Solidariteit – commentaar 207 – 23 september 2012

Heel veel geld

Ab de Wildt

"Banken onder toezicht van de Europese Centrale Bank" (ECB), zo luidde de juichkreet in allerlei media. Het stond er alsof het ging om de redding van onze wereld. Al het andere verbleekte bij deze grote stap. Ik was blij verrast. Door mijn hoofd spookte dat de banken genationaliseerd waren. Onder toezicht van Europa klinkt toch alsof wij het heft in handen hebben. De combinatie 'controle en Europa' klinkt toch heel democratisch.

Over die Europese controle heb ik nergens iets gelezen in de partijprogramma's, terwijl het nieuws toch midden in de verkiezingstijd naar buiten kwam. Ook in Duitsland bij de deelstaatsverkiezingen bleef het stil over deze zware beslissing. Staan we dan toch aan de vooravond van grote omwentelingen?

Snoevende commentaren

Zwaar geschut kwam er aan te pas om de plannen als een overwinning te presenteren. Een paar 'hoogwaardige' commentaren.
* Jose Manuel Barroso (voorzitter Europese Commissie): "Europa moet een federatie van nationale staten worden". Hij zei dat in zijn jaarlijkse toespraak tot het Europees Parlement in Straatsburg. Als hiervoor een verdragswijziging nodig is, dan moet dat maar, voegde hij eraan toe.
* Michel Barnier (Europees Commissaris Interne Markt): "Het waren de afgelopen jaren niet de grootste banken die in de problemen kwamen, maar juist de wat kleinere, zoals het Britse Northern Rock of het Spaanse Bankia".
* Christine Lagarde (directeur Internationaal Monetair Fonds): "Het is duidelijk dat als we betrokken raken, we zowel betrokken willen zijn bij zowel het ontwerpen als het monitoren van de programma's. We houden er niet van om alleen te monitoren, als we niet actief hebben meegeholpen met het ontwerp".

Gammel toezicht

Leve de computer en de zoekprogramma's. Na een berg informatie drong heel langzaam tot me door wat er aan de hand was. Europese banken en voorop de banken in Portugal, Spanje en Griekenland worden gecontroleerd op ongeoorloofde transacties. Zodat, volgens Barroso, voorkomen wordt dat de belastingbetaler in de toekomst weer moet opdraaien voor in problemen geraakte banken. Door Europees toezicht denkt Barroso te verhinderen dat nationale belangen de doorslag geven bij beslissingen over banken in nood.
Maar de ironie wil dat de ECB voor de controle op met name de kleinere banken blijft vertrouwen op de deskundigheid van de nationale toezichthouders, zoals De Nederlandsche Bank (DNB). Toen ik dat las, dacht ik onmiddellijk aan de connectie tussen de bank van Scheringa en de DNB en aan toezichthouders als Wellink, Zalm, Nijpels, de Grave en Linschoten.

Er zijn ongeveer tienduizend banken en financiële instellingen in Europa, veel kleine regionale banken. Wat doen ze daar dan wat niet transparant en oorbaar is? Ze doen druk zaken met lokale politici of aannemers, burgemeesters of andere notabelen en financieren stokpaardjes en projectjes van vrienden. Vooral de kleinere Duitse banken - in handen van regionale of lokale overheden - en de Spaanse Cajas - veel geld uitgeleend aan bouwbedrijven - staan op de toezichtlijst. Opvallend is de afwezigheid van bijvoorbeeld ING, ABN Amro, Deutsche Bank, BBL, Fortis, Commerzbank, Sparkasse, Barclays, Royal Scottish Bank, Banque Paribas en Credit Lyonnais.

Veilige winsten

Om welke belangen gaat het hier eigenlijk? Om heel veel geld. Op één dag kan de ECB wel vijfhonderd miljard euro lenen aan achthonderd banken. Zelfs de kleinste cijfers genereren hier torenhoge winstmarges.
Duizelingwekkend wordt het als het balanstotaal van bijvoorbeeld een bank als de ING bekeken wordt: dertienhonderd miljard euro. Eigen vermogen: zevenenveertig miljard euro. De ING kan dus geld verdienen met ongeveer dertig keer het eigen vermogen. Alle pensioenfondsen bij elkaar bezitten ongeveer negenhonderd miljard euro eigen vermogen. Bij zoveel geld kwijlt Lex Hoogduin (voormalig topman Nederlandsche Bank) en roept dan ook schaamteloos dat de traditionele, collectieve pensioenfondsen afgeschaft moeten worden en vervangen door verplichte, individuele spaarrekeningen bij de grote financiële instellingen.

Zo wordt het de grote financiële wereld wel heel gemakkelijk gemaakt de toekomstige winsten veilig te stellen. Alleen al in Nederland maken de financiële instellingen ongeveer zestien miljard euro winst, Europa breed is dat zo'n honderdvijftig tot tweehonderd miljard euro per jaar!
Tegelijkertijd worden - met hulp van de liberalen, christendemocraten en sociaaldemocraten in het Europees Parlement - de kleine concurrenten uitgeschakeld.