welkom
commentaren
Solidariteit

Commentaar nr. 61 - 18 februari 2007

De verzwegen werknemer

Herre de Vries

Het nieuwe regeerakkoord is klaar. Agnes Jongerius lijkt de champagneflessen te willen ontkurken. Er zijn wel twintig standpunten "uit de eigen FNV-koker" in terug te vinden. En, het motto van deze regering "samen werken, samen leven" - eerst werken, dan pas leven? - komt zelfs rechtstreeks van de FNV arbeidsvoorwaardennota 2006. Het zal allemaal wel, storend is het gebrek aan internationale solidariteit.

Het generaal pardon dat de PvdA door de onderhandelingen heeft gesleept, is niet één van die twintig punten. De naar schatting 26.000 asielzoekers die voor april 2001 asiel hebben aangevraagd, worden alsnog gelegaliseerd. De afgelopen jaren is intensief campagne gevoerd voor dit pardon. Goed dat het er dan ook eens van komt. Twee vragen doemen op. Zijn we nu af van het zo geproblematiseerde thema 'illegalen'? De FNV heeft zich niet openlijk achter het generaal pardon gesteld. Nu meldt ze wel dat het regeerakkoord "aantrekkelijke kanten voor werknemers" heeft. Waarom wordt dan niet dat generaal pardon genoemd? Die 'illegalen' zullen in veel gevallen werknemers zijn en ook zij komen nu een stapje vooruit. Ze krijgen toegang tot de sociale voorzieningen en kunnen onder contract werken, waardoor CAO's op hen van toepassing worden.

Werknemers van de wereld

De vakcentrale FNV heeft zich nog niet openlijk uitgesproken voor illegale arbeiders en van een daadwerkelijke ondersteuning is niets te merken. Oud-voorzitter Lodewijk de Waal constateerde op 1 mei 2002 nog dat 'illegalen' er nu eenmaal zijn en dat "wij collega's niet laten zakken". Er is toen sprake geweest van het opzetten van spreekuren voor 'illegalen'. Zij konden lid worden van de FNV of sterker nog sommigen waren dat al. Af en toe hoor je daar iets over. Hoewel dat beter is dan niets, worden de woorden niet in daden omgezet. Er is geen officieel standpunt en het is geen onderwerp geworden waarop de vakbondspraktijk van de FNV zich richt. Ik moest er weer even aan denken, toen Jongerius naar aanleiding van haar bezoek aan het World Economic Forum in Davos zei: "Wij [de vertegenwoordigers van vakcentrales aangesloten bij het Internationaal Verbond van Vakverenigingen] vragen aandacht voor de mensen die al het werk doen, de werknemers van de wereld. Zij hebben recht op fatsoenlijk werk tegen een fatsoenlijk salaris." Tot die "werknemers van de wereld" behoren ook de 'illegalen'.

En, als we in Nederland over werk spreken, dan komen we het onfatsoenlijkste toch vaak tegen in het illegale circuit. Lage lonen, lange werkdagen, weinig mogelijkheden tot organisatie, slechte, gevaarlijke en dure huisvesting. Deze groep arbeiders merkt het sterkst wat binnen de FNV wellicht de 'uitwassen van het kapitalisme' genoemd zal worden. Eigenlijk gaat het gewoon om de aloude tegenstelling tussen arbeid en kapitaal. Een gezonde, materiële en ideologische basis voor de organisatie van een vakbond. Wellicht dat de fixatie op het woord 'illegaal', dat synoniem is voor 'buiten de wet' en dus 'crimineel', de FNV ervan weerhoudt op te komen voor alle "werknemers van de wereld".

Illegaliteit, een historisch kenmerk

Aan de ene kant leiden economische, politieke en ecologische ramp- en tegenspoed in de hele wereld tot migratiestromen. Aan de andere kant is het kapitalisme van permanente groei afhankelijk en wordt gestreefd naar vermindering van kosten en maximalisatie van winst. Goedkope, rechteloze arbeidskrachten spelen daarin een belangrijke rol. Ook in Nederland is daaraan, net als in alle andere Westerse landen, behoefte. Dat betekent dat migranten, ook als ze geen officiële status krijgen, een historisch kenmerk van het arbeidsleger zijn. Door hun onzekere situatie zijn ze makkelijker te misbruiken en is hun verschijning onderdeel van dezelfde traditie als bijvoorbeeld de losse arbeid, sweatshops en de vakbondsvrije zones. Het zou goed zijn als de vakbeweging en in dit geval de FNV in het bijzonder, dat zou onderschrijven. Dan wordt aan de voorwaarde voldaan voor een werkelijke vorm van de internationale solidariteit die nu door de woorden van Jongerius alleen lippendienst bewezen wordt. De strijd tegen onfatsoenlijk werk elders heeft alleen betekenis als die strijd ook hier wordt gevoerd.

Klik hier