Opstand Arabische volkeren haalt Israëlische pretenties onderuit Is Israël klaar voor het nieuwe Midden-Oosten? Yacov Ben Efrat1 Het kon zo gebeuren dat de week van de Jasmijn Revolutie in Tunesië ook de week was van grote politieke verwarring in Israël. De minister van Defensie Ehud Barak diende zijn ontslag in bij de Arbeiderspartij en vestigde een fractie genaamd "Onafhankelijkheid", waarin hij vier partijleden meetrok. Deze zet, gecoördineerd door premier Benjamin ("Bibi") Netanyahu, stelde Barak in staat te voorkomen bij de komende verkiezingen voor de Arbeiderspartij weggestemd te worden. Zijn initiatief stelde tevens de regering van Netanyahu in staat te blijven drijven, nu ondersteund door Baraks Onafhankelijkheid. De ministers van de Arbeiderspartij hadden lang gedreigd zich terug te trekken vanwege het gebrek aan voortgang in het vredesproces, maar boekten weinig resultaat. Dankzij Onafhankelijkheid lijkt de regering nu onbedreigd. Wegvallende rugdekking De tactische zet van Barak-Netanyahu kwam na de zware verliezen van de Democraten in de verkiezingen voor het Amerikaanse congres die Barack Obama aanspoorden zich op binnenlandse kwesties te concentreren. Waar de Palestijnen ongerust waren, konden Bibi and Ehud gerust zijn. De druk was eraf. Zij konden verder met niets te doen. En toen gebeurde het onverwachte. Op 25 januari 2011 kwam het Midden-Oosten op zijn kop te staan. Hosni Mubarak die vriendschappelijke relaties onderhield met Amerika en aan de strategische dreiging van Israël een einde maakte, bezweek in een volksopstand. Een ijzeren vesting van dertig jaar die Israël toestond de Palestijnen te misbruiken, verdween plotseling! Bibi werd achtergelaten met de Bezetting en zijn rechtse regering. Zonder rugdekking van Mubarak, en ook niet van Ben Ali in Tunesië of een andere bevriende Arabische dictator die moet vrezen voor zijn troon. Oktober 2000 Terwijl de stakingen van 2008 in el-Mahalla el-Kubra de vonk vormden, werd de eerste stap naar de huidige revolutie in Egypte ongeveer tien jaar geleden gezet. Daarbij kunnen we de Palestijnse Intifada van oktober 2000 aanmerken als het begin van het einde van Mubarak. Deze Intifada brak uit na de mislukte besprekingen tussen de toenmalige premier Ehud Barak en Yasser Arafat. Het protest was oorspronkelijk niet primair gericht tegen Israël, maar tegen de Palestijnse Autoriteit. De Oslo Akkoorden, in 1993 getekend door de PLO en Israël, brachten geen vrede, welvaart of democratie. In plaats daarvan vestigden ze een corrupt en dictatoriaal regime, van een soort dat we nu zien afbrokkelen, dat armoede en werkloosheid voortbracht en de zakken vulde van de boezemvrienden. Maar het waren niet alleen de Palestijnen, noch alleen de Arabieren in Israël, die de straten veroverden oktober 2000. Het was de hele Arabische wereld, verenigd in solidariteit tegen Israël. En dat is het cruciale punt: oktober 2000 was de eerste keer ooit, dat jonge Egyptenaren zich verzamelden op het Tahrir plein en de psychologische barrière doorbraken die hen ervan weerhouden had te demonstreren. Het Egyptische regime stond hulpeloos ten opzichte van de woede tegen Israël. Een complicatie was dat de demonstratie van oktober 2000 zich ook keerde tegen Mubarak die had gecollaboreerd met Israël. Drie jaar later vulde het plein zich opnieuw, deze keer als protest tegen de Amerikaanse invasie van Irak. Collaboratie De Amerikaanse regering, ook Obama, begreep uit welke richting de wind kwam en zag dat de crisis het resultaat was van acht jaar ophitsen tegen de Islam door George W. Bush. Daarom besloot Obama zijn eerste buitenlandse toespraak te houden op de universiteit van Cairo. Over het hoofd van Mubarak heen, in een poging zich te verzoenen met de Arabische wereld. Gedurende het daarop volgende jaar gaf Obama signalen af aan Israël, smeekte en oefende druk uit. Allemaal in de hoop echte veranderingen tot stand te brengen in de relatie met de Palestijnen en daarmee zijn bondgenoten in het Midden Oosten te redden. Zonder resultaat. Obama's toespraak in Cairo is in Israël gepresenteerd als antisemitisch. Netanyahu en Barak handhaafden hun standpunt dat er niemand was om mee te praten