Op speurtocht met de Flexinspectie1 FNV Jong in actie! Eindelijk! Wat onwennig liepen we de eerste supermarkt binnen, terwijl tweede kamerlid van de SP, Renske Leijten, en bestuurder van FNV Jong, Mathijs Rutten, de manager opzochten. Met een vragenlijst en 'flyers' in de hand en gestoken in een polo van FNV Jong met Flexinspectie op de rug, gingen we op zoek naar het supermarktpersoneel. Daar! Een vakkenvuller! "Goede middag, wij zijn van de Flexinspectie, mag ik je wat vragen?" Van zes tot en met negen augustus maakte ik samen met jongeren van FNV Jong, Dwars (Groen Linkse Jongeren) en Rood (Jong in de SP) deel uit van de Flexinspectie. We bezochten supermarkten in Nijmegen, Maastricht, Delft en Leeuwarden. Voor de verandering dus een keertje buiten de randstad. FNV Jong heeft de Flexinspectie in het leven geroepen om onderzoek te doen naar flexwerk en wat jongeren daarvan vinden. Dit ter voorbereiding van de aankomende evaluatie van de Flexwet in de Tweede Kamer. Daarmee is de Flexinspectie een onderdeel van de flexcampagne van FNV Jong, waarin na de supermarkten de horeca en de uitzendsector aan bod komen. De afgenomen enquêtes in de supermarkten moeten uiteindelijk leiden tot een zwartboek. Leuk, wel gezellig Op mijn lijst stonden vragen als "Wat voor contract heb je?","Wordt je overwerk altijd uitbetaald?", "Krijg je doorbetaald bij ziekte?" en "Nemen ze, als jij of een collega te oud wordt, iemand anders aan?" Vragen die in verband staan met de bekende problemen in de supermarkt, zoals leeftijdsdiscriminatie, nul uren contracten en een slecht nageleefde cao. Ook vroegen we of mogelijke problemen bespreekbaar waren met de baas. Waar de één zijn baas "superchill" noemde, keek een anders eerst over haar schouder alvorens te verklaren liever een andere baas te hebben. Hoe positief of negatief de vakkenvullers die ik sprak ook waren, op de vraag wat hij of zij nou eigenlijk van dat werken in een supermarkt vond, antwoordde negen van de tien: "Leuk, wel gezellig". Eentje kondigde met een brede grijns bij mij alvast haar ontslag aan, om daar enigszins geschrokken aan toe te voegen: "Dit is toch wel anoniem hè?" Een caissière van in de veertig gaf aan, net als mijn collega's bij C1000 dat doen, al die nieuwe namen niet meer te leren. Het was voor mij als caissière allemaal erg herkenbaar, vermoedens werden bevestigd, leeftijdsdiscriminatie is een feit, rechten zijn onbekend, plichten talrijk. Drie maanden Interessant waren ook de gesprekken met managers, bedrijfsleiders en franchise eigenaars. Deze werden, zoals gezegd, gevoerd door Mathijs Rutten en Renske Leijten. Meestal werden ze alle twee meegenomen naar kantine of kantoor, direct geïsoleerd van het personeel. Iets wat je ook zou doen als Willibrord Frequin bij je op de stoep stond. Bij het inschenken van de koffie kwam hij of zij er dan achter dat de rest van de Flexinspectie al door de winkel liep. Dat vonden ze over het algemeen niet zo netjes. Wat ook niet bepaald netjes is, is leeftijdsdiscriminatie en die bleek uit deze gesprekken nog altijd aan de orde van de dag: "Van het hoofdkantoor mag ik niemand boven de achttien aannemen, te duur." Daarnaast is voor de Flexwet een oplossing gevonden, wat Rood de "3-maanden-truc" noemt. "Als je namelijk drie keer een tijdelijk contract hebt gehad, betekent nóg een verlenging volgens de wet dat je een vast contract krijgt. Klinkt goed, maar supermarkten zitten niet zo graag aan je vast. Dus mag je drie maanden thuis gaan zitten, waarna ze je weer een 'eerste' tijdelijk contract geven. Hebben zij een ervaren werknemer om op te bouwen, maar jij zit weer met de onzekerheid van een tijdelijk contract!"2 Een vakkenvuller in Leeuwarden vertelde dat zijn baas hem had verteld dat als hij negentien werd dat wel problematisch zou worden. Hij moest dan wel echt bewijzen beter te zijn dan iemand van zestien. Het deed denken aan mijn baas die tegen een collega van mij zei: "We willen de oude Roy terug.", Met de oude Roy bedoelde hij natuurlijk Roy toen hij nog zestien was. Deze geluiden zijn slechts een greep uit mijn ervaringen als flexinspecteur, voor echte conclusies is het nog even de verwerking van de enquêtes afwachten die eind augustus klaar is. Op de werkvloer Maar voor het zo ver is, iets anders. In de kop van dit verslag staat niet voor niets "Eindelijk!". Want FNV Jong heeft een nieuwe stap gezet. Sinds de oprichting van FNV Jong trad dit jongerennetwerk toe tot de SER en kwam daar met een ongevraagd advies over de achterstandspositie van allochtone jongeren op de arbeidsmarkt. FNV Jong was aanwezig op festivals, scholen, debatten, besteedde aandacht aan vakantiewerk, de stageproblematiek en bracht met voorzitter Judith Ploegman een sterke persoonlijkheid in de media. Op zich niets mis mee natuurlijk, maar er ontbrak tot nu toe één, voor een vakbond niet onbelangrijk, ding: de aanwezigheid op de werkvloer. Met de Flexinspectie is hier verandering in gebracht, FNV Jong heeft gesproken met vele tientallen jongeren in heel het land. Een vorm van zichtbaarheid die veel meer waard is dan stukjes in de Spits! of Metro. Daar komt bij dat dit geen eenmalige exercitie was. Met de horeca en uitzendsector voor de boeg is de flexcampagne nog niet afgelopen. Ook is het niet uitgesloten dat de Flexinspectie nog zal opduiken in enkele supermarkten. Maar ik zou verder willen gaan en er voor pleiten na de campagne de inspectie tot een vaste activiteit te maken van FNV Jong én de samenwerking met Rood en Dwars daarin voort te zetten. Voor FNV Jong is het een waardevol instrument om de participatie van jongeren in het netwerk te vergroten. Bovendien was in deze eerste actieweek de samenwerking met politieke jongerenorganisaties een geslaagde combinatie van sociale bewegingen en werkvloer. De stijl van de inspectie met poloshirts en een gratis sms-nummer voor mensen die hun verhaal kwijt willen, past goed in de tijdsgeest. Een militante versie van die figuren op straat die je proberen te strikken voor het Wereld Natuur Fonds. FNV Jong in actie! Eindelijk! 1 Zie ook: www.flexinspectie.nl (terug) 2 www.rood.sp.nl/nieuws (terug)