Commentaar nr. 47 - 6 augustus 2006

Lieve vakbond, ik mis je

Laatst, iets meer dan een maand geleden, stonden we samen op Parkpop in Den Haag. Er was nog geen hittegolf, het regende, jij en ik werden nat. Je zag er mooi uit, met je strakke flyers over FNV Jong, de stageproblematiek en het 10.000 banenplan. Verleidelijk, met je bizar smakende snoepjes in mooie doosjes, gratis pennen en condooms. Maar toch, lieve vakbond, miste ik iets …
Dat gevoel heb ik al sinds ik lid van je ben geworden. Laatst had ik het weer, we moeten er over praten.

Bij Flexmens.org, een Amsterdams 'collectiefje' dat zich bezighoudt met flexibilisering en bestaansonzekerheid, kregen we een vraag binnen van een serveerster uit Amsterdam. De baas betaalde de fooien niet uit, of wij wisten of je daar iets tegen kon doen. Snel de flinterdunne cao van de horeca gedownload. Niks over fooien te vinden. Dan maar bellen met de horecabond. "Nee, er zijn geen afspraken over fooien in de cao." De vriendelijke telefoniste vertelde me verder dat het gebruikelijk was dat het personeel de fooien krijgt, dat dit inderdaad niet altijd gebeurt, maar dat het juridisch moeilijk te bewijzen is. Er is niet zoiets als een fooienadministratie. "Als je er toch iets aan wilt doen, dan moet je dat samen met je collega's aankaarten en de baas er op aan spreken", zei ze nog, maar daar kon de horecabond natuurlijk verder niet mee helpen, het is tenslotte maar een vakbond.

Sociale beweging

Lieve vakbond, wat moet de serveerster hier nu mee? 'Op ons hoef je niet te rekenen', lijkt je antwoord. Natuurlijk is de horeca een moeilijke sector, met een lage organisatiegraad. Maar met deze houding, zal dat ook niet veranderen. En in dit geval is het de horeca, maar het had net zo goed een callcenter, supermarkt of Burger King kunnen zijn. Wat ik mis, is de bereidheid om juist dit soort conflicten op te zoeken en aan te gaan. Ik mis een vakbond die geeft om en wil vechten voor mijn fooi, onbetaalde kwartiertjes en uren. Een vakbond die begrijpt dat je door je tijdelijke contractje niet zomaar op de baas af kunt stappen. Een vakbond die een nieuwe weg zoekt naar collectiviteit en conflict in dit soort precaire werksituaties. Want met dat "samen met je collega's", had de telefoniste wel een punt.

Maar hoe ziet die nieuwe weg er uit? Wat moet er veranderen voor de serveerster in een café zonder vakbond, voor de hamburgerbakker in een ongeorganiseerde Burger King of bij mij in de C1000? Wij zijn allemaal flexmensen. Volgende maand kan ik de hamburgerbakker zijn en de serveerster is dan caissière of telefoniste. De traditionele vorm van organisatie per bedrijf of sector voldoet niet meer door de constante wisseling van werkvloer en collega's. De vakbond moet inspelen op deze flexibiliteit, door te organiseren los van de werkplek, als een sociale beweging. Een vakbond die geen onderscheid maakt tussen flexmensen, maar ze samenbrengt. Waarom is er onderscheid tussen het personeel van de C1000, de Blokker en het Kruidvat, terwijl we allemaal in hetzelfde winkelcentrum werken? En belangrijker, terwijl bij ons allemaal de cao wordt overtreden en de precairheid opgevoerd. Waarom, met een lage organisatiegraad als in horeca en detailhandel, ons opsluiten in sectoren en versnipperde kadergroepen. Als het enige wat ons echt onderscheidt de graad van lelijkheid van onze bedrijfskleding is. Lieve vakbond, breng ons gewoon in contact met elkaar!

FNV Jong

Om als sociale beweging te functioneren zal de vakbond ook zijn focus moeten verbreden en zich moeten mengen in andere sociale bewegingen. Zover zijn we nog niet. Maar toch zijn er lichtpuntjes voor de flexmens, ABAVAKABO FNV organiseert geïllegaliseerden en FNV Bongenoten is bezig met 'organising' in de Haagse schoonmaaksector. Hoewel het bij 'organising' om een traditionele strategie gaat, waarbij macht wordt opgebouwd op juist wel een specifieke werkvloer, laten deze voorbeelden zien dat bonden van de FNV zich eindelijk richten op precaire werknemers.
En dan is er ook nog het afgelopen jaar opgerichte FNV Jong. Dit gezamenlijke jongerennetwerk van alle FNV-bonden heeft de potentie de spil te worden van zo'n sociale beweging. Wat dit betreft, is de nieuwe kaderfunctie interessant, het lidmaatschap van een promoteam. Waarmee je bewapend met flyers en gratis condooms op een evenement als Parkpop kunt belanden. Een mooi voorbeeld van organisatie los van de werkplek, open voor jonge werknemers uit alle sectoren.

Het gaat nu vooral om evenementen, waarbij de bond voor de kosten van vervoer en entree opdraait, maar ik kan me een radicalere invulling van deze nieuwe kaderfunctie voorstellen. Met vliegende pickets, verstorende werkbezoeken of misschien een postercampagne met tien basisrechten in een winkelcentrum. Met onderling contact via MSN, een nieuwsbrief of FNV Lokaal? FNV Jong als One Big Happy Union, wie weet? Het enige dat ik weet, lieve vakbond, is dat we je missen in winkelcentrum Brazilië aan het Amsterdamse IJ.