Solidariteit - Commentaar 498 - 05 - november 2023
Stop wapenhandel
Wendela de Vries (1)
Al sinds de Russische militaire interventie in Oekraïne in februari 2022 protesteert ''Stop de Oorlog Amsterdam'' met een wisselende groep mensen, meestal veertig tot vijftig, tegen het uitzichtloze geweld. Omdat militaire antwoorden op conflicten niks oplossen. Omdat westerse landen de gelegenheid aangrijpen om fors hun bewapening op te voeren. Omdat er nog steeds een groot risico is op escalatie en de inzet van kernwapens.
Inmiddels is er een volgende grote oorlog met een grote westerse wapenbetrokkenheid. De oorlog in Gaza heeft de Oekraïne van de voorpagina's verdrongen. (Voor de oorlog in Soedan heeft niemand interesse). Opnieuw kiest de Nederlandse regering partij, en opnieuw wordt niet gekeken naar manieren om het geweld te beëindigen. Het buitenlands beleid is vrijwel helemaal militair beleid. Diplomatie en de-escalatie vallen niet meer in het instrumentarium. Ook de Gaza-oorlog heeft een escalatie-risico. Maar iets anders dan militaire inzet, komt bij westerse landen niet ter sprake.
Triomf militair-industrieel complex
Nederland verhoogt zijn militaire budget volgend jaar met 40 procent, waarvan minimaal 28 procent bestemd is voor nieuwe wapens. Waar is de budgetverhoging voor zorg, voor klimaatfinanciering? Ook media gaan mee in het militaire denken en schrijven dat Nederland volgend jaar nog steeds de NAVO-norm van 2 procent Bruto Binnenlands Product (BBP) voor defensie niet haalt. Het wordt 'slechts' 1,98 procent van het BBP. Alsof dat er toe doet.
Moeten we het hebben over procenten en een willekeurige NAVO-norm? Of moeten we het hebben over de vele doden en gewonden, de vernieling van landen en mensenlevens? De slachtoffers van het militarisme zijn niet het slachtoffer van 'de vijand', maar van falend internationaal beleid en een triomferend militair-industrieel complex.
In veel verkiezingsprogramma's wordt daar nauwelijks op ingegaan. Politici zijn niet gek: ze weten dat mensen kiezen op binnenlandse thema's: zorg, goed bestuur, zelfs klimaatbeleid is een binnenlands thema en gaat over wel of geen zonnepanelen. De meeste mensen kiezen niet voor onderwerpen waar ze zelf weinig last van hebben. En politieke partijen kiezen voor de grootste kans op macht. Kritisch zijn op krijgsmacht en NAVO bemoeilijkt bovendien de coalitievorming.
De-escalatie
Maar er zijn wel degelijk stappen te zetten naar een veiliger wereld die niet op militaire macht en wapens is gebaseerd. Samen met Kerk en Vrede heeft Stop Wapenhandel dat op een rijtje gezet in vijf punten:
Het eerste wat we moeten doen is: investeren in een eerlijker toekomst.
Mensenrechten, milieu en eerlijke verdeling van welvaart wereldwijd moeten leidend zijn in het beleid. De Nederlands verkiezingsdiscussie over welvaart en armoede gaat nu voornamelijk over Nederland, maar wij hebben heel veel buitenland. En veel mensen in Nederland zijn relatief rijk. Dat geldt natuurlijk niet voor minima en mensen met bijstand of AOW, maar de Nederlandse middenklasse hoort op wereldschaal bij de rijken.
Ten tweede: we moeten investeren in diplomatie en de-escalatie.
Op dit moment gebeurt het tegendeel. In Oekraïne komt de westerse strategie neer op: we escaleren steeds een beetje meer en hopen dat Rusland eerder in elkaar stort dan Oekraïne. Het gaat nog jaren duren. In de Gaza-oorlog rekent het westen op de gigantische militaire overmacht van Israël, en worden duizenden Palestijnse burgerdoden en het lot van de Israëlische gijzelaars als 'collateral damage' ingecalculeerd. Hamas wordt voor alles aangewezen als de schuldige. Alsof een wrede vijand de eigen wreedheid legitimeert.
Militaire uitgaven omlaag
Ten derde: De kernwapens moeten weg.
Dat zeiden we in de jaren tachtig al massaal, dat hoeft verder geen toelichting.
Ten vierde: het wapenexportbeleid mag niet versoepeld worden.
Om steun te geven aan een Europese wapenindustrie wordt in rap tempo de controle op wapenexport afgebouwd, ook in Nederland. Veiligheid en mensenrechten worden ondergeschikt aan belangen van de wapenindustrie. Dat was altijd al zo, maar we hadden een paar regels om in elk geval de ergste uitwassen te voorkomen. Die regels dreigen te worden afgebroken.
Ten vijfde: geheel tegen de trend in: de militaire uitgaven moeten omlaag.
Door de emoties rond de afschuwelijke oorlog in Oekraïne voelen mensen zich bedreigd en onzeker, en daar wordt gebruik van gemaakt door versneld de militaire uitgaven te verhogen. Door te suggereren dat Rusland, of anders China, Europa wil veroveren, weten krijgsmacht en wapenindustrie een groot deel van de overheidsuitgaven voor oorlogsvoorbereiding te bestemmen. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling. En gaat ten koste van ons welzijn en van een veilige en leefbare planeet.
(1) Onderzoeker en activist bij Stop Wapenhandel.
