Solidariteit - Commentaar 420 - 8 november 2020
AOW en jongeren in corona tijd
Sjarrel Massop
Het corona virus krijgt greep op allerlei ontwikkelingen, waarvan velen dachten dat ze goed geregeld waren. Zo ook het voornemen om de AOW te verhogen. In de strijd om het pensioenstelsel was de actie-eis bevriezen AOW leeftijd op 66 jaar, nog gematigd. Nu met een nieuwe, te verwachten economische crisis, komt de AOW in een volstrekt ander daglicht te staan. De AOW leeftijd moet snel omlaag en drastisch.
In het pensioenakkoord zijn afspraken gemaakt die een gedrocht waren. De handen gingen er niet voor op elkaar. De uitleg van het akkoord door de onderhandelaars was alles behalve geloofwaardig. Afschaffing van de boete bij eerder stoppen met werken, ook bij 'zwaar werk', werd als een overwinning verkocht, maar over het 'prijskaartje' ontbrak elke duidelijkheid. Nog vager was de discussie over wat zwaar werk eigenlijk is. Door de corona perikelen is daarop een ander licht geworpen. Meerdere categorieën zwaar werk zijn erbij gekomen. De hele zorg valt er inmiddels onder, net als het werk van de boa's, de leraren, de gedwongen thuiswerkers, enzovoort. Dit alles heeft niet geleid tot een forse stijging van de arbeidsparticipatie onder ouderen. En dat was al in 2019. Sinds het afgelopen voorjaar keldert die deelname dramatisch.
Betaalbaarheid
Op allerlei manieren zijn de mythes al weerlegd over de noodzaak langer door te werken. Het betekent bijvoorbeeld niet dat de productiviteit van ouderen verbetert. Dat mensen ouder worden, houdt niet in dat ze vitaal blijven. Sterker nog, de stijgende arbeidsproductiviteit door de ontwikkelende productietechnieken, maakt langer en meer doorwerken niet logisch. Integendeel. De financiële druk op de overheidsgelden door de AOW-verlaging wordt niet noemenswaardig groter.
De AOW als oudedagsvoorziening blijft betaalbaar. Voor de overheid zit er zelfs een verdieneffect in. Zeker in het corona tijdperk staat er een grote druk op de sociale voorzieningen. De werkloosheid loopt op, en dat zal een aantal jaren aanhouden. Met als gevolg dat velen terecht een beroep zullen doen op de sociale voorzieningen. Om grote bedrijven overeind te houden, is het kabinet Rutte kwistig met de steunverlening. De betrokken ondernemers zijn daar blij mee, maar dit weerhoudt hen niet met massaontslagen te blijven dreigen. De corona crisis kost de mensen veel geld, bij verkeerde keuzes van de overheid zal de sociale zekerheid nog meer aangetast worden. Vervroegde AOW en vroege pensionering kunnen echter veel soelaas bieden. Dat mag natuurlijk niet gepaard gaan met het verlagen van de AOW zelf, dat is nergens voor nodig. De daling van de AOW leeftijd mag geen aanleiding vormen om de AOW uitkering ook te verlagen.
Verziekte arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt kwam al eerder langzaam maar zeker onder druk te staan. Corona heeft daar een paar stevige tandjes bijgezet. Daarvoor de ogen sluiten, leidt tot grote sociale ellende.
Maar het is niet alleen een kwantitatief probleem geworden. Het zijn vooral jongeren en flexwerkers die grote klappen oplopen en weinig kunnen verwachten van de arbeidsmarkt. Langdurige (jeugd)werkloosheid zal een negatieve invloed hebben op hun toekomstperspectieven. Langer thuis wonen, zelfs het gebruik van de beperkte mogelijkheden voor een zelfstandige huisvesting kunnen ze zich niet permitteren. Ze nemen geen deel aan de samenleving en gaan zich nutteloos voelen.
Bovendien zal de werkgelegenheid in veel economische sectoren langdurig teruglopen. Bijvoorbeeld industrie, horeca, evenementen en vervoer. Daartegenover staat een grote vraag naar verplegenden en verzorgenden, naar leraren, naar werkers in de digitale communicatie, enzovoort. Met als voorwaarde omscholen en scholen en dus werken en leren combineren. Wat mij betreft: geef jongeren een baan en leidt hen in de praktijk op. Dat zal motiverend werken en hen in de samenleving betrekken, maar blijft uit wanneer het perspectief op arbeid niet langer is dan vijf tot tien jaar. Bestrijding van crises is van groot belang voor jongeren. Dat wil niet zeggen dat ouderen uitgerangeerd worden, zij krijgen een andere rol toebedeeld en moeten daartoe bereid zijn, op voorwaarde dat ze een grotere zekerheid krijgen.
Vakbeweging
Ook de uitwerking van het pensioenakkoord kan niet ontsnappen aan de gevolgen van het corona virus. De gemaakte afspraken zullen in de toekomst hopeloos achterhaald blijken te zijn. Telkens weer is gebleken dat de Nederlandse pensioenvermogens astronomisch zijn. Het televisieprogramma Radar berichtte 2 november dat ze inmiddels naar 1.742 miljard euro gestegen zijn. Wanneer we ons realiseren dat de AOW en de pensioenuitgaven jaarlijks zo'n 60 miljard euro bedragen en er aan rendement op het pensioenvermogen nog steeds jaarlijks zo'n 80 miljard binnenkomt, dan tellen we de premies voor de AOW nog niet eens mee. Heus, we zitten op een vermogensberg waarmee we nog decennia vooruit kunnen. Daartoe geïnspireerd door een leefbaar en werkbaar perspectief.
De vakbeweging kan daarin het voortouw nemen en vanaf vandaag mensen warm maken voor ideeën om zekerheid te organiseren. Uiteraard vergezeld van een snel doorgevoerde indexatie en liefst met een inhaalslag van wat eerder onthouden is. Overigens, de AOW kan probleemloos voor iedereen naar 62 jaar!
|