Israël en Palestijnse Autoriteit houden elkaar overeind
Apartheid met wederzijdse instemming
Yacov Ben Efrat 1
Premier Netanyahu houdt al enige tijd een doorlopend overleg met zijn militaire staf over de toekomst van de Palestijnse Autoriteit (PA). De achtergrond is duidelijk. Ten eerste, de recente uitbraak van de "Steekpartij Intifada" toont dat PA president Mahmoud Abbas (Abu Mazen) zijn greep op de Palestijnse straat verliest. Ten tweede, de algehele diplomatieke stagnatie weerspiegelt Netanyahu's standpunt dat tijdens zijn termijn geen Palestijnse staat gesticht zal worden.
Deze twee factoren zorgen ervoor dat de ineenstorting van de PA een reële mogelijkheid is. Netanyahu wil echter helemaal niet dat de PA verdwijnt. En de PA op haar beurt, blijft volledig toegewijd aan de veiligheidscoördinatie met Israël. Abbas zelf zei hierover dat het een "heilige", nationale Palestijnse noodzaak was. Tegen de achtergrond van de politieke patstelling dreigen het Centraal Comité van de PLO en belangrijke Palestijnse woordvoerders de 'sleutels terug te geven' aan Israël. In zijn laatste toespraak benadrukte Abu Mazen echter nogmaals dat de PA blijft bestaan, zo lang hij aan het hoofd staat.
Overeenkomst Israël en PLO
We leven nu al twee decennia met deze verwarrende politieke realiteit, genaamd de Palestijnse Autoriteit. Gecreëerd door niemand minder dan premier Yitzhak Rabin en resulterend in zijn moord. De ironie wil dat Netanyahu, die er destijds fel tegen gekant was, er nu alles aan doet de huidige realiteit levensvatbaar te houden. Velen ter linkerzijde gebruiken de term "Apartheid" om het heersende regime in de bezette gebieden te beschrijven. Deze aanduiding heeft bijgedragen aan de delegitimatie [ontkenning van de rechtmatigheid] van de Bezetting door de internationale druk op Israël om hier een einde aan te maken.
Wat Israël en Zuid-Afrika's apartheidsregime gemeen hebben is het jaar 1948. In dat jaar riep Israël haar onafhankelijkheid uit en en werd ze erkend door de Verenigde Naties. De Zuid-Afrikaanse overheid riep datzelfde jaar een beleid in het leven dat rassenscheiding tussen witten, zwarten en kleurlingen betekende.
Binnen de grenzen van het staakt-het-vuren van 1948, heeft Israël een Joodse meerderheid weten te waarborgen door etnische zuivering en de vernietiging van Palestijnse dorpen. Maar het bleef racistische wetgeving uit de weg en nam genoegen met een geïnstitutionaliseerde discriminatie van Arabische burgers. En hoe zit het dan met de Westelijke Jordaanoever?
Het essentiële verschil tussen het apartheidsregime van Zuid-Afrika en het huidige regime op de Westoever is het politieke karakter. Terwijl Zuid-Afrika's regime zonder instemming van een legitiem zwart leiderschap opereerde, is de huidige vorm van het inmiddels 22 jaar bestaande regime op de Westoever onderdeel van een overeenkomst tussen de PLO en Israël in het kader van de Oslo akkoorden. In de periode dat het Apartheidsregime in Zuid-Afrika werd ontmanteld door internationale druk en Nelson Mandela uit gevangenschap werd vrijgelaten, tekende Yasser Arafat een vredesakkoord met Israël waarbij de ultieme soevereiniteit in Israëls handen kwam te liggen. Hoewel er geen enkel teken is dat erop wijst dat Israël zich aan het terugtrekken is en de Bezetting beëindigt, steunen landen onder leiding van de Verenigde Staten en velen binnen links Israël, de Oslo akkoorden zolang de PA zich eraan blijft binden. Dit geeft een mislukt Palestijns leiderschap de mogelijkheid een overeenkomst in stand te houden die vreet aan de toekomst van alle Palestijnen en tevens de prestige van Israëlisch links beschadigt.
Geen Palestijnse staat
Voor Palestijnen bestaat de term "Apartheid" niet. Zij noemen het "Bezetting", omdat de Oslo akkoorden hun situatie niet fundamenteel veranderden. Zij leven nog steeds onder Israëls militaire heerschappij. Tot de Oslo akkoorden was er zelfs sprake van een regime van direct militair leiderschap op de Westoever en in de Gazastrook, toen ze onder militaire controle stonden in de valse gedaante van een "Burgerlijk Bestuur". De Oslo akkoorden creëerden een uniek geheel: een regering met een rechtsstelsel zonder soevereiniteit over haar eigen gebied, zonder eigen munteenheid en met een politie die onderworpen is aan de "veiligheidscoördinatie" van de Bezetter. In de Oslo akkoorden zijn drie hoofdthema's niet afgehandeld: de toekomst van de nederzettingen, de toekomst van Jeruzalem en de Palestijnse vluchtelingen. Er werd ook niet gerefereerd aan een Palestijnse Staat. Israël erkende de Palestijnse Autoriteit, maar geen onafhankelijke staat. Destijds echter kon het akkoord op massale Palestijnse steun rekenen en het wordt vandaag de dag nog steeds gesteund door zowel rechts als links in Israël.
