welkom
extra
Solidariteit

Om te beginnen, de beëindiging van de door Israël bezette gebieden

De premier, de sjeik en de messias(sen)

Yacov Ben Efrat 1

Benjamin Netanyahu, de premier van Israël, is verbaasd en ontregeld. Minister van Onderwijs Naftali Bennett is aangeslagen en ontdaan. Hoe is het zover gekomen? De huidige golf van protesten en steekpartijen die paniek en verschrikking zaaien, zijn onverwacht. Hoe kan een "oude granaatscherf in je kont" (zo vergelijkt Bennett de Palestijnen onder de bezetting) een bedreiging worden in het hart van de Israëlische natie. Het is onbegrijpelijk, dit kan niet waar zijn, het druist in tegen alle waardering.

Allemaal waar. Net voordat de minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten John Kerry het land verliet, waarschuwde hij voor een derde intifada, maar de Israëlische ministers gniffelden daarom en zeiden tegen elkaar, toen Kerry weg was: 'opgeruimd staat netjes'. Wie denken Kerry en Barack Obama wel wie ze zijn om Israël te waarschuwen. Zij snappen zelfs niet dat het echte gevaar komt van Iran en dat de Palestijnen goed zouden kunnen opschieten met Israël als de rest van de wereld zich er niet mee zou bemoeien.

"Economische vrede"

Foto Netanyahu Netanyahu denkt dat hij de Palestijnen iets veel beters voorgesteld heeft dan een kleine failliete staat. Hij heeft "economische vrede" aangeboden die hun dorst naar onafhankelijkheid wel zou lessen. En inderdaad, dit middel was voor even effectief. Opiniepeilingen lieten zien dat de Palestijnen niet in opstand geïnteresseerd waren en dat de 150.000 ambtenaren een goede basis vormden voor de Palestijnse Autoriteit. Voor hun president Mahmoud Abbas (Abu Mazen) is de samenwerking op veiligheidsgebied met Israël, gebaseerd op de vervolging van Hamas, in nationaal Palestijns belang.

Hamas heeft ook geen trek in opstand, omdat deze verzetsorganisatie nog steeds haar vreselijke wonden van de laatste oorlog likt. Om maar te zwijgen van de enorme druk die Egypte op Hamas uitoefent. Een vertegenwoordiger van Qatar onderhandelt met Israël in de veronderstelling dat vrachtwagens vol goederen de gevolgen van de belegering van Gaza verzachten. Als Abbas geen intifada wil en Hamas geen oorlog, kan Netanyahu op de lauweren van de bezetting rusten en zijn aandacht richten op belangrijke zaken zoals het begrotingstekort. Dan kan hij rustig dromen van de volgende verkiezingen over een paar jaar. De huidige coalitie met 61 van de 120 zetels in de Knesset [parlement] is niet comfortabel, maar is geen enkele reden om aan te nemen dat andere partijen zoals de Arbeidspartij van Yitzak Herzog of Jisrael Beeténoe [Ons Huis, rechts nationalistische partij] van Avigdor Lieberman in de toekomst niet zullen aansluiten. De functie van minister van Buitenlandse Zaken wacht op de eerste die toehapt.

Jonge bendes kolonisten

Foto kolonistenDe situatie is ideaal voor de messianistische rechtse vleugel. Deze bevindt zich in het hart van Netanyahu's Likoed partij [Eenheid, conservatief] en niet alleen in de partij van Bennett Habayit Hayehudi [Het Joodse Huis, religieus zionistisch]. Onder bescherming van de messianistische regering gaan 'price tags' bendes [fundamentalistische, joodse jongeren uit de nederzettingen die van ieder die hun ideeën verwerpt een prijs verlangen] op de West Bank te keer om hun religieus orthodoxe ideeën uit te dragen door zowel landbouwgronden en eigendommen te vernielen als Palestijnen aan te vallen, zelfs een gezin vermoorden door hun huis in brand te steken.

