Boekbespreking Nucleaire ontwapening, nog steeds bittere noodzaak - Karel Koster Oorverdovende stilte over kernwapens Jan Taat Vijfentwintig jaar geleden demonstreerden 400.000 mensen op het Museumplein in Amsterdam tegen de plaatsing van kruisraketten in Nederland. Sinds het einde van de koude oorlog lijken de kernwapens van de 'oude' kernwapenlanden (Verenigde Staten, Rusland, China, Engeland en Frankrijk) echter uit het collectieve geheugen verdwenen. Dat bleek nog eens in het televisieprogramma "De avond van de bom" (23 november 2006), waar terug werd gekeken op de demonstratie van 1981. De presentator Hans Goedkoop concludeerde dat de wereld sindsdien niet veel veiliger is geworden vanwege de verspreiding van de kernwapens naar landen als India, Pakistan, Brazilië, Israël en de ontwikkelingen in Noord-Korea en Iran (zie: http://www.omroep.nl/nps/deavondvan). Ruud Lubbers, de minister-president van het plaatsingsbesluit van de kruisraketten, moest hem aanvullen: vergeet de nucleaire ontwapening van de kernwapenlanden niet! Staat van paraatheid De noodzaak voor nucleaire ontwapening wordt bij lezing van het boek van Karel Koster snel duidelijk. Vijfduizend kernkoppen in de Verenigde Staten en een zelfde aantal in Rusland staan klaar om afgevuurd te worden. De systemen zijn bij voortduring in staat van paraatheid om bij een (vermeende) aanval onmiddellijk terug te slaan. In 1995 ging het bijna mis, toen een Amerikaans/Noorse proeflancering in de Noorse Zee door de Russen werd gezien als de eerste stap van een nucleaire aanval. Een kwartier voordat de mensheid vernietigd zou zijn, werd de fout ontdekt. Desalniettemin staan de kernwapens nog steeds gereed om snel gelanceerd te worden. Een tweede kwestie ligt in de pogingen van de kernwapenlanden om effectief te dreigen met kernwapens tegen landen die daar niet over beschikken. Beloften om ze niet als eerste te gebruiken, worden verruild voor dreigementen tegen staten die ervan beschuldigd worden terroristen te ondersteunen. De ontwikkeling van 'kleine', bruikbare kernwapens gaat door en de drempel deze in te zetten, wordt verlaagd. Met termen als 'mini nukes' en 'bunker busters' proberen vooral de Verenigde Staten het gebruik van kernwapens acceptabel te maken. Technologie en wapen De rode draad in het boek van Karel Koster is het Non Proliferatie Verdrag, waarin werd afgesproken dat: - de verspreiding van kernwapens wordt tegengegaan, - de ondertekenaars het recht hebben op nucleaire technologie voor vreedzaam gebruik, - de kernwapenlanden streven naar nucleaire ontwapening. De tegenstrijdigheid tussen de eerste twee punten wordt overtuigend aangetoond. Immers: als je nucleaire technologie in huis hebt, ben je al aardig op weg naar een kernwapen. Dat geldt in het bijzonder voor de uraniumverrijking door ultracentrifuges, waarin de in Nederland opgeleide Pakistaan Kahn een belangrijke rol heeft gespeeld. In detail legt Karel uit hoe de kernwapenlanden het laatste punt, de nucleaire ontwapening, hebben gesaboteerd en van de agenda hebben afgevoerd. Het tweede gedeelte van het boek is gewijd aan activiteiten in Nederland om tot nucleaire ontwapening te komen. Het beleid van de regering en de rol van de oppositie in Tweede Kamer worden geanalyseerd. Ook daar word je niet vrolijk van. Zwakjes mopperend, volgt de regering de Verenigde Staten en de oppositie wordt door een kamermeerderheid in toom gehouden. Tenslotte volgt een kritische beschrijving van de ontwikkeling van de buitenparlementaire beweging: van campagne en actie tot diplomatie. De zeven hoofdstukken zijn kort en bondig geschreven. Hier en daar bevat het in het Engels gestelde citaten, maar voor niet Engelstaligen is het betoog goed te volgen. Tussen de hoofdstukken zijn interviews met politici, wetenschappers en actievoerders opgenomen. De hoofdstukken zijn los van elkaar leesbaar en sommige onderwerpen komen daardoor op verschillende plekken terug. Het boek bevat een uitvoerige documentatie met onder andere verdragsteksten, kamermoties, partijstandpunten en overzichten van activiteiten en gebeurtenissen gerelateerd aan kernbewapening. Daarnaast zijn er talloze verwijzingen naar internetpagina's en documenten. Het zou handig zijn als die ergens op het web als pagina met links beschikbaar zouden zijn. De stilte over de kernwapens van de 'oude' kernwapenlanden is oorverdovend. Het boek is inspirerend en biedt middelen om die stilte te doorbreken. Uitgave: Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie - Gezondheidszorg en Vredesvraagstukken. E-mail: office@nvmp.org, webstek: http://www.antenna.nl/nvmp. Prijs: € 17,50 (inclusief porto), bestellen via giro: 4395340, t.n.v. NVMP Utrecht.