Poolse Bond van Syndicalisten Anarchisten in het Polen na het communisme Herre de Vries In extra 115 (15 maart 2009 1) schreef ik over de acties tegen uitzendbureau Groen Flex die in samenwerking met de Poolse Bond van Syndicalisten (ZSP) plaatsvonden. ZSP is een op anarchistische leest geschoeide organisatie. Met haar kleine groepen, uitsluitend actieve, leden heeft ze in Polen een levendige actie- en vakbondspraktijk. ZSP werd begin 2007 opgericht. In het oprichtingsstatuut staat het volgende over haar doelstelling: "Wij willen werken aan de totstandkoming van niet-hiërarchische en antikapitalistische organisaties en vakbonden die onafhankelijk van de staat, politieke partijen en bedrijfsbelangen werken. We willen de sociaal-economische verhoudingen volledig veranderen en niet slechts kleine concessies krijgen van de staat en het kapitaal." Arbeidersfederatie Een deel van de leden van ZSP is ook lid en actief binnen bestaande Poolse vakbonden. Wat de leden bindt, is dat ze geloven in een strijd voor een leven vrij van overheersing en uitbuiting en ten dienste daarvan sociaalanarchistische, antiautoritaire en anarcho syndicalistische ideeën verspreiden. Vanuit de ZSP is in september 2007 het initiatief genomen om een officiële vakbond op te richten KFP, Nationale Arbeidersfederatie. KFP is direct democratisch georganiseerd. Er zijn geen voorzitters of leiders en alle vertegenwoordigers werken volgens een duidelijk gedefinieerd mandaat. In het eerste bedrijf waar KFP actief werd, meldden negentien mensen zich aan als lid. In december van hetzelfde jaar vormde zich ook een groep binnen Lionbridge Polen. Dit is een dochteronderneming van Lionbridge Technologies, een Amerikaanse multinational die over de hele wereld vestigingen heeft. Lionbridge is gespecialiseerd in vertalingen en aanpassingen van producten aan lokale markten, de zogenaamde globaliseringsdiensten. Groen Flex De kracht van ZSP is dat de organisatie uitsluitend wordt gevormd door actieve leden die met hun lokale groepen een grote autonomie hebben. Daardoor is het mogelijk snel op situaties en conflicten te reageren. Daarnaast onderhoudt ZSP goede internationale contacten. Op die manier kon in maart van dit jaar adequaat gereageerd worden, toen het Nederlandse uitzendbureau Groen Flex een lid van ZSP dupeerde Hij had in december 2008 via Groen Flex een paar dagen in de havens van Zeeland gewerkt. Op de zesde dag kreeg hij een arbeidsongeluk en werd 24 uur ter observatie naar het ziekenhuis gebracht. Na daaruit ontslagen te zijn, stuurde ook Groen Flex hem naar huis. Ondanks de garantie dat hij verzekerd was, kreeg hij enkele weken later een ziekenhuisrekening van bijna 2.500 euro. Door een flyeractie bij het pension van Groen Flex in het Zeeuwse Ovezande en de bezetting van het Groen Flex kantoor in de Poolse stad Opole, is de rekening inmiddels betaald. Solidariteit De zeer uitgesproken de ideeën van ZSP beletten haar niet gezamenlijk met andere vakbonden in actie te komen. Een voorbeeld daarvan is de zaak van Jacek Kotula die werkte bij Alima-Gerber in Rzeszow, een bedrijf dat babyvoedsel produceert en eigendom is van Nestlé. Hij was daar voorzitter van de bedrijfsgroep van de vakbond Solidariteit. Zijn ontslag was een disciplinaire maatregel, omdat hij het bedrijfsbelang zou hebben geschaad. In een gesprek met de voorzitter van de lokale boerenvakbond had hij gezegd dat Alima-Gerber appels importeert uit Italië en zou hij de boeren opgeroepen hebben een zo hoog mogelijke prijs voor hun fruit te bedingen. In een interview zegt Kotula hierover: "Ik heb niets verkeerd gedaan. Sterker nog, een inspecteur van de Arbeidsinspectie heeft toegegeven dat ik in het belang van het bedrijf optrad door de voorzitter van de boerenvakond te informeren over de uit Italië geïmporteerde appels. Niemand kan mij ervan overtuigen dat appels uit Italië goedkoper zijn dan appels uit de buurt van Rzeszow. Bovendien zijn de boeren aandeelhouders van het bedrijf. Ze zijn dus geen concurrentie, maar maken deel uit van de familie en het bedrijf zou niet zonder hen kunnen functioneren."2 De ondersteuning die Kotula door zijn eigen vakbond en collega's kreeg, bestond uit een protestbrief aan het management en hulp bij een rechtszaak tegen zijn ontslag. In april volgde de uitspraak. Hij was onterecht ontslagen zo vond de rechter, maar er werd niet bevolen hem opnieuw aan te nemen. In plaats daarvan kreeg hij slechts een compensatie van drie maandsalarissen. ZSP hield op 16 januari een picket actie bij het hoofdkantoor van Nestlé in Polen. De actie vond plaats, toen de werknemers daar hun werk verlieten. Gesproken werd over de arbeidsrechten in Nestlé en pamfletten gingen van hand tot hand. Ook in Zwitserland hield de anarchistische FAU (Frei Arbeiterinnen Union) een picket op 9 januari. Verder werd de zaak internationaal onder de aandacht gebracht via websites van verschillende 'grass roots' vakbonden die erover berichtten en opriepen protestbrieven te sturen. Museum van het communisme Leden van ZSP zijn ook actief binnen het Huurdersverdedigingscomité en de Huurdersvereniging van Warschau. Deze stad wordt geplaagd door ernstig huurverhogingen, verkoop van gebouwen waar nog huurders in wonen, illegale ontruimingen en slecht onderhouden huisvesting, waardoor mensen in gevaarlijke omstandigheden wonen. De burgemeester van Warschau, Hanna Gronkiewicz-Waltz, is de belangrijke kracht achter de huurverhogingen en de privatiseringsprocessen. Zij is één van de leiders van de conservatief-liberale partij Burgerplatform. Toen zij eind mei het anticommunistische Museum van het communisme zou openen, werd onder andere door de twee huurdersorganisaties, de ZSP en oudgedienden van Solidariteit geprotesteerd tegen het huidige huisvestingsbeleid in de stad. Zo zelfs dat de burgemeester wegbleef. De actievoerders wezen er op dat één van de belangrijke punten van Solidariteit destijds was dat de wachtlijsten voor de huurwoningen verkort moesten worden. Aan die situatie bleek in de afgelopen jaren niets ten goede veranderd. Polen is momenteel ver verwijderd van de oorspronkelijke waarden van Solidariteit. De sociale strijd is nog steeds levend en is niet opgehouden met de val van het communisme en behoort daarom ook niet thuis in een museum. 1 Zie: www.solidariteit.nl/extra/2009/poolse_uitzendkracht_vecht_terug.html. (terug) 2 Zie: www.zsp.bzzz.net/node/103. (terug)