Kritiek. Jaarboek voor socialistische discussie en analyse - 2009 Warm, maar kritisch aanbevolen Hans Boot Mei 2009 kwam het tweede nummer van Kritiek uit. Onder dezelfde naam verscheen dit "Jaarboek voor socialistische discussie en analyse" in de jaren negentig van de vorige eeuw met een andere redactie en uitgever. Alleen al de (terug)komst is zonder meer een positieve gebeurtenis. De inhoud mag er ook best wezen, zij het in meerdere opzichten 'wisselend'. Kritiek behandelt twee onderwerpen: 'illegale' migratie en de stedelijke kraakbeweging in verschillende Europese landen. Het discussiedeel, zo'n 15 procent van het totaal, is opgeroepen door artikelen in het eerste nummer over de toekomst van groene partijen en het internationalisme van de SP. Het slotartikel bestaat uit een boekbespreking. De typering 'wisselend' kan dan ook in de eerste plaats opgevat worden als 'afwisselend', waarbij echter met name binnen de twee hoofdonderwerpen weinig aandacht is besteed aan de onderlinge samenhang. Kraakbeweging 'Wisselend' is in de tweede plaats de toegankelijkheid van de diverse bijdragen. Deze loopt uiteen van vlotgeschreven, niet diepgravende, commentaren (discussiedeel) tot een doorwrochte, abstracte verhandeling, vol specifieke begrippen en gecompliceerd geformuleerde zinnen. Die laatste bijdrage - De stad als revolutionaire ruimte - is overigens boeiend, maar na twee keer lezen was de behoefte aan een 'zuiverende en soms vertalende' eindredactie nog steeds groot. Toegegeven de volgende zin is uit zijn verband gerukt. "Relocatie is niets anders dan het mobiliseren van differentiële sociaal-ruimtelijke condities in de context van globale competitieve strijd" (p. 63). Toch lijkt het me een wat overdreven omschrijving van een klassiek kapitalistisch verschijnsel als de verplaatsing van de productie van het ene naar het andere land als antwoord op succesvolle arbeidersstrijd en/of te hoog beschouwde lonen. Niettemin is de introductie in het 'historisch geografisch materialisme' van David Harvey lovenswaardig. De globalisering van productie, reproductie en ideologie - om ook maar eens uit te pakken - maakt immers tijd en ruimte steeds betrekkelijker, de steden uniformer en de machtscentra kwetsbaarder en repressiever. Een conclusie die uit de vier artikelen over de kraakbeweging getrokken kan worden. Interessante artikelen over de beweging in Nederlandse, Duitse, Engelse en Deense (hoofd)steden, maar helaas losstaand van de voorafgaande theorievorming over de stad als revolutionaire brandhaard. Een helder en nuttig overzicht van de verschillende redenen om te kraken en de daarmee samenhangende patronen van mobilisatie en organisatie vergoedt veel. De historische schetsen van de ontwikkeling in de afzonderlijke landen onderscheiden de kraakbeweging, als 'nieuwe sociale beweging', van de traditionele organisaties van de arbeidersbeweging als politieke partijen vakorganisaties. De oorsprong en opkomst van die bewegingen worden veelal in verband gebracht met de bureaucratische 'ingroei' in de heersende macht van het overgrote deel van de 'oude' beweging. Een kwaal waaraan onder andere ook de kraakbeweging heeft geleden of misschien zelfs ten onder is gegaan. Het onderscheid tussen 'oud' en 'nieuw' wordt daarmee betrekkelijk. Des te interessanter wordt, wat de Nederlandse situatie betreft, de coalitie in 1989 van krakers, de toenmalige Voedingsbond FNV en het blad Solidariteit tijdens de spektakelblokkade van het Amsterdams laboratorium van Shell (de blokkade komt ter sprake als "overlap met andere bewegingen", p. 89; de coalitie lijkt jammer genoeg nu al vergeten geschiedenis). Socialistische Partij Tot slot een paar opmerkingen over het discussiedeel. Mijn voorkeur gaat ernaar uit het debat zo direct mogelijk te voeren. Twijfels over de groene partijperspectieven of het optimistisch enthousiasme over de internationale oriëntatie en activiteiten van de Socialistische Partij zouden dan in hetzelfde nummer van - kritisch - commentaar worden voorzien. Dat is levendiger en actueler en minder mosterd na de maaltijd. Zo'n redactionele benadering sluit een over meerdere nummers gevoerde discussie vanzelfsprekend niet uit, maar de verschillende bijdragen zouden minder afgeleid en meer zelfstandig zijn. Juist omdat de drie (!) artikelen over de sterk nationaal geïnspireerde politiek van de SP geen nieuwe kwestie aansnijden, krijgen ze door de gekozen 'achteraf vorm' een zijdelings karakter. De moeite van het lezen zijn ze echter waard. Hoe kameraadschappelijk ze ook geschreven zijn, de kritiek op de koers van de SP - ook in algemeen politieke zin - is scherp en soms zelfs vernietigend. Ze sluit aan op wat Agnes Kant één dezer dagen ter gelegenheid van haar éénjarig voorzitterschap van de Tweede Kamerfractie zei. Haar werd een venijnige vraag gesteld over de doorstroming van SP naar PVV. Ze antwoordde ongeveer dit: we delen de door Wilders gesignaleerde problemen en kritiek, maar onze 'oplossingen' zijn heel anders …. Ook om de hier slechts genoemde, overige bijdragen, snijdt de aanbeveling op de 'flaptekst' hout: "Een must voor linkse denkers en doeners". Leendert van Hoogenhuijze, Jasper Lukkezen, Anne Petterson & Bart van der Steen (red.) Kritiek 2009 Aantal pagina’s: 223 Prijs: Euro 24,90 Uitgeverij Aksant www.aksant.nl/boeken/boek_782.asp