De rooms-katholieke moeder Teresa en de communistische Gerrit Kastein
Voorproefje van "Het jaar tien door de eeuwen heen"
Harry Peer
Op geschiedeniszondag 24 oktober 2010 verschijnt op de webzine van Solidariteit "Het jaar 10 door de eeuwen heen". Een ironische, maar ook serieuze historische schets. Het begint in het jaar 310, waarin Constantijn de Grote zijn vijanden voor de leeuwen wierp en eindigt in 2010 met de vorming van het rechtse kabinet in Nederland. In deze vooraankondiging een passage over twee helden geboren in het jaar 1910.
"We ronden 1910 af met de herinnering aan twee totaal verschillende, maar zeer markante in dit jaar geboren personen: moeder Teresa en verzetsman Gerrit Kastein. Moeder Teresa wordt over de hele wereld herdacht, met name in Macedonië waar ze op 26 augustus 1910 in Skopje is geboren als Agnes Gonxha Bojaxhia.
De Heilige van de Goot kreeg in 1979 de Nobelprijs voor de Vrede voor haar levenslange inzet voor de allerarmsten in het Indiase Calcutta. De katholieke zuster is de stichteres van een liefdadige religieuze orde, de Missionarissen van Naastenliefde. Ze kreeg ook kritiek vanwege haar volgzaamheid ten opzichte van het pauselijk standpunt over geboortebeperking en abortus. Ze overleed in Calcutta op 5 september 1997."
Verzetsman
"Onlangs las ik de biografie van Gerrit Kastein, op 25 juni 1910 geboren te Zutphen. Wat een indrukwekkende man, arts/neuroloog, communist. Hij werkte in Spanje tijdens de burgeroorlog als hoofd van de Nederlandsche Ambulance om hulp te verlenen aan de Republikeinen, ging meteen in het verzet in de Tweede Wereldoorlog en liquideerde twee beruchte hoge NSB'ers: generaal b.d. H.A. Seyffardt en H. Reydon, secretaris-generaal van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten.
De verrader Anton van der Waals karakteriseerde Kastein "als een communistisch intellectueel van een vreeswekkende koelbloedigheid", hetgeen ook de ondertitel is van Verzetsman Gerrit Kastein 1910-1943, geschreven door Buck Goudriaan, uitgegeven door De Nieuwe Vaart Leiden.
Gerrit Kastein werd gearresteerd op 19 februari 1943 en vervolgens overgebracht naar het hoofdkwartier van de SiPo/SD (Sicherheitspolizei/Sicherheitsdienst) op het Binnenhof nr. 7 in Den Haag. Om aan verhoor en marteling door de Gestapo te ontkomen en mogelijk door te slaan, sprong hij aan zijn handen geboeid door het gesloten raam en stortte zich van de tweede verdieping naar beneden. Kastein overleed enkele uren later aan zijn verwondingen. Hij liet een vrouw en twee dochters achter.
Het is opmerkelijk dat op de plaats van handeling op het Binnenhof niets herinnert aan wat daar gebeurde, geen gedenkplaat, geen gedenksteen. In 1946 heeft Gerrit Kastein postuum het Verzetskruis 1940-1945 gekregen. Hoeveel Nederlanders weten nog van zijn verzetswerk?"
Rood
"Een nieuwe generatie historici is inmiddels aangetreden. Chris van der Heijden wrijft de alom gerespecteerde Lou de Jong aan dat hij in termen van goed en fout over de Tweede Wereldoorlog heeft geschreven. In reactie hierop benadrukt Van der Heijden in GRIJS verleden dat de meeste Nederlanders in een grijs gebied modderden, zich aanpasten aan de Duitse bezetter, zich schikten en er het beste van probeerden te maken.
Wat moet je met zo'n constatering? Zijn boek is geprezen om originaliteit, stijl en inhoud, maar stuit tevens velen tegen de borst. De toenmalig directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Hans Blom, schreef een lovende recensie, maar concludeerde aan het slot toch dat niet een grijs, maar een veelkleurig verleden de inzet van een boek over de Tweede Wereldoorlog zou moeten zijn.
Het lijkt mij van het grootste belang hen te eren die met gevaar voor eigen leven voor de vrijheid van ons land vochten. In Leiden, Den Haag en Hoogvliet is een straat naar Kastein vernoemd. Gerrit Kastein was een moedig man die verdient dat zijn naam in elke plaats in Nederland wordt gegeven aan een straat, een plein, een school. Hij was niet grijs, hij was rood."
|