De Holocaust in het Israëlische politieke debat Pijnlijke vergelijkingen Yacov Ben Efrat 1 Het is taboe in Israël om de ellende van de Palestijnen te vergelijken met die van de joden tijdens de holocaust. Iedereen die dat doet, is gelijk doodverklaard. Dat overkwam kort geleden de filmmaker Jonathan Sagall. In een promotieartikel voor zijn film "Odem" (Lipstick) die momenteel wordt opgenomen, schreef hij dat "de bezetting verschrikkelijker is dan Israël ooit heeft toegegeven en dat een vergelijking met de holocaust mogelijk is". Het Israëlische Fonds voor de Film reageerde met de bevriezing van de subsidie. De kwestie bereikte zelfs de Knesset die van Sagall heeft geëist uitleg te geven. Hij is slechts één van de velen die aan de schandpaal is genageld voor de genoemde vergelijking. Onwetendheid Op dit moment speelt er een stuk in een aantal Duitse steden onder de naam "De derde generatie". De acteurs zijn Israëli's, Palestijnen en Duitsers. Het werk verschijnt onder auspiciën van Israëls Nationaal Theater Habima, en het Berlijnse Schaubühne. Het maakt korte metten met alle heilige huisjes en onderwerpt de tragische geschiedenis van de drie volkeren aan satire, kritiek en discussie. Ondanks een briljante monoloog met de titel "Niet te vergelijken", uitgevoerd door één van de Israëli's, is de vergelijking door het gehele stuk van wezenlijk belang. De Israëlische bezetting nodigt tot de vergelijking uit en nu moet deze uitnodiging worden afgewezen. Degenen die dit accepteren, doen dit eerder uit onwetendheid dan, vermoed ik, met de bedoeling de historische waarheid te vervalsen of het lijden van het Joodse volk te bagatelliseren. De jongere generatie in Israël heeft weinig historische belangstelling. Theodore Herzl en David Ben Goerion zijn vooral slechts namen voor onze jongeren. Ze weten weinig, ook over wat heeft plaatsgevonden in Europa in de jaren dertig en veertig tijdens de vorige eeuw. Deze onwetendheid stelt hen bloot aan cynische manipulatie waar het de holocaust betreft. Zo reizen jongeren naar Auschwitz, bijvoorbeeld georganiseerd door het Ministerie van Onderwijs, maar deze trips hebben niet slechts de bedoeling informatie te verstrekken, ze rechtvaardigen direct en indirect de Joodse staat en de gevoerde politiek. Vervalsers Vijftig miljoen mensen zijn gedood in de Tweede Wereldoorlog, inclusief twintig miljoen Sovjetburgers. Niet alleen joden werden naar de vernietigingskampen afgevoerd, ook Duitse communisten en sociaal-democraten, evenals zigeuners en homoseksuelen. Maar de liquidatie van de joden was de wreedste van alle, de meest systematische en barbaarse en het minst te bevatten. Hier was het Duitsland, de meest geavanceerde natie in Europa en misschien wel ter wereld, dat demonstreerde hoe diep mensen kunnen zinken. Cultuur, wetenschap en technologie bieden geen weerstand tegen een racistische en nationalistische ideologie. Nu blijken juist degenen die de vlag van de holocaust hijsen en beweren de herinnering levend te houden, grote vervalsers te zijn en de sjoa te gebruiken om hun doelen te bereiken en hun tegen de Palestijnen gerichte daden te rechtvaardigen. Eén van de ergste is premier Benjamin Netanyahu die zich niet schaamt om in Auschwitz te staan en Hitler te vergelijken met de Iraanse president Ahmadinejad en Iran met Nazi-Duitsland. De bedoeling hiervan is de slachtoffers van de holocaust gelijk te stellen aan de staat Israël. Volgens dit verwrongen beeld is Israël het slachtoffer en is de bezetting van Palestijnse gebieden niets anders dan defensief optreden tegen degenen die 'ons' willen uitroeien. Rechtvaardiging Er is geen basis voor deze vergelijking. De Europese joden die zijn omgekomen, waren voor het grootste deel arm en vervolgd. Het ontbrak hen aan rechten en aan mogelijkheden zich te kunnen verdedigen. Zij waren Joden uit de Diaspora die Jiddisch spraken, een cultuur die is uitgeroeid door Israël. Het enige dat Israël hiervan heeft bewaard, is de holocaust. Deze is getransformeerd van een gruwelijke historische gebeurtenis in het mythische fundament van de natie. De slachtoffers zijn gedoemd tot de rechtvaardiging van elke wandaad. Met de Torah in de ene hand en de holocaust in de andere hebben de Israëli's hun staat gesticht door de verdrijving van een ander volk. De factoren die een rol speelden in de agressie van de Nazi's - namelijk de wil tot het gewelddadig uitbreiden van de eigen grenzen met behulp van racisme en vreemdelingenhaat, een gevoel van superioriteit en onverschilligheid voor het leed van anderen - zijn de door de Israëlische maatschappij overgenomen waarden. Dat is de reden waarom de critici van Israël hardnekkig de bezetting vergelijken met de holocaust. Want als het de Israëlische premier is toegestaan om analogieën te trekken, waarom zij dan niet? Onnodig De holocaust kan niet worden vergeleken met wat dan ook dat de mensheid heeft gekend. Daar tegenover staat dat wat Israël doet in de bezette gebieden vergelijkbaar is met veel meer gebeurtenissen. Israël ontwikkelt niets nieuws. Toen de eerste intifada uitbrak in 1987, verspreidde het Israëlische leger onder zijn officieren het boek van Alastair Horne, A Savage War of Peace, over de Franse bezetting van Algerije. Het apartheidsregime in Zuid-Afrika nodigt ook uit tot vergelijkingen, evenals alle vormen van kolonialisme dat de negentiende eeuw en de eerste helft van de twintigste eeuw kenmerkte. Maar het kolonialisme is verdwenen van de wereld, alleen het Israëlische brandmerk blijft tot walgens toe. De wereld heeft genoeg van dit hardnekkige conflict. Om tot een veroordeling te komen van de Israëlische bezetting en de onmenselijkheid ervan aan te tonen, is het onnodig een vergelijking met de holocaust te maken. De werkelijkheid is afschuwelijk genoeg. Degenen die vrezen voor een terugkeer van het fascisme hoeven niet te zoeken naar de wortel van alle kwaad in de grotten van Toura Boura, noch in Teheran. Fascisme blijft etteren in dezelfde westerse samenlevingen waar zij zich het eerst ontwikkelde. Het ontspringt in de Verenigde Staten, Zwitserland, Italië, Frankrijk, Nederland, Groot-Brittannië en Oostenrijk. De gemeenschappelijke noemer is vreemdelingenhaat, nationalisme, racistische suprematie, minachting voor de democratie en de poging om de grootheid van de slinkende imperiums te vernieuwen. Daar schuilt het echte gevaar. Voor dit gevaar blijft echter de staat Israël onverschillig en richt de pijlen op het Oosten. Netanyahu's vergelijking is erger dan vals: ze is schadelijk. 1 Oorspronkelijke tttel: Noxious Comparisons. The Holocaust in Israeli political discourse - www.challenge-mag.com; vertaling/bewerking Roland Siebe. (terug)