Solidariteit - commentaar 439 - 1 augustus 2021

Doormodderen in de polder!

Egbert Schellenberg

De FNV is net door de procedure gegaan om een nieuwe voorzitter, een nieuw ledenparlement en nieuwe dagelijks en algemeen bestuurders te kiezen. Tijd om eens te beschouwen of dit iets betekent voor de koers die de FNV in de komende jaren zal volgen. De eerste tekenen wijzen erop dat dit niet het geval zal zijn.

Het begon met de voorzittersverkiezing. Even dreigde er een echte campagne over de inhoud. Havenbestuurder Niek Stam gooide de knuppel in het hoenderhok door zich kandidaat te stellen en direct aan te geven dat het allemaal heel anders moest. Terug naar de basis, weg uit de achterkamers in de SER. Zonder concessie opkomen voor de leden van de FNV en de aangesloten bonden.
De toetsingscommissie keurde Niek af als kandidaat, omdat hij niet representatief genoeg zou zijn. Zijn beroep bij het ledenparlement faalde, omdat 'opeens' zijn al jaren daarvoor opgenomen interview met "Vers Beton", online tijdschrift over de harddenkende Rotterdammer, in het ledenparlement circuleerde. Dat ging over zijn aanwezigheid bij de "Slag in Beverwijk" in 1997, waar Ajax fan Picornie het leven liet. Een 'hooligan als voorzitter', dat beeld voorkwam een debat op inhoud over de koers van de FNV.

Slechts mee bewegen

Wat over bleef was een 'strijd' tussen twee zittende dagelijks bestuurder die de afgelopen periode gezamenlijk verantwoordelijk waren voor de gevolgde koers. Tuur Elzinga had zich vooral geprofileerd op het pensioendossier en Kitty Jong met 'klimaat en zorg'. Kunstmatig werd nog geprobeerd voor het voetlicht te krijgen dat er wel iets te kiezen was. Voormalig SP- senator Tuur Elzinga won, maar van zijn SP verleden was niet veel te merken geweest in zijn periode als verantwoordelijk dagelijks bestuurder voor het pensioendossier. Juist de SP'er Bart van Kent, in de Tweede Kamer belast met pensioenkwesties, heeft niet aflatend kritiek gegeven op het uiteindelijke akkoord.

Terechte kritiek, al sinds 2009 zorgt het verstikkend FTK (financieel toetsingskader) dat pensioenen niet worden geïndexeerd. Tegelijkertijd is het vermogen van pensioenfondsen van 1.400 naar ruim 1.700 miljard euro gestegen, maar gedwongen rekenen met de marktrente zorgt ervoor dat de heilige dekkingsgraden langdurig te laag zijn. Als we dan weten dat het kabinet perse naar individuele potjes wil, dan is toch het meest logisch dat we als harde eis stellen: alleen als 'indexatie voor iedere generatie' onmiddellijk mogelijk wordt gemaakt. Maar nee, wel mee bewegen en zelfs geen harde garantie dat er niet op de pensioenen gekort kan worden, omdat het FTK nog steeds ongewijzigd is. Dat moest na het afsluiten van het pensioenakkoord alsnog als tijdelijke maatregel aan de onderhandelingstafel bevochten worden.

Halfzachte zekerheid

De volgende lakmoesproef was het middellang termijn advies "Zekerheid voor mensen". De FNV vond het de hoogte prioriteit om nog tijdens de kabinetsformatie samen met werkgevers tot een advies te komen over de flexibele arbeidsmarkt. Nu is dit een dossier, waar in de afgelopen tientallen jaren vaak geschoven is. Maximale lengte aan tijdelijke contracten, aantal contracten, enzovoort. Alle varianten zijn al langs gekomen. De praktijk is dat werkgevers gewoon de randen en de mazen in de wet opzoeken en zich niets aantrekken van de belangen van de werknemers. Hierdoor is aan de onderkant van de arbeidsmarkt een grote groep draaideur werknemers met minimale arbeidsvoorwaarden ontstaan. Denkt de top van de FNV nu echt dat dit door een gezamenlijk advies van de SER gaat veranderen?

De FNV had eenzijdig een keihard eisenpakket op tafel moeten leggen. Op de website van de FNV wordt de ene na de andere misstand aan de kaak gesteld en als beleidsantwoord heeft het nieuwe ledenparlement het SER advies gefiatteerd. De doorgeslagen flex zal en kan alleen gestopt worden door wet- en regelgeving. De werkgevers zullen zich hier tegen verzetten en zijn dan ook geen mede-, maar tegenstander van het FNV beleid en daar moet de FNV dan ook naar handelen.

Het heeft er alle schijn van dat we de komende jaren blijven doormodderen in de polder.