welkom
extra
Solidariteit

Amerikaanse landarbeiders verslaan Burger King, maar stuiten op verzet kwekers

Vakbondsstrijd op brede basis

Tiffany Ten Eyck 1
(vertaling/bewerking Roland Siebe)

In het David/Goliath gevecht tussen de Coalition of Immokalee Workers (CIW) en de fastfood industrie heeft de dwerg de reus opnieuw laten struikelen.2 Geveld door een keiharde, tegen het concern gerichte, campagne ondertekende Burger King eind mei 2008 een akkoord, waarin werd toegegeven aan alle eisen van de organisatie van landarbeiders. Maar een tegenreactie van de kwekers die aan Burger King leveren, heeft op zijn minst tijdelijk de uitvoering van het akkoord geblokkeerd.

Het is voor de derde maal binnen drie jaar dat de CIW een overwinning boekt op een mammoetconcern. Na een vier jaar durende boycot van Taco Bell en het onder druk zetten van het moederbedrijf Yum! Brands lukte het de CIW in 2005 het bedrijf zover te krijgen dat zij alle eisen moest inwilligen. Te weten: één penny meer per pond geplukte tomaten die door het bedrijf worden gekocht - een gedragscode die door de kwekers en de industrie moet worden nageleefd - de garantie dat de CIW kan controleren of de afgesproken loonsverhoging werkelijk wordt betaald. Daarnaast ging het bedrag voor elke mand van 32 pond omhoog van gemiddeld 45 tot 77 cent. Volgens de huidige maatstaven moet een arbeider per dag 2.500 kilo tomaten plukken om het minimumloon te halen.
Dit jaar in april, precies na een jaar campagne voeren, maakte de CIW bekend dat ook McDonald's overstag was gegaan voor de eisen van de arbeiders. Snel daarna volgden het restant van Yum! Brands en de ketens van A&W, Long John Silvers, KFC en Pizza Hut. Burger King was één van de zwaarste tegenstanders die na een jaar van tumultueuze campagnes, inclusief een schandaal rond een beveiligingsbedrijf en de druk van consumenten, door de knieën ging. Het akkoord bevat de bepaling dat een extra halve cent direct naar de kwekers gaat om de administratieve kosten te compenseren die de uitvoering met zich meebrengt.

Illegaal en on-Amerikaans

Ondanks de behaalde successen zijn de activisten van de CIW van mening dat er nog veel werk verzet moet worden. Recente trucs van de Florida Tomato Growers Exchange (FTGE), de organisatie waarbij de meeste kwekers zijn aangesloten, bemoeilijken de toepassing van de gemaakte afspraken in de praktijk van de velden in Florida.
In de eerste jaren van het bestaan van de CIW hebben de landarbeiders zich gericht op de kwekers in het zuiden en midden van Florida. Daar waren de lonen sinds 1978 niet meer gestegen. De kwekers zeiden het zich niet te kunnen veroorloven de lonen en arbeidsomstandigheden te verbeteren, omdat zij zelf werden uitgeknepen door inkoopbedrijven die in handen zijn van de grote concerns. Op grond van deze ervaringen verschoof de CIW de strategie naar de top van de bevoorradingsketen, de grootwinkelbedrijven zelf.
Zelfs onder de druk van een groeiende groep inkoopbedrijven houden de kwekers tot vandaag hun poot stijf. Na het akkoord van april 2007 met McDonald's dat zou ingaan aan het begin van het tomatenseizoen, voorkwam de FTGE met succes dat de kwekers de loonsverhoging betaalden. Zouden zij dat wel doen, volgde een boete van honderdduizend dollar per arbeider/per loonstrook. De vice-president van de FTGE, Reggie Brown, noemde de akkoorden die de CIW gesloten had: "illegaal en on-Amerikaans". Maar volgens een bestuurder van de CWI, Julia Perkins, was hij niet van plan de extreme boetes werkelijk op te leggen. Hij had dat laten blijken na het akkoord met Burger King, de CWI was er namelijk in geslaagd het imago van de FTGE in de media merkbaar te beschadigen en Brown vreesde de verdere gevolgen. "We hebben", zei Perkins, "een omslagpunt nodig. Hoe meer inkopers tegen de kwekers zeggen dat om zaken te kunnen doen zij zich dienen aan te sluiten bij ons akkoord en de arbeidsvoorwaarden verbeteren, hoe meer zij eieren voor hun geld zullen kiezen en tot betaling overgaan."

