extra
Nucleair akkoord met Iran, strategische verandering van Amerikaans Midden-OostenbeleidHoe Israël en Saoedi-Arabië uit de gratie raakten bij Washington 1Yacov Ben Efrat Direct na de nucleaire overeenkomst met Iran, kwam de Amerikaanse minister van Defensie Ashton Carter naar Israël om een troostprijs aan te bieden, vliegtuigen en raketten om de veiligheid van het land te verbeteren. Minister van Buitenlandse Zaken John Kerry haastte zich om in een Saoedische krant het eerste interview van zijn ambtstermijn te geven. Daarin onderstreepte hij dat de Verenigde Staten Iran als vijand beschouwen en hun bondgenoten in de Golf trouw blijven. Deze gebaren overtuigen Amerika's lokale strategische bondgenoten echter niet. 
Israëls premier Benjamin Netanyahu weigert militaire ondersteuning te bespreken. De Saoediërs bekritiseren, waar ze maar kunnen, de Amerikaanse overeenkomst met Iran in de media. Barack Obama wordt afgedaan als een schurk, als zwak, naïef, een playboy en als een intellectueel die los gezongen is van de werkelijkheid, terwijl de westerse machten worden voorgesteld alsof deze voor Iran zwichten vanwege het geld. Het haastige bezoek aan Teheran door de Duitse minister van Economie Sigmar Gabriel, een paar dagen nadat het akkoord was ondertekend in Wenen, zou hiervan het bewijs zijn.
Ontwikkeling in tegengestelde richtingBush verdeelde de wereld in 'goed' en 'kwaad' en nam graag de rol van politieman op zich. Dit tot ergernis van het 'Oude Europa' dat de agressieve houding van de regering vreesde. Obama en Netanyahu begonnen hun ambtstermijnen tegelijkertijd, maar bewogen zich in verschillende richting. Netanyahu ging verder in de lijn van Bush, terwijl Obama met de steun van de overgrote meerderheid van de kiezers, de rol van wereldwijde politieman weigerde, en de banden met het goede, oude Europa probeerde aan te halen. Obama's toespraak op de universiteit van Caïro in 2009 markeerde deze verwijdering tussen de twee leiders. Obama begreep dat als hij de VS wilde terugtrekken uit Irak en Afghanistan, hij de Islamitische wereld op één of andere manier moest zien te paaien. Dé manier om dit te doen, zou de beëindiging van de Israëlische bezetting zijn en de vestiging van een Palestijnse staat. Hij begreep ook dat er geen werkelijke verzoening kon plaatsvinden, zolang de VS steun bleven geven aan een Israël dat haar beleg van de Gazastrook en de bouw van nieuwe nederzettingen in de Bezette Gebieden doorzette.
Israël werd zo van een strategische bondgenoot, een strategische lastpost. Decennialang is Israël afhankelijk geweest van Amerikaanse hulp. En nu de VS Israël nodig hebben om zich te redden uit de bloedige interventies in Irak en Afghanistan, waar zij tegen grote kosten strijd voeren te midden van een wereldwijde economische crisis, weigert Israël aan hun kant te staan. Israël maakt zich in de verste verte niet ondergeschikt aan de belangen van de supermacht in de wereld. Integendeel, de VS moeten zichzelf ondergeschikt maken aan de grillen van Israëls fundamentalistisch rechts. Saoediërs stellen Amerika teleurNiet alleen Israël is gevraagd een bijdrage te leveren aan de verzoening in de Islamitische wereld, ook Saoedi-Arabië. Samen met Israël vormde Saoedi-Arabië de centrale peiler van het Amerikaans beleid in de regio. Ook deze staat stelde Obama teleur. De oorlog tegen de radicale Islam vereiste steun voor de gematigde Islam en het einde van totalitaire regimes als dat van Egyptes Hosni Mubarak en Libië van Moammar Khadaffi. De VS zagen de Moslim Broederschap daarom als een potentiële partner, misschien wel de enige, om deze veranderingen voor elkaar te krijgen. Twee jaar na Obama's bekende toespraak in Caïro, brak de Arabische Lente uit en werden alle ideeën gerealiseerd die hij daarin had uitgesproken. De VS lieten Mubaraks val toe en accepteerden de Moslim Broederschap als legitieme partner in de vorming van een nieuw democratisch regime. Obama's visie werd in Tunesië volledig gerealiseerd, toen de regering van de Moslim Broederschap het democratiseringsproces leidde, een grondwet formuleerde, presidentiële verkiezingen hield en de macht overdroeg aan de liberale partij vanaf het moment dat deze een meerderheid van de stemmen kreeg. Evenzo in Marokko, waar de Moslim Broederschap met de zegen van de koning het democratisch proces respecteerde.
