Ingrijpende veranderingen in het Midden-Oosten Obama schrijft het Midden Oosten af, Netanyahu de vrede Yacov Ben Efrat 1 De laatste ontmoeting tussen Obama en Netanyahu is al weer anderhalf jaar geleden. Sindsdien is het Midden Oosten veranderd. Beiden kwamen in hetzelfde jaar aan de macht en spraken vaak met elkaar. Het dieptepunt was een schaamteloze poging van Netanyahu de binnenlandse politiek van de Verenigde Staten te beïnvloeden om de nucleaire overeenkomst met Iran te torpederen. Netanyahu kwam toen naar buiten en deelde mee "dit was het beste gesprek ooit". Er is weinig meningsverschil. Obama houdt vast aan de belofte dat de Verenigde Staten (VS) Israëls militaire macht ondersteunt en Netanyahu lispelt knarsetandend Israëls trouw aan de twee staten oplossing. Netanyahu kan tevreden zijn. De komende twee jaar wordt hij niet lastig gevallen over de Palestijnse kwestie. Hij heeft John Kerry afgetroefd in diens drift om te komen tot een vredesoplossing. Tijdens zijn toespraken voor verschillende forums in de VS heeft hij steeds opnieuw uitgelegd waarom een Palestijnse staat niet uitvoerbaar is en waarom Israël militair permanent aanwezig moet zijn op de West Bank. Obama heeft Netanyahu nodig Uiteraard is Obama erg gul en verstrekt Netanyahu Amerika's meest geavanceerde oorlogsvliegtuigen. Maar hij weet uit bittere ervaring dat modern wapentuig een dertienjarige jongen niet tegenhoudt die Joden met een mes aanvalt, omdat zijn volk klaar is met de bezetting waarvan Netanyahu zegt dat die voor altijd is. Terwijl Netanyahu alles doet om de bezetting te laten voortduren, probeert Obama deze kwestie te ontwijken. Het strategische doel van Obama is om het leger uit Irak en Afghanistan terug te trekken, omdat hij begrijpt dat de militaire verwikkelingen daar de VS economisch en militair verzwakken. Vanaf het moment dat Obama president werd, heeft hij behoorlijk geïnvesteerd in het stabiel maken van het Midden Oosten door alle democratische veranderingen te steunen. Hij gelooft dat dit de opkomst van de radicale Islam, die ook bedreigend is voor de VS, beteugelt. Om dit te realiseren, heeft hij Netanyahu nodig. Hij wil een breed front van gematigde leiders, ook uit de Arabische Islamitische wereld om het extremistisch fundamentalisme te isoleren. Amerika verwacht van zijn strategische bondgenoot dat die ook een bijdrage levert door de bezetting te beëindigen en een onafhankelijke Palestijnse staat te erkennen. Vrede brengt de Arabische staten nader tot Israël en vermindert de huidige vijandigheid tegen de VS in de Arabische wereld en versterkt het liberale kamp tegen het extreem fundamentalisme. Netanyahu weigert om samen te werken. Voor hem is en blijft de Arabische wereld achterlijk: een regio waar dictators aan de macht blijven, omdat hun onderdanen alleen geweld begrijpen. In deze visie is democratie niet geschikt voor Arabieren en zal de bezetting zolang duren tot de Palestijnen akkoord gaan met autonomie in plaats van onafhankelijkheid. Obama in het nauw De Arabische Lente heeft een spaak in het wiel gestoken. Mubarak is van het wereldpodium verdwenen, de Syrische burgeroorlog brengt veel bloedvergieten en Syrië wordt nu een Russisch Iraans protectoraat. Obama ziet in deze ontwikkeling het bewijs dat verrotte en corrupte regeringen de loop van de geschiedenis niet overleven, terwijl Netanyahu dit interpreteert als een onmogelijkheid om een akkoord te sluiten met de Palestijnen vanwege de aanhoudende, moordende chaos in het Midden Oosten. Olie op het vuur is Netanyahu's interpretatie dat Mufti Haj Amin Hitler heeft overtuigd om de Joden te vernietigen. Een 'bewijs' dat de Arabieren nog erger zijn dan de nazi Duitsers. Terwijl Netanyahu denkt in termen van macht en meer macht, beweegt Obama zich tegenovergesteld en houdt zijn rug recht om niet meer Amerikaanse troepen naar het buitenland te sturen. Terwijl de Israëliërs naar rechts draaien en verstrengeld zijn in een wrede, uitzichtloze, bloedige dans met de Palestijnen, draaien de Amerikanen - moe van buitenlandse oorlogen - zich naar de binnenlandse problemen. Voor de VS zijn het Midden Oosten met al zijn lopende conflicten uit het hart en uit het hoofd. Obama's Midden Oosten politiek is in het nauw. De Amerikanen hebben het lot van de Irakezen in handen gelegd van een corrupt sjiitisch regime, waardoor het makkelijker werd voor ISIS om de soennitische gebieden en Mosul in Irak [stad met 1,8 miljoen inwoners vlak bij Turkije] te bezetten. Syrië is het duidelijkste bewijs van het failliet van Obama's leiderschap in het zoeken naar een oplossing voor een humanitaire ramp met driehonderdduizend doden en miljoenen vluchtelingen waarvan een deel op Europa's deur klopt. Jemen is verwikkeld in een bloedige oorlog en de pogingen om het Israëlisch-Palestijns conflict te beëindigen, zijn op een fiasco uitgelopen. Netanyahu blijft bezetter Als Netanyahu Obama ontmoet, ziet hij een leider die in zijn twee ambtstermijnen de Amerikaanse invloed in de regio heeft teruggebracht. De Verenigde Staten ruziën met de Arabische leiders in Saudi Arabië, Egypte en Jemen. Tegelijkertijd rooft Poetin Oekraïnes grondgebied en stationeert hij zijn leger in Syrië zonder zich iets van de Amerikaanse invloedssfeer aan te trekken. Het lijkt erop dat de zwakheid van Obama de kracht is van Netanyahu en dat de Amerikaanse terugtrekking Israëls reputatie versterkt als de enige stabiele democratie in de regio. Maar het is ook een strijd tussen twee visies op de wereld en Netanyahu betaalt daar zijn prijs voor. Doordat hij zich afkeert van Obama, drijft hij de Amerikanen in de handen van Iran. Terwijl Netanyahu een bezetter blijft, stijgt na het nucleaire akkoord het aanzien van Israëls vijand: Iran. Nog voor de terroristische aanslagen in Parijs, bleef in het Elysée de strategische discussie beperkt tot het al of niet schenken van wijn op het galadiner voor de Iraanse president Hassan Rouhani. De Fransen wilden niet dineren zonder wijn en Rouhani niet met wijn. Daarom was de ontmoeting van de beide presidenten gepland na de maaltijd. (Na de aanslagen heeft Rouhani de reis afgezegd.) Iran is uit zijn internationaal isolement en Europa labelt Israëlische producten uit de bezette gebieden. Iran werd uitgenodigd voor de conferentie in Wenen over de toekomst van Syrië, terwijl Netanyahu het moest doen met de belofte dat Teheran nooit vaste voet in Syrië zou krijgen en dat de VS garant staan voor Israëls vitale belangen. Falende leiders Wat is de werkelijke betekenis van de 'succesvolle ontmoeting' van Netanyahu en Obama? De Palestijnse kwestie is van de Amerikaanse agenda verdwenen, waardoor de meest rechtse Israëlische regering ooit de zo broodnodige ruimte heeft gekregen. Maar de VS doen nu zaken in het Midden Oosten met Teheran zonder daarover verantwoording af te leggen aan Israël. Netanyahu's winst is een verlies voor Israël. Nog maar kort geleden was Netanyahu afhankelijk van John Kerry, toen de vijandigheden rond de al-Aqsa moskee op een hoogtepunt waren. Hij vroeg Kerry dringend om samen met Jordanië in te grijpen om de spanningen te verminderen. Dat lukte vanaf het moment dat Netanyahu in het Engels verklaarde dat de Joden niet op de Tempelberg zouden bidden. De discussie rond de al-Aqsa moskee brak min of meer af, maar jonge Palestijnen, vrouwen en kinderen, uit Jeruzalem en de West Bank, zullen niet stoppen om met messen in hun hand naar de checkpoints en de Joodse wijken te gaan. Obama is zich er terdege van bewust dat zolang de bezetting voortduurt Israël te maken krijgt met gewapend verzet. Als goede gewoonte blijft gezegd worden dat de veiligheid van Israël gegarandeerd is. Ondanks dat de VS ervan overtuigd zijn dat deze veiligheid in de handen ligt van een blind, fundamentalistisch extremistische regering die de belangen van zijn burgers offert op het altaar van het geloof. Gezien de harde werkelijkheid en het bizarre gedachtegoed van Obama en Netanyahu, is de conclusie van hun ontmoeting dat ze goed en ontspannen was. Als deze leiders met passie gediscussieerd hadden, als we echte woede en frustratie in hun ogen hadden gezien, dan hadden we ons kunnen realiseren dat ze vochten om iets belangrijks. Het voor de camera's opgevoerde toneelstuk versterkt het gevoel dat ze beiden hebben opgegeven. Obama het Midden Oosten en Netanyahu de vrede. Ze zijn tegelijkertijd aan de macht gekomen en willen hun ambtsperiode rustig afronden. Beide leiders hebben gefaald en laten ons achter met bezetting en haat in een regio die bloedt en onrustig is. 1 Eerder, 16 november 2015, verschenen met als titel "Obama gives up on the Middle East, Netanyahu gives up on peace" - Challenge, a magazine covering the Israeli-Palestinian conflict - http://www.challenge-mag.com/. Vertaald uit het Hebreeuws door Bob Goldman, uit het Engels: Ab de Wildt. (terug)