Schandaal

Tijdens de recente campagne kreeg de CIW te maken met mysterieuze telefoontjes en misleidende en bedreigende e-mails. Onderzoek leidde naar het hoofdkantoor van Burger King (zie Labor Notes mei 2008), waar een beveiligingsbedrijf was ingehuurd om via nepstudenten te infiltreren bij de zusterorganisatie, de SFA (Student/Farmworker Alliance). Vervolgens is de CIW de bron van de 'dreigpost' gaan traceren op het moment dat een vals artikel of video verzonden werd. Dat bleek de vice-president van Burger King, Steve Grover te zijn, op wie de CIW haar acties concentreerde. De man en de woordvoerder Keva Silversmith, die betrokken was bij het lekken van een intern bericht naar de kwekersorganisatie, werden ontslagen.
Enkele weken na dit schandaal zwichtte Burger King onder de zware druk van de media en de aanhang van de CIW. "Onze taak was om alle fouten en het boosaardige gedrag te gebruiken om Burger King nog meer in een kwaad daglicht te stellen", luidde de terugblik van Marc Rodrigues, een 'organizer' bij de SFA.

Winnend scenario

"Hoe hebben jullie dat nou aangepakt", is de vraag die regelmatig aan de CIW en SFA wordt gesteld. Rodrigues: "Opbouwen van een sterk netwerk van betrokken en uiteenlopende groepen medestanders en langs verschillende invalshoeken op het gestelde doel afgaan, dat is onze werkwijze. Studenten protesteerden in restaurants en geloofsgemeenschappen schreven brieven aan Burger King. Bovendien richtten we ons op de particuliere investeerders."
Rodrigues en Perkins geven aan dat onderzoek naar de sterke en zwakke kanten van de geformuleerde doelen zeer nuttig is geweest. Toen 'organizers' zich realiseerden dat Burger King gedeeltelijk eigendom was van private investeringsmaatschappijen als Goldman Sachs en Texas Pacific Group - de laatste heeft een geschiedenis van 'deals' met pressiegroepen die een slechte pers weten uit te lokken - konden verschillende doelen met elkaar verbonden worden. De CIW correspondeerde met bestuurders/eigenaren van de betreffende bedrijven en in 2007 was er een mars die begon bij de kantoren van Goldman Sachs in Miami en eindigde bij Burger King. 'Organizers' van de CWI benadrukken het cruciale belang van een geëngageerde en deskundige aanwezigheid in de media. Dat was een bepalende factor om de steun voor de campagne te krijgen van verschillende senatoren. Grote bedrijven die de 'public relations' verzorgen, hebben ze niet nodig om in de publiciteit te komen, acties zijn daarvoor een prima voertuig. Rodrigues: "We hebben succes gehad door ons te concentreren op het sterke punt van deze campagne, namelijk het dagelijks werk van de landarbeiders en wat daar allemaal aan vastzit."
Wat de CWI ook helpt om successen te behalen, is een lange termijn visie op de veranderingen in de landbouw die de totale organisatie van de arbeid raken. Al in 2005 benaderde de CIW de grote inkopers van tomaten, zoals de concerns van Wal-Mart, Whole Foods, Subway en Chipotle. Die bedrijven ontvingen informatie over de armzalige lonen en arbeidsomstandigheden van de tomatenplukkers in hun 'aanvoerlijnen'. "Wij gaan de zomer benutten om uit te zoeken wat de volgende stappen in de campagne moeten zijn", vertelde Perkins tot slot. "Alle schakels in de tomatenketen van Florida zijn op de hoogte van de situatie. Niemand kan meer uit onwetendheid doen alsof er niets aan de hand is."

1 Tiffany ten Eyck, Farmworkers beat Burger King, but face resistance from growers, in: Labor Notes, juli 2008 - www.labornotes.org (terug)
2 Immokalee is een kleine plaats in Florida.(terug)