extra
De strijd voor onafhankelijke vakbonden in EgypteIn afwachting van legalisering: toenemende politiseringSaif Nasrawi 1 In Egypte grappen activisten vaak dat hun land slechts vijf georganiseerde groepen kent: de burgerlijke en militaire bureaucratie van de staat, de Sufi orden, de Moslim Broederschap, de Orthodoxe Kerk en de voetbalclub Ahly. Misschien kan binnenkort daaraan een nieuwe groep worden toegevoegd. De strijdbaarheid onder de Egyptische arbeiders neemt toe, waardoor zij meer en meer op zoek zijn naar vrije vakbonden om hun verslechterende economische omstandigheden op een institutionele manier aan te pakken. Veel arbeiders zijn gedesillusioneerd door de 52 jaar oude, door de staat gecontroleerde Egyptische Vakbondsfederatie (Egyptian Trade Union Federation, ETUF). De privatiseringsplannen van de overheid en de wereldwijde crisis stellen slechts werkloosheid in het vooruitzicht. De roep om onafhankelijke vakbonden ter verdediging van arbeidsrechten vindt daarom steeds meer gehoor.
Tweedaagse stakingIn reactie op de oprichting van de algemene bond van ambtenaren van de 'belastingdienst vastgoed' (General Union of Real Estate Tax Authority Employees, RETA), hebben arbeiders in de dienstensector en diverse industrieën dezelfde intenties geuit. Onafhankelijke waarnemers beschuldigen de bestuurders van de federatie en de aangesloten fabriekscommissies al langer van corruptie, het bij stakingen onder één hoedje spelen met het management en van fraude bij vakbondsverkiezingen. "Net als het parlement en de overheid is ook de Egyptische Vakbondsfederatie ETUF langzamerhand een marionet in de handen van de zakenlieden geworden", meende Kamal Abu Eita, voorzitter van de nieuwe vakbond RETA. Elfdaagse sit-in
Ook onder Egyptische leraren, universiteitsdocenten, medewerkers van het Ministerie van Onderwijs, postbeambten, gepensioneerden en verkeersleiders bestaan plannen om onafhankelijke vakbonden op te richten. "De RETA is een voorbeeld geworden voor andere arbeiders en ambtenaren. Het is eigenlijk het enige en belangrijkste onafhankelijke politieke project van 2009", zei Khaled Ali, hoofd van het Egyptisch Centrum voor Economische en Sociale Rechten.
In december 2007 organiseerden duizenden ambtenaren van de belastingdienst een elfdaagse sit-in buiten het Ministerie van Financiën in het centrum van Caïro en eisten een loonsverhoging. Hoewel de algemene bond van employees bij de banken, verzekeringsbedrijven en financiële instellingen - UBIFE, lid van de ETUF - de staking afkeurde, kwam de overheid met een loonsverhoging van meer dan 325 procent aan de eisen van de actievoerders tegemoet. Felle weerstand
De stap van stakingsleider Abu Eita om een onafhankelijke vakbond op te richten heeft felle weerstand opgeroepen, vooral onder bestuurders van de door de overheid gecontroleerde ETUF. Zij beschuldigen hem ervan te proberen de arbeidersbeweging te 'politiseren' en daarmee de uiteindelijke desintegratie van de beweging te bewerkstelligen. Abu Eita, lid van de oppositionele Nasseristische Karamah-Partij en activist in de Egyptische Beweging voor Verandering (Kifaya), wees de beschuldiging resoluut van de hand. "Onze oorspronkelijke bedoeling was te protesteren tegen het feit dat de meerderheid van de bestuurders van de vakbondscommissie en ook het hoofd van de ETUF, Hussein Megawar, in werkelijkheid leden zijn van de regerende Nationale Democratische Partij. Daarom konden we het idee om onze strijd te vermengen met de agenda van andere politieke partijen niet tolereren. Het gaat uitsluitend om onze eigen rechten." Verbreding eisen
Waarnemers menen dat de strijd van de arbeiders langzaam maar zeker verschuift van directe economische eisen - betere lonen, uitkeringen en verzekeringen - naar de meer politieke kwestie over hun verhouding tot de staat en de ETUF. Velen benadrukken echter wel de invloed van politieke partijen op de agenda van de arbeiders. "Arbeiders zijn altijd ontzettend bedacht op politieke partijen die voor hun eigen zaak ergens voordeel uit willen halen, daarom proberen ze met opzet zich ervan te distantiëren", zei Khaled Ali. "Er zit echter ook een tactische dimensie aan. Ze proberen te voorkomen dat ze zich de woede van de overheid en haar veiligheidsapparaat op de hals halen." Tegenstrategie federatie
Uit angst voor een domino-effect dat het streven naar onafhankelijkheid onder de bijna vier miljoen arbeiders in de Egyptische publieke sector zou aanwakkeren, kwam de ETUF met een tegenstrategie om greep te krijgen op de ambtenaren van de belastingdienst.
De pogingen om de RETA te ondermijnen begonnen vorige maand al. De voorzitter van de ETUF, Megawar, besloot toen een commissie te vormen die de wettelijke procedures onderzocht die nodig zijn voor de oprichting van een nieuwe vakbond voor alle employees van het Ministerie van Financiën. Protest
Zes maanden, nadat de leden van de RETA de nodige documenten inleverden bij het Ministerie van Menskracht en Immigratie, het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor de erkenning van vakbonden, is de wettelijke goedkering nog steeds niet verstrekt. Meer dan één sector
Rahma Refaet, directeur van het centrum voor vakbonds- en arbeidersdiensten, stelde dat de overheid geen coherente strategie heeft om een antwoord te geven op de uitdaging die de RETA en de arbeidersbeweging als geheel vormen. "Optreden tegen de arbeiders door ze te arresteren, intimideren en schorsen zou zeer riskant en duur kunnen zijn", aldus Refaet. "Nu de economische liberaliseringen in toenemende mate plaatsvinden en Egypte integreert in de wereldmarkt, beginnen sommige politici binnen de [regerende partij] NDP het belang in te zien van een systeem voor collectieve onderhandelingen." Abu Eita, voorzitter van verse RETA gaf tot slot de volgende overpeinzing mee: "Als het socialisme niet tot stand gebracht kan worden in één land, dan kan een werkelijk onafhankelijke vakbond niet overleven in slechts één sector. De voortschrijdende verkoop van bedrijven in de publieke sector, de toenemende inflatie en de inefficiëntie van de vakbondsfederatie ETUF zijn slechts factoren die de strijd van de arbeiders in Egypte doen aanhouden."
|