Het leger opereert naast de kolonisten en dekt hen als ze hun terreur verspreiden. Het leger managet ook de dagelijks terugkerende taken van de bezetting, bestuurt de controleposten en schiet op burgers. En als dit alles niet genoeg is, dan ondernemen de ministers van Netanyahu merkwaardige projecten als de integratie van oude Hebreeuwse wetten in de grondwet of de aanmoediging van groepen die op het grondgebied van de Al-Aqsa moskee [zuidzijde van de Tempelberg] de 'derde tempel' [de eerste twee zijn ooit verwoest] trachten te bouwen. Plotseling zijn ze verlichte, liberale voorvechters door de godsdienstvrijheid op te voeren als een recht voor de Joden om op de Tempelberg te bidden . Ze willen vooral laten zien dat dit 'hun' berg is (analoog aan de verovering van de berg door de parachutisten in 1967).

Netanyahu en Sheikh Raed Salah

Foto Sheikh Raed SalehMaar alle calculaties blijken inmiddels fout te zijn. Netanyahu en zijn partners hebben op het strijdtoneel een factor over het hoofd gezien. Tot nu leek deze de balans niet te kunnen verstoren. Het zijn niet de bezette gebieden en ook niet de door de Palestijnen zelfgemaakte Qassam raketten of explosieve draaggordels, het verspreidt zich slechts als een ideologie. Deze factor is Sheikh Raed Salah, een burger van Israël. Zijn basis ligt in Umm al-Fahm [stad in het district Haifa], zijn vader was een politieman die de burgemeester diende. Hij is zeer vertrouwd met het Israëlische politieke systeem. Het was deze Sheikh Salah die om aanhangers te trekken de slogan "Al-Aqsa is in gevaar" introduceerde, te vergelijken met de leuze van Israëlisch rechts "Peres verdeelt Jeruzalem" die heel wat minder effectief was.

Maar het zijn niet alleen slogans, het zijn politieke en ideologische boodschappen. Het is niet toevallig dat beide slogans in hetzelfde jaar de politieke arena binnenkwamen. Voor zowel de Likoed als de Islamitische Beweging is 1996 een belangrijk jaar. Nadat Netanyahu deelgenomen had aan de agitatie die leidde tot de moord op Rabin, voerde hij succesvol campagne tegen Shimon Peres [toen Arbeidspartij]. De Islamitische Beweging nam voor de eerste keer deel aan de verkiezingen. Maar de Noordelijke tak onder leiding van Sheikh Salah weigerde samen te werken met de staatsinstellingen, hetgeen uitmondde in een afsplitsing van de Islamitische Beweging. In 1996 opende Netanyahu ook de tunnel in de Westelijke Muur, waarmee hij de discussie over Al-Aqsa moskee oprakelde. Salah beantwoordde deze zet met het bijeenroepen van de eerste vergadering van zijn nieuwe beweging in het voetbalstadion van Umm al-Fahm. Hier zag de slogan "Al-Aqsa is in gevaar" voor het eerst het daglicht.

In geest en bloed

En nu bijna twintig jaar later ontmoeten ze elkaar weer. Hoewel Netanyahu benadrukt niet van plan te zijn de status quo rond de Tempelberg te verstoren, als leider van een messianistische rechtse regering acht hij zich nergens door gebonden. "Als ik voor een nieuwe termijn gekozen wordt, komt er geen Palestijnse staat", beloofde hij vertwijfeld zijn kiezers op de avond van de verkiezingsdag.
Maar ook Sheikh Salah kent geen enkele reserve. Lang geleden heeft hij het ambt van burgemeester verlaten om 'Sheikh Al-Aqsa' te worden, de meest aanbeden persoon in Palestina. Met de hulp van Al-Jazeera, eigendom van Qatar, zet hij de toon. Netanyahu verschaft hem eindeloos redenen voor spanningen, Salah grijpt die met beide handen aan om hem met gelijke munt terug te betalen. Samen creëren zij een fundamentalistische samenleving die iedereen overspoelt.

Geen misverstand: beide leiders zijn realistisch en houden de burgeroorlogen die de regio sinds de Arabische Lente teisterden, nauwlettend in de gaten. Maar ieder interpreteert de werkelijkheid anders en vormt die om naar het eigen wereldbeeld.
In de ineenstorting van Yemen, Irak, Syrië en de chaos in Egypte ziet Netanyahu het bewijs dat de Palestijnse kwestie niet meer in het middelpunt staat van het Midden Oosten conflict en dat de afbrokkelende Arabische wereld geen bedreiging meer vormt voor Israël. Er is dus geen reden meer voor vrede met de Palestijnen. Zijn stelling is dat de bezetting een feit is en dat de Palestijnen er maar mee moeten leren leven.
De oorlogen in het Midden Oosten zijn voor Sheikh Salah een andere kans. Zijn ideologische partners hebben een Islamitische staat gevestigd in Mosul in Irak en in Raqqa in Syrië. Ze zijn op weg naar Darnah in Libië en al-Mulqa in Zuid Jemen. De westerse, ineffectieve aanpak van ISIS is het bijkomend bewijs dat de dagen van de messias in het verschiet liggen. De rechterhand van de Sheikh - Kamal Khatib - beloofde tijdens een bijeenkomst voor de Al-Aqsa moskee dat er in Jeruzalem een Islamitisch Kalifaat gesticht zou worden als de bezetting vernietigd was.

