Het schandaal bij Amazon - Nordrhein-Westfalen Zwendel met werklozen, abominabele arbeidsomstandigheden Hartz IV News 1 Het bedrijf Amazon, de grootste webwinkel ter wereld met hoofdzetel in Seattle Verenigde Staten, was in de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen van plan werklozen via het zogenaamde Werklozenloket zonder loon aan het werk te zetten. Amazon wilde op deze manier de Kerstperiode overbruggen. De bedoeling was om na deze piektijd veel - bemiddelde - werklozen weer af te danken. Het project zat zo in elkaar dat werklozen gedurende twee weken tewerk werden gesteld in het magazijn en bij de verzendafdeling van Amazon om daarna een contract voor beperkte duur aangeboden te krijgen tegen slechtere voorwaarden. Volgens de voorlichter van de uitkeringsinstantie Hartz IV van Nordrhein-Westfalen bespaarde Amazon daarmee in 2010 al ongeveer 950.000 euro. Na de commotie, veroorzaakt door actiegroepen als het Erwerbslosen Forum Deutschland (ELO) en anti Hartz IV, is voorlopig het project voor de Kerstperiode stilgelegd (Hartz IV is de laatste in de serie hervormingen van de arbeidsmarkt en het stelsel van sociale uitkeringen in Duitsland, Herr Hartz was de voorzitter van de hervormingscommissie). Principieel werd echter de samenwerking tussen Hartz IV en Amazon niet beëindigd. Werkkamp Doordat het Erwerbslosen (langdurig werklozen) Forum Deutschland met succes de publiciteit zocht, werd het uitzendbureau Arge in de stad Werne en het internetbedrijf Amazon in de verdediging gedrongen. Reeds vorig jaar moesten de ingezette werklozen een proefperiode van twee weken doorlopen. Het ging in 2011 vaak om dezelfde mensen die eenzelfde test zonder loon moesten ondergaan. Het nut van deze inwerkperiode - het gaat om eenvoudig werk! - is ver te zoeken. Bovendien vergelijkt het ELO de arbeidsomstandigheden met de toestanden in een 'Arbeitslager' (werkkamp). Hoe ziet het uitzendbureau deze werklozenprojecten? Een reclamecampagne bericht dat extra bussen de 'medewerkers' naar Amazon vervoeren en dat deze webwinkel bijdraagt aan de regionale economie. Volgens Uwe Ringelsiep van Arge brengt de uitbreiding van het distributiecentrum precies de banen die de regio nodig heeft. "Wij stropen onze mouwen op om aan de slag te gaan bij de straks grootste werkgever (duizend mensen) in onze streek. Veel arbeiders zullen geen auto hebben en kunnen het distributiecentrum slechts met moeite bereiken en daarom zetten we extra bussen in." De verlenging van de arbeidsbemiddeling tot een periode van vijf jaar noemt de Kamer van Koophandel in Dortmund een goed voorbeeld van de uitstekende vestigingsomstandigheden voor met name distributiecentra in Nordrhein-Westfalen. De uitbreiding van Amazon is veelbelovend om "een nieuwe norm" te zetten voor de opbouw van nieuwe arbeidsverhoudingen en, volgens vice-voorzitter Claus-Dieter Weibert, "bovendien een duidelijk signaal aan alle investeringsfondsen". Beter een goed idee gestolen dan een slecht zelf bedacht. "Werklozen moeten de Westlandse kassen in", aldus de PvdA wethouder Sociale Zaken Florijn in Rotterdam. Niet de bijstandsgerechtigde staat meer centraal, maar de werkgever als klant van de sociale dienst. De wensen van de werkgever worden vertaald naar de uitkeringsgerechtigden die vervolgens "werkklaar gemaakt worden", zegt Florijn. "Dat dit volgen van de wensen van de werkgevers nu pas gaat gebeuren, is de schuld van de cultuur in Nederland. Want vroeger werd zoiets als asociaal gezien, maar nu zit het economisch tij mee." (Noord Hollands Dagblad, 28 december 2011) Arbeidsreserve Hoe wordt deze zwendel gerechtvaardigd? Ook als iemand al vorig jaar een proefperiode heeft