In dit proces werd ISIS een bedreiging voor de Amerikaanse nationale veiligheid en Iran een partner in de strijd tegen ISIS. Israël en Saoedi-Arabië daarentegen werden elk om hun eigen redenen een strategische last. Deze situatie werkte Iran in de hand. Nadat Bush Irak had bezet, hoefde Iran alleen maar te wachten tot de val van Saddam Hussein om in het machtsvacuüm te stappen. En nu geniet het van de ruimte die Israël en Saudi-Arabië gecreëerd hebben. Strategische verandering Amerikaans beleidHet akkoord in Wenen betekent daarom een strategische verandering in het Amerikaans beleid in de regio. Israël en Saoedi-Arabië zijn nog steeds bondgenoten en vervullen een belangrijke rol. Ze zullen dus ook nog wel massale Amerikaanse steun blijven genieten. Hun invloed op het Amerikaans beleid is echter tanende. Tot vrij recent speelden Israëls strategische veiligheidsbelangen een centrale rol in het formuleren van het Amerikaanse Midden-Oosten beleid. Dit is veranderd en de strijd tegen ISIS is nu de hoofdprioriteit van de regering. Israël en Saoedi-Arabië hebben weinig bij te dragen aan deze strijd. ISIS bedreigt deze twee landen niet en Iran blijft hun belangrijkste vijand. Voor de VS is de situatie precies tegenovergesteld. Iran is een tweederangs vijand, terwijl ISIS de belangrijkste is. Het is mogelijk met Iran te onderhandelen, maar ISIS moet vernietigd worden. De zwakte in het Amerikaans beleid is dat Iran een twijfelachtige partner is in de strijd tegen ISIS, omdat zij haar kracht put uit de sektarische vijandschap tussen soennieten en shiïten. Iran is niet anders dan Saoedi-Arabië. Het steunt Hezbollah, terwijl de Saoediërs Jabhat al-Nusra ('gewapend steunfront') steunen. Sjiitisch fundamentalisme concurreert met het soennitische en beide trekken de regio mee in een chaos die de Arabische staten uiteen rukt. Libië, Jemen, Irak en Syrië gaan ten onder en deze chaos speelt ISIS in de kaart. Het Weense akkoord versterkt de positie van Iran ten koste van de Saoediërs, neutraliseert de nucleaire dreiging, maar gooit olie op het vuur van religieuze en burger oorlogen in de regio, terwijl het de voortzetting van Assads slachting van Syrische burgers legitimeert. Verantwoordelijkheid NetanyahuNetanyahu had gelijk, toen hij zei dat het akkoord Iraanse terreur legitimeert. Maar met zijn daden, de minachting voor de internationale gemeenschap en zijn geruzie met de regering Obama, heeft hij Obama in de handen van Iran geduwd en in Amerikaanse en Europese ogen zijn geloofwaardigheid verloren. Degene die zijn kiezers aanmoedigde naar de stembussen te gaan, omdat 'de Arabieren in drommen gaan stemmen' en die beloofde dat er geen Palestijnse staat gesticht zou worden tijdens zijn ambtstermijn, heeft overduidelijk bijgedragen aan de chaos in de regio. Hij draagt directe verantwoordelijkheid voor de verbeterde relatie tussen de VS en Iran. De overeenkomst met Iran bedreigt Israël niet. Integendeel, ze is een zegen voor Israëls veiligheid, maar negeert het bloed van miljoenen burgers, afgeslacht en ontheemd als gevolg van Teherans steun aan de bloedige regimes in Damascus en Bagdad. Dit is de reden dat de overeenkomst door de gehele Arabische wereld is veroordeeld. Het is een vergissing, waarvoor de VS een heel hoge prijs zullen betalen.
|