In deze context bewijzen beiden echte leiders te zijn. Elk trekt zijn mensen mee met hun verschillende partijen en bewegingen. Oud-minister Yair Lapid [derde kabinet Netanyahu] verspreidt zijn racisme, terwijl hij schouder aan schouder met Netanyahu in de ' war on terror' staat. De Arbeidspartij van Herzog probeert Netanyahu rechts in te halen door een beleg voor te stellen, een ijzeren vuist, en zelfs een regionaal tribunaal om het conflict te managen. In dit tribunaal moeten volgens Herzog verlichte regimes zitting hebben, zoals dat van generaal Sisi van Egypte en de koningshuizen van Jordanië en Saudi Arabië. Maar Netanyahu kiest er voor om het conflict zelf te managen.
Salah aan de andere kant bepaalt de agenda van de Arabieren in Israël door handig gebruik te maken van de wanhoop van de Palestijnen aan beide kanten van de Groene Lijn [grens met West Bank en Gaza]. Alle Arabische partijen van Jeruzalem tot Sakhnin [stad met Arabisch Israëlische bevolking] worden meegesleurd, terwijl hun leiders Salah beloven "in geest en in bloed, Al-Aqsa voor jou vrij te kopen".

Arabisch Joods democratisch front

Netanyahu en Salah domineren het openbare debat. De dertig zetels die Netanyahu tijdens de laatste verkiezingen veroverden, zijn wel een prestatie, maar over de ruggen van de Arabieren binnengehaald. Dat geldt voor alle Israëlische politici. Als Herzog premier wil worden, zal hij naar rechts moeten opschuiven.
Deze dynamiek geldt ook voor de Arabische Israëliërs. Arabische politici weten ook dat ze kiezers verliezen als ze tegen de Sheikh ingaan. Salah doet niet mee aan de verkiezingen, omdat hij en de Salafisten democratie ketterij vinden, maar heeft een grote invloed op de kiezers. Arabieren hebben al hun vertrouwen in de premier en de regering verloren. Ze zijn er zeker van dat alles wat Netanyahu zegt een leugen is, terwijl alles wat Salah zegt aanbeden wordt. Salah en Netanyahu hebben het zelf nadenken van de kiezers zich toegeëigend. Gedreven door tegenstrijdige messianistische visies stevenen ze af op het punt waarop terugkeer onmogelijk is.
Netanyahu heeft als remedie zijn toevlucht gezocht in het wondermiddel van het buiten de wet plaatsen van Salah. Hij heeft Fatah overleefd, Hamas van de kaart geveegd, maar wordt nu met een nog grotere bedreiging geconfronteerd. Wanhopig probeert hij die te onderdrukken. De geschiedenis heeft geleerd dat Fatah ons Hamas bracht, de onderdrukking van Hamas heeft geleid tot al Qaeda; de onderdrukking van Sheikh Salah zal ons een nog extremere leider brengen. Het antwoord op joods messianisme is islamitisch messianisme.

Als we geen Arabisch Joods democratisch front vormen dat een uitweg biedt voor een messianistische agenda, worden we meegezogen in een oncontroleerbare religieuze oorlog. Netanyahu gaat voorop, daarom moeten we hem wegsturen. De invloed van Sheikh Salah en zijn kompanen kunnen geneutraliseerd worden door de bezetting te beëindigen, een echte democratie te vormen en gelijkheid en sociale rechtvaardigheid voor iedereen te verzekeren.


1 Oorspronkelijke titel: "The prime minster, the sheikh, and the messiah(s)", in Challenge - A Magazine covering the Israeli-Palestinian conflict, 20 oktober 2015. Vertaling uit het Hebreeuws: Yonatan Preminger, uit het Engels: Ab de Wildt. (terug)