Solidariteit - Commentaar 362 – 19 augustus 2018
Actueel na dertig jaar
Redactie
Binnenkort maken we ook het eerste door Solidariteit uitgegeven boek digitaal toegankelijk. Uitgebracht in 1989 met dezelfde titel als de eerdere, tweedaagse lezersconferentie van juni 1988: Laten we de vakbeweging uitdrijven? Over union busting en andere managmentstrategieën.1 Achttien artikelen, inclusief het voorwoord van Greetje Lubbi, voorzitter van de toenmalige Voedingsbond FNV. Naast ontwikkelingen in Nederland komen ook die in België, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten aan bod.
Behalve dat we graag onze geschiedenis tonen, zijn we bij herlezing ook plezierig verrast door de actuele inhoud. Niet dat toen en nu de openlijke verjaging van de vakbeweging uit de bedrijven, of een al of niet door wetgeving gedragen verbod, hoog op de ondernemersagenda prijkte en prijkt. Wel dat de strategieën van het management gericht waren en zijn op samenwerken en inlijven en als dat niet lukt negeren of vervangen. Vandaag bijvoorbeeld bij supermarktconcern Jumbo (zie 'ingezonden', 13 mei 2018).
Als voorproefje enkele passages uit het voorwoord en de deze keer zeer informatieve achterflap, afgerond met enkele uitspraken over wat de vakbeweging te doen stond en inderdaad ook staat.
Schikken of een ander
Uit het voorwoord.
''Aan het begin van deze eeuw stelt een sigarenfabrikant in Bergeijk zijn werknemers voor de keus: je bedankt als lid van de bond of je krijgt de zak. Een simpele ondernemersstrategie. Met een simpel vakbondsantwoord: in een twee maanden durende staking verdedigen de werknemers het bestaan van hun bond ….. En ze winnen.
We zijn nu ruim tachtig jaar verder. En de methoden om de bond buiten de poort te houden, zijn veranderd. Alhoewel ..... Menig champignon plukster zal ook vandaag nog niet zo maar te koop lopen met haar vakbondslidmaatschap. Een ontslagvergunning wegens 'verstoorde arbeidsverhouding’ wordt vooral in een klein bedrijf snel aangevraagd en verleend.
Ondernemers hebben geen belang bij een sterke bond in hun bedrijf. Hoe sterker de organisatie van werknemers is, des te lastiger om het spel van verdeel en heers te spelen. Daarbij gebruiken moderne ondernemers vele hulpmiddelen. Vaak snijdt het mes dan aan twee kanten. Goedkoper produceren èn minder macht voor de bond. Uitbesteden van werk. Veel tijdelijke arbeidskrachten. Ingewikkelde werkroosters, waardoor mensen elkaar nauwelijks meer in de kantine tegenkomen. Maar ook: cafetaria-systemen, voor elk wat wils in plaats van een cao die voor iedereen geldt.
Allemaal manieren om het de bond lastig te maken. En wat te denken van een ondernemer die het maar steeds heeft over zijn 'mondige' werknemers? Die best hun eigen belangen kunnen verdedigen. Die zich niet meer herkennen in de vakbond. In een interne nota van de christelijke werkgevers staat het heel duidelijk: Voor wat het directe onderhandelingsproces betreft, spelen ondernemingsleiding en personeelsvereniging dus de eerste viool.'
Van de achterflap.
Eind 1987 lekt er een nota uit van het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond: ''De vakbeweging moet zich schikken in de managementstrategieën van decentralisering en flexibilisering. Zo niet, wordt er onderhandeld met een 'Vereniging van personeel'.''
Op de pagina's 12/13 komt de voorzitter van het Verbond van Nederlandse Ondernemingen met dezelfde boodschap: ''Wat ik zie gebeuren, is dat de vakbeweging zich moet gaan aanpassen aan de eisen die bedrijven stellen. Maatwerk leveren dus, geen ideologische frases. (…) Gebeurt dat niet, dan zullen bedrijven in toenemende mate gaan omzien naar andere overlegpartners (…).''
Wij als leden zelf
Een paar conclusies.
''Toch nog één ding kort. Wat er wèl zal moeten gebeuren, is een versterkte opbouw van vakbondsmacht in de bedrijven zelf. Maar dat moet gepaard gaan met een versterking van de mobilisatiekracht aan de top van de vakbeweging.''
''Ik ben altijd van mening geweest dat je helemaal van de ondernemingsraad af moet en je alleen zou moeten richten op het bedrijvenwerk. Voorlopig ziet het er echter naar uit dat de slag om de bemensing van de ondernemingsraad eerst nog gestreden en gewonnen moet worden.''
''Coalities met lokale basisbewegingen zijn van groot belang, evenals de opbouw van een informatienetwerk van nationale en internationale contacten op het niveau van actieve kaderleden.''
''Dat vertrouwen [in coalities] is hard nodig, omdat managementaanvallen op de vakbeweging - ook in hun milde vormen - aanvallen zijn op elke organisatie die de strijd tegen ondernemersbelangen aangaat.''
''Mijn conclusie is als volgt. Keihard werken aan de opbouw van de bondsstructuren in de bedrijven. Voor de kadergroepen betekent dat tevens dat zij zich ook bezig moeten houden met de algemene beleidsdiscussies en de kwaliteit van de democratie binnen hun bonden. Ze moeten zich niet laten verleiden tot zich ingraven in al die nieuwe thema's die op de bedrijven spelen, maar over de muren van het bedrijf heen kijken en de algemene lijnen in de bond binnenbrengen. Dat zou van de top van de bond moeten komen, daarvoor zitten ze er eigenlijk. Maar de praktijk leert dat we dat als leden zelf moeten doen.''
''Actueel na dertig jaar'' mag dan als kop een leuke aanrader zijn, maar wat in die jaren in en om de vakbeweging gebeurd is – niet alleen in Nederland – heeft niet tot sprongen voorwaarts geleid. In dat opzicht zijn we gewaarschuwd. Wat ons te doen staat, is de kloof tussen goede bedoelingen en strijdbare daden overbruggen. Als het even kan binnen dertig jaar. Een aardig beginnetje zou zijn, wanneer elke lezer(es) een mogelijk geïnteresseerde een geheel gratis abonnement op webzine Solidariteit schenkt.
|