Paradoxaal genoeg is de positie van rechts in Israël versterkt sinds de ondertekening van de Oslo akkoorden. Daarom zien de Palestijnen in Israël geen apartheidsregime en hebben ze niet meegedaan aan oproepen voor een economische boycot. De veiligheidscoördinatie van de PA met Israël en haar bijna volledige economische afhankelijkheid, maken oproepen tot een boycot absurd. Bovendien zijn de Europese landen die tot de boycot worden opgeroepen de belangrijkste financiële ondersteuners van de PA. En de PA zou geen dag overleven zonder hun geld, noch zonder de veiligheidscoördinatie.
De Bezetting is dan ook niet enkel het resultaat van Israëlische militaire controle. Ze houdt ook stand, omdat de PA de administratieve en politie taken in de bezette gebieden op zich nam. En dat allemaal met gulle economische ondersteuning vanuit Europa en de Verenigde Staten.
Einde in zicht
Het regime dat "Apartheid" genoemd wordt en dat het kolonisten mogelijk maakt hun greep op de Westoever te vergroten, is geworteld in een overeenkomst die voor beide zijden acceptabel is. Door het verlies van vertrouwen in het vredesproces en de voortgaande uitbreiding van de nederzettingen, zijn de Palestijnen geradicaliseerd. Des te meer, daar ook Israëlisch links macht verloor. Omdat het regime Netanyahu niet van plan is de Bezetting te beëindigen, menen veel linkse Israëliërs dat we in één land leven dat uit twee regimes bestaat: volledige apartheid op de Westoever en een 'milde' apartheid in delen van Israël (om nog maar te zwijgen over de Gazastrook waarvan Israël de lucht, de zee en alles wat erin en eruit gaat controleert). De vergelijking met Zuid-Afrika gaat mank, omdat Israël afziet van annexatie van de Westoever, door er de Israëlische wet op te leggen, en omdat Abbas ons ervan verzekert dat de PA zal blijven bestaan.
De beschuldiging "Apartheid!" zal dus nog even moeten worden ingehouden. We hebben te maken met een complexe politieke realiteit, waarin beide politieke eenheden de Bezetting witwassen vanwege hun overeenkomende belangen. Beide zijden begrijpen ook dat er geen einde in zicht is. Onthullingen uit Netanyahu's kabinetszittingen maken echter wel duidelijk dat de Oslo akkoorden, waar zowel de PA als Israël baat bij heeft, afslijten met het verstrijken van de tijd. De "Steekpartij Intifada", de onderlinge strijd tussen Fatah en Hamas, de opdeling tussen de Westoever en de Gazastrook, en de vorderende leeftijd van Abbas, zijn de voorboden van het eind van een tijdperk. De Israëlische strijdkrachten die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid, kijken voor antwoorden naar de politiek.
Onderhandelingen
Ondanks de sombere situatie heeft nog geen enkele Palestijn de politieke handschoen opgepakt om mee te dingen naar het leiderschap van de PA of Hamas. De Arabische Lente is aan de jongere Palestijnse generatie voorbijgegaan. Zij koos ervoor de PA die de Bezetting helpt voortduren, niet uit te dagen en dus niet in de voetstappen van generatiegenoten in Tunesië, Egypte, Syrië en Jemen te treden. De Bezetting heeft baat bij de onverschilligheid en inactiviteit van deze jongere generatie die de PA en Hamas accepteert alsof deze door god gegeven zijn. Ze is bang voor de onderdrukking door beide regimes die een terreurnetwerk hebben dat zich uitstrekt over de hele Westoever en Gazastrook. De jongere generatie neemt er genoegen mee al haar problemen te wijten aan de Bezetting, Israël en de Israëliërs schuwend, en dus hun 'nationale' plicht vervullend.
Gezien het gebrek aan leiderschap zou de ineenstorting van de PA een chaos veroorzaken. Dit is het scenario waar Netanyahu en Israëlisch rechts 's nachts van wakker liggen. Het alternatief voor de PA is niet een apartheidsregime, maar een machtsvacuüm. Netanyahu probeert de Bezetting en de PA te laten samengaan. Hij laat de bouw van nederzettingen doorgaan en koopt tegelijkertijd de Palestijnen af met 'economische vrede'. De PA zal haar experimenten niet overleven. En als ze valt, dan worden de twee samenlevingen geconfronteerd met onmogelijke politieke horden.
In plaats van ons uit wanhoop over deze situatie tot Europa te wenden voor hulp, is het nodig dat de tegenstanders van de Bezetting (en dat zijn er veel) zich voorbereiden op de komende uitdaging. Als de PA instort, zal ze niet alleen ten onder gaan. Dat zal samen vallen met Israëls fundamentalistisch rechts, de illusie koesterend dat het mogelijk is een Bezetting in stand te houden zonder de Palestijnen te hoeven regeren. De val van de PA zal ook de instorting inluiden van het regime dat velen als "Apartheid" betitelen. En daarmee zal de Israëlische samenleving voor een lastige keuze komen te staan: óf nederzettingen óf vrede, óf terugkeer naar directe militaire controle en alles wat daarbij komt kijken óf een overeenkomst met de Palestijnse bevolking uitonderhandelen waarbij hun nationale rechten worden erkend.
1 | Eerder, 20 januari 2016, verschenen met als titel "Apartheid by consent" in Challenge, a magazine covering the Israëli-Palestinian conflict - www.challenge-mag.com. Vertaald uit het Hebreeuws door Bob Goldman, uit het Engels: Herre de Vries.
(terug)
|
|