostenverzekering heeft parlementair links ook niets geleerd, lijkt het wel. De stijgende kosten worden afgewenteld op de gewone mensen die forse premieverhogingen krijgen te verteren. Leve de privatisering moet ik cynisch constateren.

Sociale beweging

Moedig en succesvol zijn de schoonmakers en de vuilophalers geweest in hun strijd, dapper laten de postbestellers van zich horen tegen de afbraak van hun werkgelegenheid. De uitgangspositie van krachtdadig verzet en strijd tegen het rechtse afbraakbeleid van de verzorgingsstaat is echter slecht. Dit wordt vooral veroorzaakt, doordat de vakbeweging nauwelijks macht op de werkvloer heeft, en derhalve ook geen mogelijkheid voor mobilisatie. De milieubeweging, de vredesbeweging, de vrouwenbeweging, we moeten erkennen dat ze zwak zijn. Ook buitenparlementair is het 'echte linkse' perspectief niet hoopgevend.

Compromisloze solidariteit

Historisch bewustzijn biedt ons echter ook de zekerheid dat het kapitalistische systeem zwanger is van het socialisme. De arbeidersklasse is de moeder van de vrucht, ze zal voorafgaand aan de bevalling ook haar kind zeer goed moeten verzorgen. Het socialisme is geen vage utopie, maar komt voort uit een gedegen analyse van de samenleving. De socialistische identiteit, de garantie voor een humane samenleving, begint met het scherpe inzicht dat het kapitalisme niet te hervormen is. Het gaat verder met niet aflatende intenties tot strijd voor de menselijkheid en compromisloze solidariteit, waarbij geen mens wordt uitgesloten. Het zal uiteindelijk leiden tot een lonkend perspectief, maar de weg zal lang zijn, vooral omdat links te maken heeft gekregen met een ernstige identiteitscrisis.