Solidariteit - Commentaar 405 - 12 april 2020

Als de vos de passie preekt ...

Rob Lubbersen

Corona? Solidariteit! Met elkaar! Samen! En inderdaad, veel mensen laten zich van hun beste kant zien. In ziekenhuizen, de thuiszorg, op scholen, in de opvang wordt heel veel inzet, moed en gemeenschapszin getoond. Dat geldt ook voor mensen die werken in winkels, supermarkten, bij de bezorging en in de bouw. Maar uit sommige monden klinken woorden als solidariteit ronduit vals.

Mark Rutte die vakkenvullers een hart onder de riem steekt. Daslief!
Nu is Mark Rutte een knappe en zeer welsprekende man die met veel vaart momenteel zijn beleid presenteert, maar hij is óók de man die tot voor kort de gezondheidszorg en de zorg voor jongeren en ouderen drastisch kortte. Die weigert een hand uit te steken voor kinderen in vluchtelingenkampen. Die wapenfabrikanten hun goddelijke gang laat gaan om dood, verderf en vluchtgedrag te veroorzaken. Die vijandig staat tegenover de eis van een minimumloon van 14 euro per uur voor diezelfde vakkenvullers waarmee hij nu zo solidair op de foto gaat.

Solidair?

Een oud Nederlandse spreekwoord zegt: Als de vos de passie preekt - boer pas op je kippen!
Zo'n verraderlijke vos is ook Klaas Knot, baas van De Nederlandsche Bank. In de NRC van 28 maart doet hij de uitspraak: De roep om solidariteit is heel logisch. Hij pleit voor steun aan bedrijven en Europese landen met grote problemen, zoals Italië. Daar is op zich niks mis mee. Maar hij vindt het helemaal niet erg als daarvoor de staatsschuld oploopt. Tijdens de vorige crisis [die van 2008] is de staatsschuld opgelopen tot rond de 75 procent [van het bbp], dat werd probleemloos gefinancierd. Pardon?

Probleemloos? De miljarden die daarvoor moesten worden opgehoest, onder andere om de banken overeind te houden, kwamen wél uit de zakken van de belastingbetaler én uit draconische bezuinigingen. Met instemming van Klaas Knot. Naar het zich laat aanzien heeft deze 'favoriet van Rutte' inmiddels een nieuwe schier onuitputtelijke bron op het oog, of beter in zijn vizier: de pensioenen. Voordat het virus toesloeg, was het pensioenstelsel al onhoudbaar, nu helemaal. Kortingen zijn wat hem betreft onafwendbaar. Solidair, ja, ja.

Schijnheilig

Ronduit schijnheilig zijn al die lieden die de afgelopen jaren in het neoliberale koor hun afkeer en weerzin van de overheid bezongen en nu vooraan staan om staatssteun te ontvangen. De markt was toch heilig? Eigen verantwoordelijkheid eerst, tóch? Die VOC-mentaliteit! Tóch? De behoefte aan overheidsingrijpen ten hunne gunste is wel begrijpelijk. Maar in het licht van hun vroegere dikdoenerij, met vaak voorbijzien aan de noden van anderen, is het ook ergerlijk.
Hopelijk hebben die lieden nu iets geleerd. Dat valt waarschijnlijk niet te verwachten van enkele 'grote jongens' die normaliter overheidsbemoeienis het liefst aan hun laars lappen en nu hun hand ophouden. De winkelketen Action heeft in november vorig jaar zijn aandeelhouders meer dan 700 miljoen euro winst uitgekeerd en in februari nog eens een kleine 300 miljoen. KLM heeft verleden jaar meer dan tweehonderd miljoen winst gemaakt. Wat hebben deze bedrijven te kermen?

Dan heb je vervolgens al die lui die wat te gemakkelijk strooien met het woord 'verbinden'. Willem Alexander zette zijn corona toespraak geheel in het teken van dat 'met elkaar verbinden'. En Maxima ging op bezoek bij mensen in de Schilderswijk. Bracht dat 'verbinding'?
Het koninklijk echtpaar is al lang weer teruggekeerd in één van de paleizen. En als Rutte weer in zijn torentje zit, valt te vrezen dat op oude neoliberale voet wordt voortgegaan. ‘Verbonden’ als hij is met maar een heel klein deel van de bevolking die het al aan niets ontbreekt. Terwijl de wereld werkelijk rijp is voor ware solidariteit. En het is niet alleen de hoogste tijd voor verandering, als het mogelijk is de maatschappelijke activiteit maandenlang bijna stil te leggen, dan kán dat wellicht ook!