welkom
extra
Solidariteit

Kanttekeningen bij de campagne Boycot, Desinvestering en Sancties (BDS) 1

Een onduidelijke politieke koers

Yacov Ben Efrat

Het spook van BDS kwelt Israël. De minister van Strategische Zaken, Gilad Erdan, heeft zich belast met de coördinatie van het verzet tegen de boycot van Israël. Het populaire dagblad Yedioth Aharanoth [Laatste Berichten] is een brede tegencampagne begonnen.

De eerste minister Netanyahu herhaalt tot vervelens toe dat Israël bereid is 'zonder voorwaarden vooraf' te onderhandelen en bevestigt voortdurend het principe van de 'twee staten'. [Israëlische en Palestijnse]
Boycot, Desinvestering en Sancties Joodse organisaties over de hele wereld melden zich voor de tegenaanval en organiseren bezoeken om geselecteerde journalisten te overtuigen dat de boycot van Israël een grote fout is. Zelfs Sheldon Adelson, de Amerikaanse Republikeinse magnaat, keert zich samen met zijn Democratische collega Haim Saban tegen wat zij als het begin zien van een strategische bedreiging van Israël.

Fundamentele verschillen

Deze bedreiging wordt zo zwaar opgenomen dat zelfs de oppositie haar rol vergeet. De leider Isaac Herzog [Arbeiderspartij] en zijn partner Tzipi Livni [Hatnuah, De Beweging, progressief liberale partij] onderschrijven de initiatieven van 'hasbara' (uitleg/propaganda) tegen de boycot. De leider Yair Lapid van Yesh Atid [Toekomstpartij, middenpositie] maakt, trots een keppel dragend, een tour door de Verenigde Staten om het 'ware gezicht' bloot te leggen van de BDS beweging. Maar dit alles is tevergeefs: de Europese Unie zet het proces door om tot wetgeving te komen die Israël dwingt de in de bezette gebieden geproduceerde goederen te etiketteren.
De verschillen in de posities van de Europese Unie en de in BDS betrokken organisaties zijn fundamenteel. Europa erkent de wettigheid van Israël en heeft zich verbonden aan zijn veiligheid, terwijl de BDS campagne Israël als een Apartheidsstaat beschouwt en handelt naar het model van de strijd tegen het racistisch regiem in Zuid-Afrika in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. De Europese Unie voert een economische en culturele boycot die gericht is op de nederzettingen; een pressiemiddel ten opzichte van Israël om vooruitgang te brengen in de onderhandelingen met de Palestijnen. De BDS beweging daarentegen roept op voor een boycot van de Israëlische instituties, zonder een onderscheid te maken tussen de aanhangers van de vrede en Rechts en tussen degenen die de beëindiging van de bezette gebieden eisen om een Joodse en democratische staat te vestigen en degenen die zweren dat een Palestijnse staat nooit gesticht zal worden.

De BDS beweging die tien jaar geleden van start ging, streeft drie doelen na die echter haar politieke koers onduidelijk maakt (sommigen zeggen bewust): einde aan de bezettingen, volledige gelijkheid voor Israëlische en Arabische burgers en terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen die de nieuwe staat na 1948 verlieten of daartoe gedwongen waren. De eis om de academische instellingen en de Israëlische intellectuelen (veelal met openlijke kritiek op de bezetting) te boycotten, rechtvaardigt de vraag over de doelstellingen van de BDS beweging. Ook al is zij luidruchtiger, het door de Europese Unie gevoerde beleid is waarschijnlijk effectiever.

Apartheidsstaat

De BDS beweging heeft het politieke tij mee, omdat de wereldopinie schuift en zich keert tegen de bezettingen en Israëls Rechts. De leiders van de westerse wereld, van de Amerikaans president Obama tot de Europese regeringschefs, waarschuwen keer op keer dat bij handhaving van de bezette gebieden Israël een Apartheidsstaat wordt. De aanhangers van de BDS campagne zijn van mening dat de Apartheid al aan de gang is, bovendien vestigen zij de aandacht op de bewering van Netanyahu dat zo lang hij aan de macht is er geen Palestijnse staat zal komen.
Maar ondanks deze fundamentele verschillen raken beide 'partijen' de Achilleshiel van de Palestijnse Autoriteit en haar leider president Mahmoud Abbas (Abu Mazen). Terwijl de Europese Unie de Israëlische goederen die in de bezette gebieden zijn geproduceerd, boycot, continueert de Palestijnse Autoriteit de economische relaties met Israël volledig. Zij is afhankelijk van de Israëlische elektriciteit, de Israëlische munteenheid (de shekel) en de overdracht van douanerechten die Israël namens die Autoriteit int. Maar bovenal moeten we niet vergeten dat de veiligheidssamenwerking van Israël en Abu Mazen bijna heilig is.

Discriminatie en uitsluiting

De bouw van woningen door Israël in de bezette gebieden is in strijd met de internationale wetgeving, maar is in overeenstemming met de Oslo-akkoorden van 1993 die de status van de nederzettingen niet definieerden. Bovendien stemde de PLO [Palestijnse Bevrijdingsorganisatie] in met de driedeling van de gebieden: A, inclusief de nederzettingen, bleven onder Israëls soevereiniteit, tenminste tijdelijk. Slechts de gebieden met een Palestijnse bevolking vielen (zeer gedeeltelijk) onder de soevereiniteit van de Palestijnse Autoriteit, C en B.
Dus is er een absurde situatie gecreëerd. De Europese Unie boycot de producten uit de nederzettingen en stuurt tegelijkertijd fondsen naar de Palestijnse Autoriteit die over vraagstukken van veiligheid samenwerkt met Israël. Dit ondanks de bouwactiviteiten in de nederzettingen en ondanks Netanyahu's botheid over de vestiging van een Palestijnse staat. Eén hand boycot, de ander steunt indirect de bezetting en bevestigt de nederzettingen.