doorlopen en dit jaar weer wil meedoen, moet hij of zij opnieuw de proef zonder salaris ondergaan. Om de WW doorbetaald te krijgen, heeft Amazon afspraken gemaakt met de uitkeringsinstantie. Op deze manier wordt de gemeenschap, volgens het ELO, geld ontstolen. Noch de arbeiders, noch de uitkeringsinstantie van de WW ontvangen een bijdrage. Alleen al op deze manier kan Amazon flink geld verdienen. De super webwinkel ziet deze werkwijze als legaal, omdat de praktijkdagen als een reïntegratietraject opgevat worden en de bemiddelde uitkeringsgerechtigden met behoud van uitkering een gratis opleiding krijgen die hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. Maar er worden zoveel uitkeringsgerechtigden ingezet, dat er een overcapaciteit is aan arbeidskracht. Mensen die er al langer werken worden naar huis gestuurd of hoeven die dag niet te komen, omdat niet altijd genoeg werk voorhanden. Ondanks deze werkelijkheid gaat Amazon met de werving van personeel door. Op deze manier wordt een arbeidsreserve gevormd voor de drukke tijden rond de Kerst, want slechts een handjevol mensen krijgt een uitzendcontract aangeboden. Volledige controle Veel werknemers bij Amazon zijn inleenkrachten die jaar op jaar een contract voor bepaalde tijd krijgen. Dat geldt ook voor de vestigingen in Leipzig en Bad Hersfeld. De angst om hun baan te verliezen is zo groot dat mensen ziek op het werk verschijnen. De wortel voor de neus is de belofte dat er een vast contract komt met een verhoogd uurloon: van negen euro 65 naar elf euro. (Het minimumloon in Nederland per uur hangt af van de lengte van de fulltime werkweek in het bedrijf, maar schommelt rond de negen euro 25.) Ook de voorlieden werken op tijdelijke contracten. Zij geven in de meeste gevallen de druk die zij voelen door aan hun ondergeschikten. Volgens mensen die bij Amazon werken, mogen ze geen persoonlijke spullen naar de werkvloer meenemen. Behalve een fles water. Horloges, ringen, geld, boterhamtrommeltje of autosleutels gaan achter slot en grendel buiten de afdeling. Een eigen afsluitbaar kastje hebben de mensen niet. Ze moeten zes uur achtereen op de werkplek blijven en speciale toestemming vragen - en krijgen … - om naar het toilet te mogen. Al die uren wordt een topprestatie geëist, onder toeziend oog van de bewaking. Wie zich niet aan de Amazon regels houdt, krijgt strafpunten die zichtbaar op de werknemerspas worden geplakt die op de kleding vast moet zitten. Op roken staat ontslag op staande voet. De bewakers mogen zelfstandig iemand ontslaan, hoewel ze zelf ook uitzendkrachten zijn. Ze bewaken niet alleen de mensen, maar ook de gebouwen en terreinen met arbeidsvoorwaarden die soms slechter zijn dan die van het minimumloon. Ze kunnen zonder opgave van redenen en zonder hoor en wederhoor en onmiddellijk mensen letterlijk op straat gooien. Volgens de huisregels in het arbeidscontract is de opzegtermijn in de eerste drie maanden een dag. Pas na deze drie maanden begint de eigenlijke proefperiode van zes maanden. Deze internetgigant mag dus mensen negen maanden lang ontslaan zonder opgave van redenen. Zo vertelt Martin Behrsing van ELO. "De vergelijking met een 'Arbeitslager' is dus te begrijpen. Als de staat werk verplicht stelt voor een uitkering, is er ook een plicht tot menswaardige omstandigheden. Dit internetbedrijf maakt reclame met de slogan dat ze het klantvriendelijkste bedrijf ter wereld willen zijn. Ik geloof dat geïnformeerde klanten zelf wel beslissen waar ze wat willen kopen. Wat mij betreft niet via Amazon." 1 Oorspronkelijke titel "Amazon-skandal weitet sich aus", in: gegen-hartz.de, 26 november 2011). Vertaling/bewerking: Ab de Wildt (terug)