De zelfkracht van onderop versterken Jaap Huurman, een portret Rob Lubbersen Bestaan er aardige sociaaldemocraten? Zijn die PvdA'ers niet allemaal wat verzuurde types? Van die politiek héél correcte zeurpieten? Maar dan wel met van die slappe knieën. Altijd bereid hun principes voor wat macht in te ruilen? En als ze eenmaal wat macht hebben zich al gauw ontpoppen als autoritaire 'rode regenten'? Jaap Huurman bewijst dat het wel kan. Aardige sociaaldemocraat zijn. Beminnelijk en ook nog opkomend voor de onderkant van de samenleving. Maar hij laat ook zien dat je dan behoorlijk eigenzinnig moet zijn. Onlangs was er in Den Haag een herdenkingsbijeenkomst voor de uiterst-linkse rebel Erik Zwitser, een jaar na diens overlijden. Qua gedachtegoed hadden Erik en Jaap Huurman nooit erg op één lijn gezeten. Erik was buitenparlementair stevig in de weer geweest met racisme en geheime diensten, voor hem was de SP nog te gematigd. Jaap had jarenlang voor de PvdA in de gemeenteraad van Den Haag en later van Arnhem gezeten en ook nog in het provinciale parlement van Gelderland. Het tekent Jaap dat hij de moeite had genomen vanuit Arnhem naar de Haagse bijeenkomst rond Erik te komen. Hij is altijd open blijven staan voor contacten met radicalere individuen en groepen die de emancipatie van 'de onderkant van de samenleving' hoog in het vaandel hebben. En Jaap is nog altijd betrokken bij initiatieven die daar op gericht zijn. Hij doet dat tegenwoordig vanuit de Arnhemse wijk Presikhaaf en richt zich vooral op de ondersteuning van bewonersorganisaties. Foto: Herman Stöver Twee boeken Van de hand van Jaap Huurman zijn ooit twee boeken verschenen. Het ene is "ode aan MEI 68 in de provincie en omstreken". 1 Het andere is "Mijn leven, de PvdA en Zelfkracht - ofwel - DE KUNST VAN HET KLAVERJASSEN". 2 In het eerste boek tref je kopieën van knipsels uit de Arnhemse Courant, uit de Arnhemse editie van het Vrije Volk en uit het Arnhems Dagblad. Van vrijwel alle dagen in mei 1968 minimaal twee knipsels - alleen van donderdag 23 mei viel er kennelijk niets te melden. Zo ontstaat een beeld van wat er in die roerige maand in de wereld gebeurde en hoe dat in Arnhem aankwam. Met nieuws over de barricades in Parijs, de oorlog in Vietnam, de Praagse lente, acties van het NVV tegen de loonpauze, maar ook berichten over Vitesse, muziekfestivals en andere lokale gebeurtenissen. Wat gebeurde er toen veel! Wat een vitaliteit! Leuk om daarvan iets terug te zien. In het tweede boek beschrijft Jaap, zoals de titel belooft, vooral zijn leven en zijn ervaringen in de Partij van de Arbeid en in het actievoeren. Klaverjassen leerde hij in militaire dienst. Aanvankelijk werd hij als 'wapenweigeraar' opgesloten in strafkamp Nieuwersluis, maar uiteindelijk deed hij zijn dienstplicht als 'hospik'. Het klaverjassen kwam hem bij diverse acties als tijdverdrijf nog goed van pas. Naar links Jaap werd in 1952 in Wageningen in een katholiek huisartsengezin geboren. Al tijdens zijn middelbare schooltijd werpt hij zich op als 'activist'. In de leerlingenraad van het Katholiek Gelders Lyceum in Arnhem komt hij op voor meer democratie op school. Mei 68 is een bron van inspiratie. Het wordt het begin van een lange carrière als actievoerder. Hij kiest ervoor dat te doen in en vanuit de PvdA. Hij wil "de grote beweging naar links helpen trekken". Jaap zet zich in voor de FJG (Federatie van Jongerengroepen van de Partij van de Arbeid), de latere Jonge Socialisten. Er worden inzamelingen gehouden voor de rebellen in de Portugese kolonie Angola en acties gevoerd tegen de Volkstelling van 1971. Op de sociale academie stelt Jaap samen met anderen democratiseringseisen. Het komt tot een bezetting, waarbij weer veel geklaverjast wordt. Bovendien doet Jaap mee aan acties rond Dennendal en is hij in het voetspoor van Joop den Uyl doende voor "Keerpunt 1972"dat een radicale wending in de Nederlandse politiek en maatschappij beoogt. Naar Den Haag Eenmaal verhuisd naar Den Haag maakt hij kennis met de oude trotskist Herman Drenth. Herman is 'ingetreden' in de PvdA en voor die partij zelfs gekozen tot lid van de Tweede Kamer. Net als Jaap probeert hij de PvdA 'naar links te trekken'. Jaap ontplooit in Den Haag een brede baaierd aan activiteiten. Hij is solidair met de Portugese revolutie, protesteert tegen de anti-linkse Berufsverbote in Duitsland en wordt voorzitter van het Haags Chili Komitee na de val van Allende. Hij doet mee aan de oprichting van het Haags Initiatief tegen Fascisme en Discriminatie (HIFD). Tevens is hij betrokken bij plaatselijke acties voor jongerenhuisvesting, tegen kernwapens, voor randgroepjongeren (Hulp Of Over de Heining, HOOH), tegen de vuilverbranding midden in de stad en voor de behartiging van de belangen van de zieke medemens (Patiëntenkracht, PK). Een grote rol speelt Jaap bij de omvorming van het Nicaragua Komitee in de Stichting Invulling Stedenband