extra
De vele gezichten van de Egyptische lenteVergeten armenYacov Ben Efrat 1 De Arabische wereld haat de Verenigde Staten. Niemand ontkent dit feit, maar het is niet iets speciaals van de Arabieren. De Iraniërs haten de VS, de Russen kunnen de VS niet uitstaan en zelfs de premier van Israël, Netanyahu walgt van de VS. Deze haat is niet uniek voor de Arabische genen, het is multicultureel. Daar staat tegenover dat de wereld de VS net zo bewondert als het de VS haat. Dat komt door de economische en militaire kracht van het land. Door Hollywood identificeren we ons met de Amerikaanse helden. En we kennen de hypnotische kracht van filmbeelden over de massa's.
Die kracht van de film leidde onlangs tot gewelddadige gebeurtenissen, waaronder de moord op de ambassadeur van de VS in Libië en de belegering van de Amerikaanse ambassade in Caïro. Merkwaardig genoeg was dit geweld niet het directe gevolg van het zien van een C-film over de Profeet. Alleen de geruchten over de film waren al genoeg. Tenslotte waren mensen die de straat opgingen en brand stichtten geen bioscoopgangers en de meesten kunnen zich ook geen computer veroorloven. Dat die ongelovige Amerikanen de Profeet beledigen, is al voldoende voor hen om te keer te gaan tegen alles wat Amerikaans of westers is. En het maakt niet uit dat de filmmaker een Arabier is (een Kopt). Morsi en de lenteHet Westen bewonderde de Arabische lente vanwege de manier waarop de Egyptische en Tunesische jeugd de corrupte dictators ten val bracht. Vervolgens kreeg de Egyptische moslimbroederschap de macht door de Arabische lente op een zilveren schaal aangeboden. En nu zijn de rellen tegen de westerse wereld gericht. Om dat de begrijpen, moeten we meer oog hebben voor de verschillende achtergronden van de beweging. De deelnemers aan de recente rellen waren niet de studerende Facebook jeugd die het verschil kennen tussen een goede film en een goedkope provocatie. De mensen die gevolg gaven aan de oproep de eer van de Profeet te verdedigen, kwamen uit afgelegen dorpen, arme wijken en slums. De Arabische lente was hen vergeten en liet hen achter in de marge van de maatschappij. Na de revolutie gingen de demonstraties en discussies niet over de armoede, maar over religie, secularisme, democratie of islam, de rol van het leger en de berechting van het oude regime. Als de armen iets vroegen, werden ze beschuldigd van egoïsme.
Twee gezichtenTot voor kort was de slogan "Islam is de oplossing". Daarmee werden miljoenen jongeren gemobiliseerd tegen het oude regime. Dat regime was immers ontrouw, had zijn ziel verkwanseld aan de Amerikaans-Zionistische duivel en de staatseigendommen verbrast op kosten van het volk. De truc werkte, de moslimbroeders wonnen de sympathie van de armen en zijn nu aan de macht. Zo bezien is er geen noodzaak voor demonstraties bij de Amerikaanse ambassade, want de nieuwe mohammedaanse president kan de ambassade gewoon sluiten en net als Bin Laden en de Taliban in naam van de Profeet de oorlog aan de Verenigde Staten verklaren. Natuurlijk gebeurt dat niet. Mohammed Morsi de president is niet de Morsi van de oppositie. De religieuze demagogie heeft plaats gemaakt voor regeringspragmatisme. Toen de rellen uitbraken, probeerde de broederschap de beweging te gebruiken en riep op tot een miljoenen demonstratie op het Tahrir plein. Maar één telefoontje van Obama deed wonderen en de demonstratie werd afgezegd. Morsi van de oppositie sprak uit naam van de religie schande over het Internationale Monetaire Fonds (IMF), want die gebruikten rentedragende leningen en dat mag niet volgens de Islam. De president Morsi vraagt nu financiële hulp bij het IMF, vraagt de VS een miljard dollar schuld kwijt te schelden en miljoenen in de Egyptische economie te investeren. En dan komt die afschuwelijke C-film en verpest het feestje. "Islam is de oplossing", maar kapitalisme is het middel. Morsi is geconfronteerd met een kapotte economie en zijn regering is wankel. Om de puinhopen van het oude regime op te ruimen, heeft hij binnenlandse en buitenlandse kapitalisten nodig. Hij mag dan moslim zijn, bovenal is hij een kapitalist. Daarom zijn de rellen bij de Amerikaanse ambassade een bedreiging voor zijn regime en was hij gedwongen zijn ware gezicht te laten zien. Jarenlang hebben Morsi en de moslimbroeders wind gezaaid. Nu teistert de storm hen. Ze ondermijnden Mubaraks regering door misbruik te maken van de armoede van de massa' s. Nu moeten zij ervaren dat extremistische moslimgroepen dezelfde tactiek tegen hen gebruiken. Op het moment dat Morsi de mensen die hij had gehersenspoeld de rug toe keerde, grepen extremisten hun kans. In hun ogen was Morsi ontrouw. En dat was eenvoudig te bewijzen door zijn gebedel bij het IMF en zijn plotselinge liefde voor het Westen. Morsi stuurde zelfs met spoed een ambassadeur naar Tel Aviv. Morsi zit in een spagaat. Aan de ene kant probeert hij zijn populariteit te bewaren. Hij vraagt Interpol de filmmakers die een Egyptische nationaliteit hebben, te arresteren. Aan de andere kant geeft hij vredelievende signalen aan het Westen. Maar de VS accepteren geen dubbelhartige berichten. Morsi is niet meer in de oppositie, Egypte is van groot strategisch belang en het Westen eist van hem de orde te handhaven. De VS hebben de hulp bevroren tot na de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zij laten Morsi hoog en droog bungelen, maar zorgen er wel voor dat hij geen vlam vat door het vuur van de film. VakbondsactieUit het zicht van de krantenkoppen en de publieke opinie worstelt Morsi met een minstens even belangrijk derde probleem. Miljoenen leraren, fabrieksarbeiders, buschauffeurs, dokters, studenten, universiteitspersoneel en ouderverenigingen hebben de Egyptische samenleving platgelegd. Dit zijn niet de woedende massa's die hun frustraties afreageren op een ambassade. Dit zijn de massa's die de economie draaiende houden en nu sociale gerechtigheid eisen. De moslimbroederschap veegde hen onmiddellijk op een hoop met de 'Ultra's' en met insinuaties over buitenlandse hulp en buitenlandse belangen. De werknemers stellen echter dezelfde eisen die ze eerder aan Mubarak stelden en die tot zijn aftreden leidden.
De parlementsverkiezingen staan begin volgend jaar op de rol, nadat de nieuwe grondwet is goedgekeurd. Noch de VS noch de eer van de Profeet staan hoog op de agenda. Urgent is brood, onderwijs, huisvesting, economische stabiliteit, sociale zekerheid en ook vrijheid van vereniging, vrije meningsuiting, stakingsrecht. De weg naar de macht heeft de moslimbroederschap veel punten gekost, Morsi heeft op techniek gewonnen, maar zijn tegenstanders niet knock-out geslagen. Als hij het economische pad van het oude regime blijft volgen - de rijken bevoordelen, de armen negeren, privatisering van de economie, vriendendiensten aan partijgenoten en de dictaten van het IMF gehoorzamen - verliest hij zijn parlementaire meerderheid. De woede van de jongeren richtte zich op de Amerikanen, maar Morsi weet dat hij het werkelijke doelwit is. Demagogie bracht hem aan de macht, maar nu moet hij knopen doorhakken. En dat lijkt hij niet te kunnen.
|
