Doelwit: Ecuador en zijn president Rafel Correa
Coup mislukt, dreiging blijft
Mark Weisbrot 1
In de maand juni van het vorig jaar, toen het leger van Honduras de linkse regering van Manuel Zelaya omverwierp, zag Rafel Correa, de president van Ecuador, de bui al hangen. "Wij hebben rapporten van onze inlichtingendienst die zeggen dat ik na Zelaya de volgende ben."
Gisteren (3 oktober 2010) bleek dat waar te zijn. Sommige commentatoren beweren nog steeds dat wat er gebeurde niets meer was dan een uit de hand gelopen protest door de politie tegen bezuinigingen. Maar voor een ieder die het langdurige vuurgevecht afgelopen nacht op de televisie heeft gezien, waarbij het leger er uiteindelijk in slaagde president Correa te bevrijden uit het ziekenhuis waar de politie hem vasthield, leek dit niet op een protest. Dit was een poging de regering omver te werpen.
Succesvolle hervormingen
De gecoördineerde acties in verschillende steden, de overname van het vliegveld bij de hoofdstad Quito door delen van het leger, het waren tekenen van een geplande staatsgreep. Hoewel deze faalde, was het op verschillende momenten van de dag niet duidelijk wat de uitkomst zou worden.
De vinger van de regering wees naar voormalig president, kolonel Lucio Gutierrez, die gisteren op de televisie opriep Correa af te zetten. Hij verweet de president van alles en nog wat; van steun aan de FARC (de guerrillaorganisatie die strijdt tegen de Colombiaanse regering) tot vernietiging van de economie.
De coup had een kans van slagen gehad, wanneer Correa niet zo populair was geweest. Ondanks vijanden in hoge posities, waardeerde een paar weken geleden 67 procent van de bevolking van Quito zijn beleid als goed. Zijn regering heeft de uitgaven aan gezondheidszorg verdubbeld, andere sociale uitgaven significant verhoogd en succesvol afgerekend met 3,2 miljard buitenlandse schulden, waarvan de contracten onwettig bleken te zijn. De economie kwam de recessie van 2009 goed door en zal naar verwachting dit jaar ongeveer 2, 5 procent groeien.
Correa, een econoom, heeft ongebruikelijke en creatieve methodes moeten toepassen om de economie door externe schokken heen te laten groeien. Ecuador beschikt namelijk niet over een eigen munteenheid; in 2000 heeft de regering de dollar ingevoerd met als gevolg dat het land weinig kan doen aan monetair beleid en geen controle heeft over wisselkoersen.
Correa had de waarschuwing laten uitgaan dat hij mogelijk het congres tijdelijk zou ontbinden om een impasse in de wetgevende macht te doorbreken. Iets waartoe hij volgens de nieuwe grondwet het recht heeft, maar dat wel eerst door het Hooggerechtshof goedgekeurd moest worden. Dit is wat de coupplegers waarschijnlijk hebben aangegrepen om hun daden te rechtvaardigen. Het brengt de coup in Honduras in herinnering. Daar werd Zelaya's steun voor een niet bindend referendum voor een grondwetgevende vergadering door de media in Honduras en in de rest van de wereld ten onrechte afgeschilderd als een poging zijn ambtstermijn te verlengen.
Amerikaanse steun
Ook in Ecuador speelt manipulatie van de media een grote rol. Het merendeel is in handen van rechtse belangenorganisaties die tegen de regering zijn. Dit hielp - analoog aan Amerikanen die al hun nieuws krijgen van Fox News - in de vorming van een basis van mensen die geloven dat Correa een dictator is die probeert het land naar het voorbeeld van communistisch Cuba te veranderen.
Hillary Clinton, minister van Buitenlandse Zaken in de Verenigde Staten van Amerika, bracht een verklaring van twee zinnen uit, waarin ze "alle Ecuadorianen aanspoorde om gezamenlijk binnen het raamwerk van de democratische instituties van Ecuador te werken aan een snel en vreedzaam herstel van de orde". Anders dan de reactie van het Witte Huis op de coup in Honduras sprak de verklaring de "volledige steun" uit aan de gekozen president. Dit is een stap voorwaarts, hoewel het onwaarschijnlijk is dat daarmee een beleidsverandering van Washington ten aanzien van Latijns Amerika tot uitdrukking wordt gebracht.
De regering van Obama heeft er alles aan gedaan de coup in Honduras van vorig jaar te steunen. Bovendien probeert ze de Zuid-Amerikaanse regeringen - inclusief die van Ecuador, Brazilië en Argentinië - en de UNASUR (Unie van Zuid-Amerikaanse Naties) te overtuigen het nieuwe bewind van Honduras te erkennen. De regeringen hadden dat geweigerd, omdat er sprake was van een dictatuur die geen vrije verkiezingen mogelijk maakte. Tevens eisten ze van de Hondurese 'gekozen' regering garanties een einde te maken aan het vermoorden van journalisten en politiek activisten; misdaden die overigens geïntensiveerd doorgaan.
Zoals de Zuid-Amerikaanse regeringen al vreesden, werkte de steun van Washington aan de coup in Honduras als een aanmoediging die de mogelijkheid van een rechtse coup tegen democratisch gekozen linkse regeringen in de regio vergroot. Deze poging is in Ecuador mislukt, maar het is waarschijnlijk dat de dreiging de komende maanden en jaren blijft.
1 Oorspronkelijke titel: Ecuador's Correa haunted bij Honduras. In: Guardian 4 oktober 2010. Vertaling: Willem Dekker. Mark Weisbrot is econoom en codirecteur van het Center for Economic and Policy Research in Washington DC. (terug)
|