Den Haag/Juigalpa en bij de instelling van het landelijke orgaan van Lagere Overheden Tegen Apartheid (LOTA). Inmiddels zit hij dan al enige tijd, sinds 1978, voor de PvdA in de Haagse gemeenteraad. Op het nippertje, want op een verkiesbare plaats gekomen dankzij een toss bij de kandidatenkeuze in de afdeling. Kop of munt. Jaap kiest kop. Het wordt kop. Terug naar Arnhem Als raadslid is Jaap medeoprichter en de eerste voorzitter van het Haags Sociaal Beraad. Hij is betrokken bij het initiatief voor Parkpop en natuurlijk bij het enige linkse college van B&W dat Den Haag ooit gehad heeft en bij de 'grote Haagse stadhuisdiscussie'. Jaap kiest als woordvoerder van de PvdA uiteindelijk met Adri Duyvestein voor het ontwerp van Richard Meijer, dat 'spel van licht en lijnen', dat nu het centrum van Den Haag siert. Verder blijft Jaap intensief bezig met de solidariteit met Zuid Afrika, Nicaragua, India en Tsjechië. Een dip in zijn bestaan is het overlijden van zijn vrouw in 1994, met wie hij twee kinderen heeft. Later vindt hij een nieuwe partner en moeder en verhuist daarom 'terug' naar Arnhem. Daar pakt hij zijn politieke activiteiten weer op en maakt ook nog enige jaren deel uit van de PvdA-fracties in de Arnhemse gemeenteraad én in de Gelderse provinciale staten. Maar vanaf de late jaren negentig tot heden maakt hij vooral school als organisator en ondersteuner van bewonerszeggenschap. Eerst als voorzitter van de Presikhaafse buurtorganisatie De Stoere Houtman. Acties rond het nietige 'sloopdorp' Ganzedijk in Groningen maken hem 'wereldberoemd'. Heden ten dage is hij aanvoerder van de beweging Baas In Eigen Buurt (BIEB). Positie gebruikt Wat maakt Jaap Huurman nu tot een aardige sociaaldemocraat? Beminnelijkheid is niet genoeg. Er zijn ook heel beminnelijke liberalen. Jaaps aardigheid zit hem ook en vooral in wat anders. In zijn niet aflatende bereidheid met een open oor te luisteren naar gewone mensen én radicaal links. Omdat dit past in zijn streven naar 'meer zelfkracht van onderop'. Hier in Nederland, maar ook in de rest van de wereld. En Jaap deed en doet er ook wat mee. Hij neemt initiatieven en organiseert. En hij heeft op menig moment zijn positie in de PvdA en als raadslid gebruikt om een beweging te versterken. Door daar aandacht, erkenning, status en soms ook subsidie voor te verwerven. Voor de jongerenbeweging en de internationale solidariteit met Nicaragua en Zuid Afrika was het maar wat handig dat er een aanspreekbare medestander met 'een politieke positie' bestond. De stedenband tussen Den Haag en Juigalpa, met zijn vrijwillige 'bouwbrigades', waarbij miljoenen zijn geïnvesteerd in scholen, buurtcentra en een bibliotheek, zou nooit 25 jaar hebben standgehouden zonder de inzet van Jaap. Zonder het LOTA hadden nooit zo veel gemeenten zich ingeschakeld in de strijd tegen apartheid in Zuid Afrika. Rechte rug Natuurlijk heeft het optreden van Jaap Huurman ook wel eens vraagtekens opgeroepen. Zijn oriëntatie, bijvoorbeeld in het Haags Sociaal Beraad, was soms toch wel wat 'parlementair'. In de Arnhemse gemeenteraad liep hij eens weg bij een stemming in plaats van ronduit tégen te stemmen, hoewel hij als enige sociaaldemocraat tégen het aanblijven van een 'eigen' wethouder was. Het was een concessie aan de PvdA-fractie die vóór gestemd wilde zien. Merkwaardig is ook dat hij, hoewel hij als religie 'Huurmanist' opgeeft, zijn zoon en dochter wél in de katholieke kerk hun eerste communie liet doen. En hij riep veel verbazing op, toen hij als republikein aan het einde van zijn politieke 'loopbaan' een koninklijk lintje accepteerde. De meeste vraagtekens riep Jaap echter op binnen de PvdA. Zowel in Den Haag als in Arnhem ging zijn politieke carrière meer over doornen dan over rode rozen. In KLAVERJASSEN ... wordt dat duidelijk. Zijn activisme, zijn PvdA-Presikhaaf-pandje en zijn net wat consequentere keuze voor 'de gewone man en vrouw' werden hem vaak niet in dank afgenomen door partijgenoten in leidende posities. De PvdA als slangenkuil. Jaap heeft er middenin gezeten. Vooral zijn (her)verkiezingen als kandidaat voor de gemeenteraad leidden in Den Haag en Arnhem tot onverkwikkelijke taferelen. Roddel, laster, achterklap, bezoedeling. KLAVERJASSEN ... bevestigt wat dat betreft het beeld dat velen tegenwoordig van de sociaaldemocraten hebben. Een beeld van nare opportunisten en politieke baantjesjagers. Je moet wel heel eigenzinnig zijn om in de PvdA je rug enigszins recht te kunnen houden. Waarvan akte! 3 1 Jaap Huurman, ode aan MEI 68 in de provincie en omstreken, Kontrast, 2008. (terug) 2 Jaap Huurman, Mijn leven, de PvdA en Zelfkracht, ofwel, DE KUNST VAN HET KLAVERLASSEN, Kontrast, 2006. (terug) 3 Jaap wil graag dat dit portret wordt opgedragen aan de kort geleden overleden Lukas Rosing, de oprichter van 'zijn' uitgeverij Kontrast en zelf ooit ook PvdA-gemeenteraadslid (in de gemeente Renkum). Bij deze! (terug)