Solidariteit - commentaar 287 - 18 oktober 2015
Vluchten voor de oorlog
Jan Taat
Op 20 oktober 2001 demonstreerden we op de Dam. "Oorlog is geen oplossing", "Geen bommen maar brood" waren de leuzen. De achterpagina van Solidariteit, nummer 104, getuigt er van. De demonstratie heeft niet geholpen, het regende bommen en druppelde brood. Na Afghanistan volgde Irak en in 2007 meldde Oxfam dat twee miljoen Irakezen naar buurlanden waren gevlucht, voornamelijk Jordanië en Syrië.
Laatst vroeg een vriendin me hier in de Filipijnen hoe het zat met die vluchtelingen uit Syrië. President Aquino had namelijk in de Verenigde Naties gezegd dat de Filipijnen in principe bereid zijn Syrische vluchtelingen op te vangen. Een goede reden "In this world" van Micheal Winterbottom (2002) , de als een documentaire gefilmde speelfilm, uit de kast te halen. Het leven op water en brood in een vluchtelingenkamp in Pakistan meer dan zat, volgen twee Afghanen de vluchtelingenroute naar Londen. Inclusief corrupte douane, geld aftroggelende smokkelaars, schietende grensbewakers in de bergen tussen Iran en Turkije, dood in een zeecontainer op de Middellandse Zee en spanning in de Kanaaltunnel. In de dertien jaar sindsdien is er weinig veranderd.
Afghanistan
Ondertussen is er weinig goed nieuws uit Afghanistan te melden. Hoewel Nederlandse militairen en hulpverleners onder moeilijke omstandigheden bezig zijn geweest met de opbouw ('harten en geesten winnen'), hield het grootste gedeelte van de coalities zich bezig met oorlogsvoering, de bijbehorende excessen en slachtoffers. De journaliste Sarah Chayes, Amerikaanse National Public Radio, besloot in Afghanistan te blijven na de val van de Taliban en te helpen bij de wederopbouw. In de Huffington Post van 10 oktober 2015 legt ze uit waarom de Taliban weer in opmars is. Het toch al magere vertrouwen in de regering is volgens haar gesmoord in corruptie. "Stel je voor dat je een Afghaan bent en tegen het extremisme van de Taliban. Vervolgens moet je bij alles wat je doet (reizen naar en van je werk, handel drijven, inschrijven bij een school, ...) door het stof voor iemand, vaak van een andere etniciteit, die je kaal plukt. Dan ga je je wat minder druk maken over die Taliban. Sterker nog, er zijn er die denken één maal betalen aan de Taliban is beter dan aan al die veldheren die de regering bewapend heeft."
Sarah Chayes noemt vier factoren die de toestand hebben verslechterd:
- De opleiding en inzet van Afghaanse Lokale Politieagenten (ALP). De ALP begon al snel geld af te persen en stelde zich eerder in dienst van de veldheren dan van de gemeenschap.
- De etnische verdeeldheid maakte het effect van de corruptie schrijnender. In Kunduz bestaat de ALP uit niet-Pathanen terwijl de bevolking (en de Taliban) Pathaan is. De Pathanen zijn de grootste etnische groep in Afghanistan en overwegend soennitisch.
- De bestuurlijke chaos op landelijk niveau en de door de Amerikanen opgelegde regering van nationale eenheid droegen bij aan het gedijen van de corruptie.
- Tijdens de verovering van Kunduz in 2001 zijn honderden Pakistaanse soldaten gevangen genomen en terug over de grens gezet. De regering van de Verenigde Staten heeft weinig gedaan om de hulp van Pakistan aan de Taliban in te dammen.
Na meer dan een decennium verknoeide kansen, is de situatie bijna terug bij af, terwijl er geen zicht op een oplossing is. Dat geldt ook voor gedeelten van Irak en Syrië.
Rondzwerven
Zouden die twee miljoen Irakezen nog steeds in Syrië en Jordanië zitten, vroeg ik me wel eens af. Volgens de samenwerkende NGO’s in Irak zijn 225 duizend Syriërs tussen 2011 en december 2014 naar Irak gevlucht. Die zijn vanwege de ISIS van de regen in de drup gekomen. In Irak zijn nu drie miljoen interne vluchtelingen die onder extreem slechte omstandigheden verkeren. Ook in Irak blokkeren de corruptie en de bestuurlijke chaos de ontwikkeling.
Als je naar de kaart kijkt, kan je vanuit Syrië naar het zuiden (Israël, Libanon), naar het westen (Middellandse Zee, Cyprus, Griekenland), naar het noorden (Turkije) of naar het Oosten (Irak). Ik heb nog niemand horen eisen dat Israël haar grenzen moet openen, Irak valt ook af en blijven Turkije (dat ook oorlog voert in Syrië) en de Middellandse zee over. Daarmee is de komst van vluchtelingen in Europa onvermijdelijk. Een restauratie van het ijzeren gordijn aan de oostgrens van West-Europa gaat niet helpen.
Overigens wordt de meerderheid van de Syriërs in de regio opgevangen, meer dan een miljoen in Libanon, 600 duizend in Jordanië en bijna twee miljoen in Turkije.
Graantje meepikken
Ondertussen is Nederland in rep en roer over de komst van 60 duizend vluchtelingen dit jaar (volgens staatssecretaris Dijkhoff). Dat is meer dan in het verleden, maar ook niet extreem veel meer. In de jaren negentig was het maximum 50 duizend (1993) terwijl in de periode 1998-2000 het aantal asielaanvragen 45 duizend per jaar bedroeg. Nu doet de VVD alsof de economie door de komst van de vluchtelingen ineenstort en huilt met de PVV-wolven mee. Gezien de aantallen lijkt me het macro-economische effect beperkt, terwijl velen hebben gewezen op het mogelijke positieve effect op de langere termijn. De PVV creëert een massahysterie om als redder van het vaderland stemmen te winnen en Zijlstra (VVD) probeert een graantje mee te pikken.
Luisteren we verder naar de PVV, dan is de redenering vaak: we moeten al bezuinigen, er is geen geld voor anderen. Het probleem is echter niet dat de vluchtelingen komen, maar de spanning die het afbraakbeleid van de afgelopen regeringen heeft veroorzaakt. Het is jammer dat het verzet zich niet tegen het bezuinigingsbeleid richt, maar tegen de vluchtelingen. Die keuze zal de positie van degenen die slachtoffer zijn van de bezuinigingen niet versterken.
Om de spanning lokaal te verminderen, moet de landelijke overheid de gemeenten die vluchtelingen opvangen ruimhartig bijstaan.
FNV
De FNV deed actief mee met de demonstratie "Vluchtelingen Welkom" van 13 september. Een paar dagen daarvoor kwam de federatie met een standpunt en een plan. "De FNV roept de Nederlandse regering en partijen in de Tweede Kamer op over de eigen schaduw heen te stappen, en te bevorderen dat Nederland en de EU een breed en samenhangend pakket van maatregelen tot stand brengen dat SOLIDAIR en SOCIAAL is."
Het pakket van zeven maatregelen gaat over erkenning van rechten, doorvoeren van rechtvaardige regelingen, ook op Europees niveau, en vooral forse investeringen. Die laatste zijn nodig om iedereen op gelijke voorwaarden te voorzien van werkgelegenheid, huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en sociale zekerheid.
Goed standpunt, nu is het een kwestie van uitdragen en afdwingen.
Bronnen:
|