en dat er niets was om over te spreken. Het voortbestaan van hun coalitie achtten ze, zoals bleek, van groter belang dan de positie van hun bondgenoten. Zij waren niet bezorgd over de bevriende Arabische dictators die dertig jaar druk wisten te weerstaan Twee oorlogen in Libanon, twee Intifada's, twee aanvallen van Israël tegen Arabische nucleaire installaties en verschillende mysterieuze moorden bleken de macht van de dictators niet te bedreigen. Maar tijden veranderen. Een nieuwe generatie is opgestaan, stedelijk en opgeleid, verbonden met de wereld door het internet en blootgesteld aan ongecensureerde televisie via satellieten. Deze generatie vormde het gereedschap voor de revolutie. Niet Israël en de Bezetting, maar democratie en sociale rechtvaardigheid zijn de kwesties die vandaag in het brandpunt van de belangstelling staan. Israël wordt gehaat door de Arabische wereld. Niet alleen, omdat het de Palestijnen onderdrukt, maar ook vanwege de collaboratie met de Arabische regimes die de toestand van hun burgers negeren. Dagen Bezetting geteld Dus inderdaad, de tijden zijn veranderd. In 1956, zo herinneren we ons, probeerde Israël, in samenwerking met Frankrijk en Groot-Brittannië, om het Egypte van Gamal Abdel Nasser omver te werpen door de Sinai te veroveren. Maar op aandringen van Washington trokken ze zich terug. In 1982, viel de premier van Israël Menahem Begin Libanon binnen om Bashir Gemayel als zijn president te installeren. Maar Gemayel werd na een maand vermoord en de consequenties van die inval achtervolgen ons tot de dag van vandaag. Israël is zich meer en meer bewust geworden van de grenzen van zijn macht. Amerika's mislukte avonturen in Irak en Afghanistan hebben eens te meer de dwaasheid laten zien van de poging om van buitenaf regimeveranderingen op te leggen. De muren sluiten zich om Netanyahu en de smalle doorgang leidt maar tot één conclusie: de dagen van de Bezetting zijn geteld. Deze week hebben we hiervan een eerste aanwijzing ontvangen, toen Netanyahu het leger stuurde om de illegale buitenpost van Havat Gilad te vernietigen. Heeft hij zich eindelijk gerealiseerd dat hij met de mensen in de nederzettingen de confrontatie aan moet gaan en dat zij op hun beurt moeten slikken dat hun aanwezigheid op de Westelijke Jordaanoever tijdelijk is? Aan zijn verbaasde Likud collega's legde Bibi uit dat de voorwaarden veranderd zijn, de internationale gemeenschap verliest haar geduld, en hij "is niet bereid zijn hoofd tegen de muur te stoten". Zuurstof van de democratie Inderdaad, wie, anders dan Bibi, begrijpt de pijn van de confrontatie tussen een koppig hoofd en een muur? Als hij niet opschiet en iets doet, dan zal hij Mahmoud Abbas (Abu Mazen, president Palestijnse Autoriteit) ook verliezen. De dag zal niet ver zijn dat de Palestijnen hun strijd voor vrijheid en sociale rechtvaardigheid opnieuw zullen oppakken, waarbij Israël zal lijken op Zuid-Afrika ten tijde van de schemer van de Apartheid. Het nieuwe Egypte probeert zich na 25 januari los te maken van het oude regime. Israël wordt gezien als een onderdeel van dat regime. De processen van democratisering en modernisering kunnen niet gestopt worden door kruisrakketen of straaljagers. Het wapen dat de Arabische volkeren kan stoppen zich te verenigen met de andere mensen op de wereld, bestaat niet. Jaren van isolement en naar binnen gekeerd zijn, hebben de Arabische wereld de basale mensenrechten ontnomen en achtergelaten zonder werk, perspectief en waardigheid. Aan die jaren komt een einde. Israël heeft lang geprobeerd de oude orde te handhaven door een beroep te doen op zijn eigen veiligheid, door zich te presenteren als de verdediger van democratie en beschaving. Die pretentie heeft gefaald. De werkelijkheid heeft anders aangetoond. Democratie is de zuurstof voor de Arabische massa's. Daarvoor gaan ze de straat op en riskeren ze hun leven. Vandaag is, als resultaat daarvan, de vraag omgedraaid: Is Israël bereid om zijn beschamende en anachronistische Bezetting op te geven? Is Israël klaar voor democratie? 1 Oorspronkelijke titel Is Israel ready for the New Middle East?, http://www.challenge-mag.com/; vertaling Sjarrel Massop (terug)