Solidarnosc in St. Nazaire Polen strijdbaar in Frankrijk Willi Hajek (bewerking/vertaling Jan Taat) Door de slechte sociaal-economische omstandigheden in Polen zijn veel arbeiders gedwongen in het buitenland te werken. Gezien de uitbuiting van arbeidsmigranten is het goed dat ze hun strijdbaarheid hebben meegenomen. En met steun van de plaatselijke bonden blijkt succes mogelijk (zie Bongenoten Magazine, oktober 2005, Poolse seizoensarbeiders in Limburg). Hier een verslag van de strijd van een groep Poolse scheepswerfarbeiders in Frankrijk. Een verhaal over uitbesteding, maar tevens een staaltje van solidariteit dat haaks staat op de richtlijn van Bolkestein. De hele geschiedenis is eind mei 2005 begonnen. De arbeiders komen uit de scheepsbouwsteden Stettin en Gdansk (de bakermat van het oude Solidarnosc) en krijgen van de Poolse firma Kliper tijdelijke arbeidscontracten aangeboden van drie maanden, met een mogelijkheid tot verlenging. Kliper is hierbij een toeleverancier van subcontractor Gestal van de botenbouwer Alstom. Alstom is verantwoordelijk voor de bouw van de schepen, maar is niet geïnteresseerd in de arbeidsvoorwaarden bij de subcontractors. De uitbesteding verloopt dus via Gestal uit St. Nazaire die weer mensen aantrekt via firma's als Kliper. De eerste groep arriveert maart 2005. Firma Functie Alstom Marine Scheepsbouwer, hoofdaannemer Gestal Subcontractor van Alstom Kliper Toeleverancier van Gestal In Polen verdienen de arbeiders 400 tot 500 euro per maand, in St. Nazaire 1.200 euro. Dat bedrag wordt in Polen uitbetaald. Kliper betaalt bovendien het verblijf in St. Nazaire (huisjes op een kampeerterrein) en 5 euro zakgeld. Samen met Franse bond De nieuwkomers in mei horen al snel dat de eerste groep problemen ondervindt met de betaling in Polen. Geen van hen krijgt het beloofde salaris op de rekening gestort. Na met een staking gedreigd te hebben, wordt een gedeelte uitbetaald, maar met als voorwaarde naar Polen terug te keren. Kliper huurt een nieuwe ploeg voor werk in St. Nazaire. Deze arbeiders werken meer dan vijftig uur per week aan boord van een groot vrachtschip. Eind mei krijgen ze hun geld, de verdere betaling blijft echter uit. Op 21 juli besluiten de arbeiders tot actie over te gaan en binden zich uit protest met kettingen vast aan het hek van de werf. Een paar uur voor de actie wordt de vakbond CGT geïnformeerd. Deze heeft sinds een paar jaar een speciale groep voor precaire arbeid en tijdelijke contracten (USM - l' union syndical multiprofesionnel CGT). Het contact tussen de Poolse arbeiders en de USM was een paar weken eerder ontstaan bij de verspreiding van pamfletten in het Pools op de werf. Daarin werd gewezen op het feit dat buitenlandse arbeiders dezelfde rechten hebben als hun Franse collega's. Het Franse arbeidsrecht geldt ook voor hen, in het bijzonder wat betreft loon, werktijden en ontslagbescherming. Al twee jaar eerder - bij de bouw van de Queen Mary 2 - waren soortgelijke conflicten uitgebroken. Toen ging het om Indische, Griekse en Roemeense arbeiders en onderaannemers en toeleveranciers van onderaannemers. In die tijd deed de USM ervaringen op die nu goed van pas kwamen. Hongerstaking Kliper reageert onmiddellijk op de acties van de Poolse arbeiders en dreigt met knokploegen. De arbeidsovereenkomsten en urenstaten van de stakers worden uit hun woningen gestolen en uit Polen komen ontslagbrieven vanwege "disciplinaire problemen". Op dat moment is Kliper de arbeiders 40.000 euro schuldig, het loon van de maand juni. Maar de actie heeft ook succes. Op 22 juli betaalt de subcontractor Gestal het loon van juli direct aan de arbeiders uit en niet aan Kliper. Het loon van juni is echter al aan Kliper overhandigd, waardoor de schuld blijft bestaan. De CGT wijst Gestal op haar verantwoordelijkheid voor de uitbetaling van de lonen: het werk is immers uitgevoerd. Alstom als hoofdaannemer is eindverantwoordelijk voor de gang van zaken, maar wijst elke verantwoordelijkheid af. Wel oefent Alstom druk uit op Gestal om de zaak af te wikkelen. Kliper roept de arbeiders op terug te gaan naar Polen en laat een bus komen. Twee arbeiders zijn het beu en rijden mee terug. Dertien blijven en staken verder. Ze vrezen in Polen niet alleen ontslagen te worden, maar ook op een zwarte lijst te komen of zelfs te worden aangeklaagd. "In Polen staat de politie vaak aan de kant van de ondernemers, maar hier is dat anders. We kunnen hier evengoed werken als staken", zegt een Poolse arbeider tegen de pers. De arbeiders besluiten in hongerstaking te gaan op het plein voor het stadhuis. De onderprefect vertegenwoordigt de overheid en treedt op als onderhandelaar. De bewoners van St. Nazaire en veel vakantiegangers bezoeken de stakende arbeiders. De ploegen op de werf organiseren de ondersteuning. Sociale waardigheid Subcontractor Gestal zwicht en is bereid het resterende bedrag te betalen wanneer de arbeidsovereenkomsten worden opgezegd en de arbeiders teruggaan naar Polen. Weliswaar gaan daardoor de banen verloren, maar de arbeiders ontvangen een schriftelijke verklaring van de Poolse autoriteiten dat er geen strafvervolging zal plaatsvinden en dat elke repressieve actie van het bedrijf uitblijft. "We hebben wetten in Frankrijk en die gelden voor iedereen die hier woont en werkt, onafhankelijk van de nationaliteit", zegt André Fadda van de CGT. Samen met de arbeiders heeft hij de onderhandelingen gevoerd. In deze strijd werd dan ook meteen duidelijk waar het 'nee' tegen de Europese grondwet en de 'Bolkestein richtlijn' over gaan. Zeer verheugend is dat overal debatten ontstonden tussen de arbeiders, de bevolking en de zomergasten. Bovendien besteedde de pers veel aandacht aan de staking. En de afwijzing van de richtlijn van Bolkestein is net zo unaniem als de solidariteit met de moedige nazaten van Solidarnosc. De conclusie van de kritische vakbondspers is dat de Poolse arbeiders in de zes dagen hongerstaking, waarvan drie ook dorststaking, hun gezondheid op het spel gezet voor het behoud van hun sociale waardigheid. Op de avond van de overwinning was er een groot feest in de stad waar het andere, solidaire Europa tot leven was gekomen: "Vivre Solidarnosc!" Uit: express, Zeitschrift für sozialistische Betriebs- und Gewerkschaftsarbeit, nummer 8, 2005. Zie ook: * Oorspronkelijk artikel * Alstom * Gestal