Netanyahu's botheid
"Zo lang ik aan de macht ben, komt er geen Palestijnse staat."

De BDS campagne kiest ervoor de samenwerking tussen Israëli en Palestijnen buiten beschouwing te laten en geeft er de voorkeur aan de schijnwerpers alleen op Israël te richten. Dit is struisvogelpolitiek. Ook als we het erover eens zijn dat Israël geen Zuid-Afrika is, omdat er nog geen racistische wetten zijn ingevoerd, de feitelijke situatie is slecht. De Arabische bevolking lijdt onder discriminatie en uitsluiting, zo sterk dat haar leden niet als wettelijk erkende burgers beschouwd worden, zoals we hebben meegemaakt tijdens de laatste verkiezingen, waarin Netanyahu waarschuwde dat de Arabieren in drommen naar de stembus zouden gaan. Naast democratisch Israël is er een bezettingsregime dat al 48 jaar zijn stempel drukt op de samenleving.
De overeenkomst tussen Israël en de Zuid-Afrikaanse Apartheid valt niet te ontkennen - zelfs als we Israël niet zien als een formele 'Apartheidsstaat'. Maar de Palestijnse Autoriteit is ver verwijderd van het ANC en Abu Mazen is in geen enkel opzicht te vergelijken met de legendarische leider Nelson Mandela. De boycot van Zuid-Afrika kende een ondubbelzinnig politiek programma dat 'wit' en 'zwart' samenbracht, uitgedrukt in de eis 'één mens, één stem'. Het ANC bereikte een internationale consensus en overwon om die reden.

Twee Palestijnse kampen

De Palestijnse situatie is totaal anders. De Palestijnen zijn verdeeld in twee grote kampen. Hamas en Fatah. De laatste werkt samen met Israël tegen Hamas, terwijl deze zich sterk onderscheidt van waar het ANC voor stond. De officiële positie die Hamas inneemt, erkent geen democratie, steunt geen gelijkheid voor allen - los van ras, geslacht of godsdienst - en is in wezen een religieuze en racistische beweging. In deze situatie opereert de BDS beweging zonder een levensvatbaar politiek alternatief, raakt ze in een blind en steriel gevecht; meer geïnspireerd door haat tegenover Israël dan door constructieve pogingen die tot een oplossing leiden. De BDS organisaties weten wat ze willen vernietigen, maar hebben geen idee wat zij willen opbouwen.

Het lijkt erop dat de BDS beweging over de hoofden van de Palestijnse bevolking werkt, zonder die in haar activiteiten te betrekken. Om de boycot effectief te laten zijn, is de steun nodig van een Palestijns leiderschap dat in tegenstelling tot de Palestijnse Autoriteit weigert akkoord te gaan met de bezetting en tevens het religieuze en separatistische programma van Hamas verwerpt. Het schisma in de Palestijnse samenleving pakt gunstig uit voor Israël. Zo lang de Europese Unie de Palestijnse Autoriteit financiert, en indirect de bezetting, met een beperkte Palestijnse oppositie daartegen, zal het effect van de BDS beweging losstaan van de complexe realiteit aan de basis van de samenleving.

Israëls illusies

Ook al is de effectiviteit van de BDS beweging beperkt, onder de huidige omstandigheden rechtvaardigt ze de bezetting niet en verhoogt ze de populariteit van Israël in de wereldopinie niet. Israël heeft al zijn geloofwaardigheid opgebruikt. De dagelijkse beelden uit de bezette gebieden, in het bijzonder de verschrikkelijke foto's uit Gaza, hebben veroorzaakt dat de wereld zich afwendt van Israël. Elke paar jaar ziet de wereld een andere groep burgers gedood worden, inclusief onschuldige kinderen, een andere rij huizen vernietigd worden en een andere stroom vluchtelingen zwerven. En dat terwijl Israël geen enkel plan heeft om de bezetting te beëindigen. Zowel Rechts als Links hebben schuldigen gevonden: Abu Mazen en Hamas. Israël hoeft zich voor beide beslist niet te verantwoorden. Als de bezetting al bijna vijftig jaar duurt, is dat allemaal de schuld van de Palestijnen. En elke keer dat de Palestijnse bevolking opstaat tegen het voortdurende onrecht, wordt zij ernstig gestraft en wordt het vertrouwen van de wereld in Israël verder ondermijnd.

Israëlisch Rechts en een groot deel van Links geloven dat de Palestijnen aan de bezetting gewend zijn, dat ze tevreden blijven met de kruimels die Europa hun toewerpt en dat zij hun status als rechteloze inwoner aanvaarden. Maar dit zijn illusies.
Zoals de opstand van miljoenen Arabische jongeren in 2011 duidelijk maakte dat zij hun, door dictatoriale regimes, geplande lot niet zouden accepteren, zo zullen ook de Palestijnen opstaan en het bittere lot dat Israël hun biedt, verwerpen. Ongeacht de Europese boycot of de BDS beweging, zal er een dag komen waarop zij erin zullen slagen een alternatief leiderschap op te bouwen dat de bevolking verenigt onder een democratisch programma van sociale rechtvaardigheid. Wanneer dit gebeurt, zal Israël beslist geïsoleerd staan en zal de roep om een boycot een werkelijke en effectieve bedreiging worden.


1 Eerder, 16 juni 2015, verschenen met als titel "The Problem with BDS", gepubliceerd door Daam Workers Party: en.daam.org.il/?p=643 (voorheen Challenge, a magazine covering the Israeli-Palestinian conflict). Vertaling uit de Engelse versie: Hans Boot. (terug)