Commentaar 75 - 2 september 2007

De Pijp uit?

Herre de Vries

Er is weer veel te doen om de woningcorporaties. Al eerder schreef ik over de veranderende huisvestingspolitiek.¹ Nog maar eens, maar wat persoonlijker. De zwanenzang van mijn sociale huurwoning is begonnen, rijp voor de sloop om plaats te maken voor koopwoningen. De Pijp uit gesaneerd. Hoe heeft dit kunnen gebeuren?

Augustus 2004 tekende ik een huurcontract voor mijn anderhalf jaar gekraakte etagewoning. Ik werd gelegaliseerd, van kraker werd ik huurder en had dus ineens huurrechten. Dik twee jaar eerder wilde de woningcorporatie de woning niet meer verhuren vanwege de slechte staat. Nu wilde ze de maximaal redelijke huur vangen. Een 'zegetocht' naar de huurcommissie volgde. De gebrekkige staat van de woning vond zij reden mijn huur te verlagen tot 30 procent van de oorspronkelijke 70 euro.

Verbindingsblok

De woning bevindt zich in een blok aan de Verbindingstraat in de Amsterdamse Pijp. Deze wijk is exemplarisch voor veel vooroorlogse arbeiderswijken in de grote steden. De panden zijn sinds 1996 eigendom van woningcorporatie Eigen Haard. Deze kreeg toen samen met de andere corporaties vrijwel gratis woningen van het stadsdeel. Volgens een door stadsdeel en corporaties ondertekend convenant, moesten ze in ruil daarvoor zorg dragen voor het onderhoud en in sommige gevallen voor sloop en nieuwbouw.
Het verbindingsblok was al in slechte staat. En ook Eigen Haard verzuimde onderhoud te plegen. Wel hield ze de geruchten over een spoedig op handen zijnde sloop dan wel renovatie in leven.

Een deel van het verbindingsblok. De leeggekomen woningen zijn gekraakt.

Bewonerscommissie

Augustus 2004 stortte bij mijn buurvrouw tijdens heftige regenbuien ook het plafond naar beneden. Gevolg van slechte reparaties aan de waterafvoer. Ik richtte met de krakers van twee andere woningen een bewonerscommissie op waaraan ongeveer eenderde van de bewoners ging deelnemen. We dwongen Eigen Haard in ieder geval weer klein onderhoud te plegen en mijn 'zegetocht' naar de huurcommissie kreeg navolging.
De hoofden Woonservicepunt en Participatie, de participatiemedewerksters en later ook de projectleider van Eigen Haard waren o zo begripvol. Het was vreselijk wat er gebeurd was, het leek hen niet fijn in slecht onderhouden woningen te wonen. Maar invloed hadden ze klaarblijkelijk niet. Al snel meldden ze ons doodleuk dat in de hogere regionen binnen Eigen Haard was besloten de plannen voor ons blok te 'herijken'. Er ging een streep door eerder genoemd convenant.
In gesprekken over de toekomst spraken ze steeds over sloop/nieuwbouw. Najaar 2005 werd duidelijk dat het die kant op zou gaan. De slechte fundering van een deel van de panden maakte sloop vrijwel noodzakelijk. In een enquête onder de bewoners stemden twee mensen tegen sloop. De rest ging akkoord. Na jaren verkrotting wilden veel bewoners wel weg. Sloop werd goed begrepen. Reden tot verzet werd niet gezien. Ook niet toen bleek dat van de nieuwbouw maar 30 procent sociale huur zou worden. Want ja, er was een 'sociaal plan'. We kregen voorrangsstatus als stadsvernieuwingskandidaat en een verhuisvergoeding/oprotpremie van 5.000 euro. Die voorrangsstatus werd 1 juli vorig jaar verleend.

Geldwolven

Veel huurders wilden na jaren verkrotting wel weg. Bovendien voorkwam het 'sociaal plan' dat we De Pijp uit moesten, mits er passende sociale huurwoningen zouden vrijkomen. Nou dat zijn er verdomd weinig, kan ik na enkele maanden zoeken zeggen. Maar toch, onze oude sociale huurwoningen moeten wel wijken voor koopwoningen. Dit voorjaar werd duidelijk dat Eigen Haard de volle 100 procent gaat verpatsen. Er moet ruimte worden geboden aan de creatieve klasse, of iedereen die geld genoeg verdient om voor enkele tonnen een etagewoning te kopen. Zo wordt de buurt 'opgewaardeerd', 'gedifferentieerd'. Of, zoals nu dankzij Vogelaars plannen steeds vaker in de kranten staat, 'gesaneerd'. Ja, want dat is het. Ze saneren de boel. Ik word dan met een beetje mazzel nog niet helemaal De Pijp uit gesaneerd, maar wel mijn woning. Liever had ik zelf het moment gekozen om te verhuizen en was ik niet door de woningcorporatie gedwongen. Een corporatie die zich door de privatisering van midden jaren negentig enerzijds genoodzaakt ziet winst te maken en anderzijds ook maar wat graag binnenloopt, en zich dus steeds meer gedraagt als een ordinaire huisjesmelker en vastgoedboer. Eigen Haard profiteert van het veranderde politieke klimaat dat de verkrotting nu beloont met de mogelijkheid te verkopen.

Soms vraag ik me af wat er was gebeurd, als ik met de krakers in plaats van een bewonerscommissie een klusgroep had opgericht. Eigen Haard leek het blok voor die tijd vergeten te zijn. We hadden het in zelfbeheer kunnen nemen, opknappen, vrijkomende bedrijfsruimtes op de begane grond kunnen collectiviseren en vrijkomende woningen kunnen kraken voor individueel gebruik. Misschien hadden we dan de geldwolven bij Eigen Haard niet wakker gemaakt. Hadden ze zich niet (zo snel) gerealiseerd dat ons blokje zeer lucratief kon zijn. Hadden we hier wellicht nog veel langer kunnen wonen.