De film "Slumdog Millionaire" - een bespreking Ontsnappen aan de armoede Rob Lubbersen De film Slumdog Millionaire is sinds kort op DVD verkrijgbaar. In de bioscopen wordt hij vrijwel niet meer vertoond. Wie de film - nog eens - wil zien, moet hem kopen en thuis bekijken. Velen zullen dat doen. Het is een geweldig succes geworden. Over de hele wereld hebben tientallen miljoenen er naar gekeken. In Nederland alleen al trok de film 502.200 bezoekers. En hij werd gelauwerd. Internationaal 129 maal genomineerd voor een prijs, wón Slumdog Millionaire 96 keer. De film sleepte acht Oscars in de wacht, waaronder die voor de beste film van het jaar. Sprookje Weet u het nog? In Slumdog Millionaire doet de 18-jarige Jamal Malik mee aan de Indiase versie van "Who Wants To Be A Millionaire?". Jamal is een arme sloeber uit de sloppenwijken van Mumbai, maar hij weet de ene na de andere vraag in deze quiz goed te beantwoorden. Hij stoomt onstuitbaar op naar de prijzenpot van twintig miljoen. Echter, vlak voordat hij die binnenhaalt, wordt hij gearresteerd op verdenking van zwendel. Hoe kan zo'n ongeschoold armoedzaaiertje zo veel weten? Tijdens het verhoor blikken we terug op het leven van Jamal en zien we hoe het harde bestaan in de krottenbuurten van Mumbai zijn leerschool is geweest. Min of meer bij toeval worden hem in de quiz vragen gesteld, waarbij hij voor het antwoord uit zijn eigen ervaringen kan putten. We maken ook kennis met zijn grote broer Salim, die het slechte pad op gaat én met zijn grote liefde Latika. Het is een ontroerend en spannend verhaal. Gekruid met humor. Onvergetelijk is het moment waarop Jamal als klein jongetje zich letterlijk in de stront laat zakken om zijn favoriete filmster een handtekening te kunnen ontfutselen. Eveneens hilarisch is wat later in de film de manier waarop hij als gids met volkomen verzonnen verhalen rijke Amerikaanse toeristen geld weet af te troggelen. Een 'feel-good-movie' is Slumdog zeker niet. Daarvoor zijn de klappen tijdens het verhoor, de schrijnende armoede, het afscheid van de geliefde Latika en de ondergang van 'de slechte Salim' te nadrukkelijk in beeld. Een sprookje, waarin soms ook heel erge en onwaarschijnlijke dingen gebeuren, dat is het wel. Een sprookje met een happy end, dat zeker. Klassenstrijd Het enorme succes van Slumdog Millionaire is geen verrassing. Wie houdt niet van een mooi sprookje? En dit sprookje wordt goed verteld. Met veel balans tussen spanning, emotie en humor. Met mooie sfeerbeelden. En Jamal, Salim en Latika spelen de Bollywood-sterren van de hemel. De regisseurs Danny Boyle en Loveleen Tandan zijn terecht 96 keer in het zonnetje gezet. Toch, tóch wringt er iets. Dat zit hem in de boodschap en in wat we níet te zien krijgen. Zo wordt Jamal wel steeds wereldwijzer, wijs genoeg om het ver te schoppen in een quiz, maar zit er in de film geen enkele verwijzing naar iets dat ook maar riekt naar de ontwikkeling van een sociaal of politiek bewustzijn. De klassenstrijd ontbreekt aan alle kanten. De enige vorm van sociale strijd die zichtbaar wordt, op de achtergrond, is die van moslims en hindoes die elkaar te lijf gaan. De enige vorm van sociale organisatie die in beeld komt, is die van de maffia, waar Salim zich bij aansluit. Er is, zelfs in de verste verte, geen glimp van een vakbondsdemonstratie of rode vlag te zien. Nu is dat op het eerste gezicht misschien niet zo heel verwonderlijk. In de twaalfhonderd Bollywood-films die India jaarlijks afscheidt, geven de meeste hun publiek juist heel veel glitter en glans om te kunnen ontsnappen aan de dagelijkse ellende. En de kringen waar Jamal, Salim en Latika in verzeild raken, die van de informele sector met zijn minihandeltjes, zijn vooral georiënteerd op individueel overleven in plaats van op collectieve belangenstrijd. Moeras Maar tóch. Slumdog Millionaire ís geen echte Bollywood-film. De armoede en het ontsnappen daaraan zijn immers een centraal thema. En Jamal komt op een gegeven moment bij een callcenter in een min of meer georganiseerd dienstverband. Dat had reden kunnen zijn iets aan te stippen van de sociale en politieke strijd in India. Want die is er. India heeft ooit een zeer vooraanstaand marxist voortgebracht: Manabrenda Nath Roy. Deze Roy was een kameraad van Lenin en Henk Sneevliet en werkte nauw met hen samen in de Derde Internationale. India staat bovendien bekend als een land met sterke lokale vakbonden en is beroemd of berucht vanwege het grote aantal stakingen. In de deelstaat West Bengalen, met 80 miljoen inwoners, stemt 80 procent van de bevolking nog steeds op een communistische partij. In de deelstaat Uttar Pradesj, waar nota bene Slumdog Millionaire grotendeels is opgenomen, stemt van de 166 miljoen inwoners 75 procent op één van de linkse partijen! We merken er niets van in de film. Kennelijk moet de boodschap zijn dat het Lot en het Toeval met een beetje Geluk en Mazzel af en toe één of twee mensen uit het moeras van de armoede kan doen tillen. Iets wat natuurlijk zo is. De boodschap is niet dat een sociale beweging een hele klasse vooruitgang kan brengen en het moeras van de armoede kan dempen. Wat natuurlijk zo zou moeten zijn. ....