Solidariteit – Commentaar 382 – 26 mei 2019

Voor een sociaal Europa

Sjaak van der Velden (1)

Het Brusselmans filmpje was naar mijn mening een banale poging om de soms begrijpelijke haat naar de PvdA die in sommige kringen heerst, om te buigen naar sympathie voor de club van Meyer en Marijnissen. Politiek niet handig, maar dat is achteraf. Maar vooral ook moreel verwerpelijk om een politiek tegenstander weg te zetten als een winden latende, piesende, half naakt lopende en smakkende vieze machtswellusteling die in zijn kasteel probeert Europa in zijn macht te krijgen.

Je zou er misschien nog om kunnen lachen als het niet zo opzichtig ook appelleerde aan nationalistische sentimenten. Eerlijk gezegd, deed het me ook een beetje te veel denken aan enge samenzweringstheorieën. En om dit te vinden hoef je geen vriend van het vaak patserige en ongeloofwaardige optreden van Timmermans te zijn.

Instrument van heersende klasse

Maar laat ik het verder over de inhoud hebben. Natuurlijk is de macht van de multinationale ondernemingen groot in Brussel en Straatsburg en worden hun belangen opvallend vaak voorop gesteld alsof ze hetzelfde zijn als het algemeen belang. Maar is dat in Den Haag heel anders?
Lijkt me niet, want dat is al vanouds de kritiek van links op hoe de landelijke politiek opereert. Of zijn ze de toestand rond de vrijstelling van dividendbelasting voor een aantal multinationals vergeten? De staat werd door socialisten over het algemeen, vrij naar Marx, gezien als een instrument van de heersende klasse, maar is dat minder waar voor Den Haag dan voor Brussel? Je moet wel ziende blind zijn om deze vraag positief te beantwoorden.

Ja, maar de macht van Brussel is te groot, zegt de SP dan weer. Nou valt er veel te zeggen voor het christendemocratische subsidiariteitsbeginsel, dus dat beslissingen worden genomen op het laagst mogelijke niveau waar dat mogelijk of opportuun is. Brussel of Den Haag hoeven niet te beslissen over de vraag of er in de ene of in de andere straat een speelplaats komt. Dat kunnen de buurtbewoners en desnoods de gemeenteraad beter zelf. Maar dat er op een hoger niveau besluiten vallen over de eisen waaraan een dergelijke speelplaats dient te voldoen, lijkt onvermijdelijk. Of gaat iedere buurt ook zijn eigen milieu- of Arbowetten maken?
Dat die wetgeving op een hoger niveau plaatsvindt, begrijpt iedereen. Dat doen we nationaal of liever nog internationaal. Want Nederland is geen autarkisch land met hekken er omheen dat geen handel drijft met andere landen. En dan is het toch prettig dat de regels voor bijvoorbeeld voedselveiligheid in heel Europa hetzelfde zijn. Natuurlijk kunnen die regels beter, omdat ook op dit vlak de belangen van de ondernemingslobby te vaak worden gehonoreerd. Maar is dat in het land van Unilever echt beter dan in Brussel?

Stakingsrecht

Europa doet veel fout, maar niet alleen. Er komen ook goede dingen uit Brussel. Laten we bijvoorbeeld niet vergeten dat we de juridische vrijheid van staking in Nederland te danken hebben aan een Europese afspraak, het Europees Sociaal Handvest. Die vrijheid ondertekende Nederland weliswaar pas in 1980, maar dat is de schuld van Den Haag. Voor 1980 kenden we geen enkele wettelijke stakingsvrijheid en ons land was zo laat met die ondertekening van een Handvest uit 1961, omdat de opeenvolgende nationale regeringen het stakingsverbod voor ambtenaren en spoorwegpersoneel van 1903 niet kwijt wilden. Nu kan tegengeworpen worden dat deze afspraak nog van voor de Europese Unie stamt die immers pas in 1993 is opgericht. Maar het was een EU instelling die Nederlandse rechters er op wees dat ze in strijd met het handvest te vaak stakingen verboden en sindsdien stellen rechters zich wat gematigder op bij arbeidsconflicten.

Ook, en dat is een ander voorbeeld, de 824 miljoen euro boete die de banken kregen die hadden gesjoemeld in de Libor affaire kan ik moeilijk als negatief ervaren. Of de torenhoge boetes die soms aan bedrijven werden opgelegd, omdat ze de kartelwetgeving hebben omzeild. Zo bezien valt de balans echt niet altijd in het voordeel van Den Haag uit. Sterker nog, in vrijwel alle gevallen gaat onze Haagse vertegenwoordiging in Brussel akkoord met maatregelen van de Europese elite.

Nog steeds een instrument …

Of je pragmatisch bent of heel principieel, in alle gevallen lijkt me duidelijk dat Brussel en Den Haag, maar ook de gemeenteraad van Oss beheersorganen zijn die niet voldoen aan het idee van een vrije associatie van burgers die hun eigen leven vormgeven. De SP behoort in dezen duidelijk tot de pragmatici, anders zouden ze zich wel terugtrekken uit alle vertegenwoordigende organen en alleen maar weer de straat opgaan. Een discussie die in de jaren zeventig binnen de partij is uitgevochten ten gunste van het ook actief zijn binnen de parlementaire democratie.

In Den Haag en Brussel heersen grote belangen en probeert het kapitaal zijn belangen te behartigen, dat lijkt me duidelijk. Maar wil de SP ook macht afknabbelen van de Haagse regelgeving of alleen van de Brusselse? Ooit bestond wat nu Nederland is uit graafschappen en relatief vrije steden. Tijdens het staatwordingsproces zijn die ondergeschikt gemaakt aan het nationale belang, aan Den Haag dat op een goede dag verordonneerde dat we allemaal dezelfde gewichten moesten gaan gebruiken. En dezelfde tijdrekening. En dezelfde taal. Ook toen waren er tegenkrachten. Beetje ouderwets, Amsterdammers bij elkaar en Ossenaren ook ‘voor hun eigen’. Dat is wat de SP nu uitstraalt met zijn campagnes tegen de macht van Brussel over de nationale machten.

Een welgemeend advies

Nee, de SP had haar energie beter kunnen steken in andere propaganda-uitingen dan het filmpje dat buiten de eigen harde kern door vooral aanhangers van Baudet en Wilders wordt gewaardeerd.

Ook de affiches op de verkiezingsborden hadden beter gekund. Het is een beetje mosterd na de maaltijd, maar toch heb ik een welgemeend en gratis advies om de kiezer in het vervolg positiever en minder verwijzend naar de onderbuik te benaderen. Dus in plaats van het angst aanjagende ''Brussel Niet De Baas'' bijvoorbeeld ''Voor Een Sociaal Europa'' of ''Voor Een Sociaal en Democratisch Europa''. Die strijd tegen de macht van het grootkapitaal kunnen we in Oss, Den Haag en Brussel toch wel voeren.

(1) Door persoonlijke omstandigheden is dit commentaar voor de verkiezingen van 23 mei 2019 afgerond.