Solidariteit – commentaar 258 – 7 september 2014

Een consequent echt linkse oppositie

Egbert Schellenberg

Zelf heb ik sinds 1994 consequent SP gestemd, omdat ik eind jaren tachtig het geloof in de PvdA definitief verloren had en de SP een socialistisch geluid liet horen. Maar wat mij al langer bezighoudt, is de afwezigheid van een consequent echt linkse oppositie, zeker tegen het licht van de gebeurtenissen vanaf 2007. De oogst van de wereldwijde crisis is bepaald niet dat het kapitalisme of neoliberalisme in de hoek gedrongen is. In tegendeel links ligt daar en weet geen garen te spinnen bij de heersende, guur rechtse besparingspolitiek.

Opvallend is de wijze waarop de PVDA België de winst van twee zetels in het federale parlement in de publiciteit heeft neergezet. "We sturen twee Marxisten naar het parlement", stond er groot boven het artikel in de krant, waarin de verkozenen uitlegden wat ze gingen doen in het federale parlement.1 Toen de SP in 1994 haar eerste twee zetels won, durfde zij al dit soort boute uitspraken niet aan. Eigenlijk moet je vaststellen dat met de mega overwinning in 2006 van negen naar 25 zetels, er meteen een einde is gekomen aan een consequent echt linkse oppositie in Nederland.

Het lonkende pluche

Ik weet nog goed dat ik kort na die verkiezingen van 2006 een gesprek voerde met een aantal politiek gezien linkse mensen, waaronder een paar SP'ers. Tegen hen heb ik toen gezegd dat als de SP op de juiste wijze oppositie zou voeren, ze bij de volgende verkiezingen de PvdA zou decimeren. Immers die partij had gekozen voor deelname aan Balkende IV en daarmee lag het speelveld voor de SP wagenwijd open.
Maar toen al verzuimde de SP duidelijk te maken dat ook met 25 zetels de deelname aan de regering een illusie zou zijn. Niet voor en niet na de verkiezingen werd aan de kiezers uitgelegd dat de uitvoering van een consequente lijn en de uitbouw van deze overwinning veel belangrijker was dan het scoren van een paar Pyrrusoverwinningen in onderhandelingen over een regeerakkoord. De PvdA is al sinds jaar en dag het voorbeeld van hoe links, wanneer ze in de oppositie zit, als een blad aan een boom draait bij het lonken van het pluche.

Systeem ter discussie

De uitkomst van vier jaar twijfelen over de juiste toon leidde in 2012 tot vijftien zetels en een leiderschapscrisis. Daarna werd de toon wel duidelijk: 'wij willen meeregeren en besturen'. En daarmee verdween het onderscheid tussen SP en PvdA nog meer, zeker met de PvdA weer eens in de oppositie. Rutte 1 leverde de SP dan ook niets op.
Op weg naar de verkiezingen bouwde de PvdA rond Samsom het in tijden meest linkse programma en wist ze de opmars van de SP te blokkeren. De PvdA kroop direct na de verkiezingen bij de VVD op schoot en stopte het linkse programma in de allesbrander. Een scenario dat een ieder die de politiek al wat langer volgt, niet mag verbazen. De SP moest echter het antwoord schuldig blijven, omdat terugvallen op een spijkerhard links geluid, dat ook de basis van ons systeem in vraag zou stellen, geen optie was

Dat laatste breekt de SP steeds meer op. Op sociale media volg ik een aantal regionaal actieve SP'ers die wel degelijk aangeven dat de SP eerst en vooral actiepartij moet blijven en dat zetels in gemeenteraad of Tweede Kamer gebruikt moeten worden als megafoon voor het geluid uit de buurt. Ook de nadrukkelijke wijze waarop de SP Rotterdam zich heeft bemoeid met het protest tegen het Israëlisch geweld in Gaza moet gezien worden als een indirect protest tegen de landelijke lijn. De SP Amsterdam daarentegen doet het tegenovergestelde.

Einde actiepartij?

Natuurlijk is verzet tegen de afbraak van de zorg prima, maar het is toch duidelijk waar die vandaan komt. De macht van de verzekeraars is de macht van het huidige economische systeem en zonder dat aan te vallen, zal ook de afbraak van de zorg niet gestuit worden.
Het is ook stil rond het onderwerp 'pensioen'. Dat de FNV hierover bijna uit elkaar spatte, klopt, maar de SP stond tot aan de laatste verkiezingen pal voor 65 jaar. Een recent opinieonderzoek, uitgevoerd op verzoek van 50PLUS, laat zien dat het nog steeds een hot item is. Terwijl het onderwerp geheel uit de gangbare media verdwenen is, blijkt toch 53 procent voor het terugdraaien van de verhoging van de AOW en pensioenleeftijd te zijn. Maar ook hier zullen, om de betaalbaarheid aan te tonen, de cadeaus aan de ondernemingen ter discussie moeten staan. Als gevolg van fiscaalvriendelijke wetgeving ontwijken grote ondernemingen achttien miljard aan belasting, terwijl handhaving van AOW en pensioen op 65 jaar vier miljard kost.
Er is meer. Bijvoorbeeld het ingevoerde schuldenstelsel voor studenten. Dat is niets meer en niets minder dan de vorming van een extra schuldenlast die pas afgestudeerden nog jarenlang in de weg zal zitten bij het verkrijgen van een eigen plek in de samenleving. Het zal tot gevolg hebben dat kinderen uit gezinnen met 'lagere inkomens' steeds minder gaan studeren en de tweedeling in de maatschappij versterkt wordt.
In 2015 zal het sociale bloedbad als resultaat van de decentralisatie, oftewel over de schutting gooien van taken naar gemeentes met ongeveer de helft van de voorheen beschikbare middelen, in volle omvang duidelijk worden. Ook dit is geen natuurramp, maar een bewuste politieke keuze om sociale voorzieningen af te breken.

Het is echt niet zo moeilijk om concrete bezuinigingen te koppelen aan fundamentele maatschappijkritiek. Maar als de SP ervoor kiest in Amsterdam met de erfvijand plaats te nemen in het college van Burgemeester en Wethouders - kennelijk om te laten zien dan ze wil en kan besturen - is de vraag toch echt aan de orde of de actiepartij SP dood en begraven is. Ik zou zeggen stuur liever Marxisten naar het parlement.

1	Zie: Het marxisme is actueler dan ooit (terug)