Het voorlopige einde van de Russische militaire campagne in Syrië Poetin - kwam, vernietigde en vertrok Yakov Ben Efrat 1 Net als bij zijn intocht in Syrië komt het vertrek van Poetin niet als een verrassing en laat hij ons gissen over zijn bedoelingen. Evenals in oktober 2015 kijkt vandaag de wereld met verbazing naar de almachtige Vladimir Poetin. De leider van Rusland die als enige lijkt te weten hoe geprofiteerd kan worden van de Amerikaanse zwakte en het herstel van de internationale status van Rusland. Feitelijk is er een enorm contrast tussen Poetin en Obama. De eerste stuurde vliegtuigen om Syrische steden te bombarderen en Obama bleef aarzelen over elke actie om kracht bij te zetten aan zijn eis dat Bashar al-Assad moet opstappen. De Amerikaanse passiviteit heeft de Russische activiteit aangewakkerd. Tot nu toe hebben zowel Poetin als Obama geen maatregelen genomen om het bloedvergieten en de verschrikkelijke vernietiging in Syrië te beëindigen. Niemand weet wat de doelen van Poetin waren met de inzet van de Russische luchtmacht in Syrië. Daarom valt ook niet met zekerheid te bepalen wat zijn motieven voor terugtrekking zijn. Is het zijn politieke genie? Of berust de hele onderneming op een dwaasheid die Rusland in een conflict met een onvoorspelbare uitkomst stort? Assad balanceert Dat Poetins interventie bedoeld was om het regiem van Assad van de ondergang te redden, hoeft nauwelijks te worden betwijfeld. In dit opzicht heeft hij gefaald. Assad zal niet overleven, ondanks de massale steun uit Rusland, Iran, van Hezbollah en de Iraakse sjiitische milities. De Syrische oppositie is niet in staat zich tegen de Russische en Syrische luchtmacht te verdedigen en voert tevens een ongelijke strijd tegen de levering van Russische wapens. En het Westen kijkt passief toe. Desondanks balanceert Assad op de rand van de afgrond en brokkelt zijn regiem militair af. Zelfs na alle verschrikkingen die Syrië zijn toegebracht, de 350.000 doden, de miljoenen vluchtelingen, de vernietigde steden en hongerende burgers is het beeld niet veranderd. Ondanks Ruslands claim te vechten tegen de Islamitische Staat (ISIS), richt Poetin zijn aanvallen op de door gematigde Syrische oppositie gecontroleerde gebieden. Een oppositie die ISIS als een vijand ziet. De resultaten van de Russische betrokkenheid bij Syrië zijn verwoestend: 2.000 doden als gevolg van luchtbombardementen en de volledige vernietiging van klinieken, markten, scholen en woningen. Tienduizenden die voor het geweld zijn gevlucht en naar het Westen proberen te ontsnappen. Veel van de meer recente vluchtelingen zijn nu aan de grens met Turkije dat hen niet toelaat. Deze mensen worden overgelaten aan barre weersomstandigheden en erbarmelijke leefomstandigheden. De woestijnregio in Syrië wordt gecontroleerd door ISIS, is nooit gebombardeerd en het leven gaat daar gewoon door. Zo draagt Rusland bij aan de groeiende humanitaire ramp in Syrië, zonder afbreuk te doen aan het door ISIS gecontroleerd grondgebied. Missie niet voltooid Poetins 'prestaties' zijn mager. Hij verzwakte de democratische oppositie tegen Assad. Dit bereikte hij met de hulp van Koerdische strijders die de Russische bombardementen gebruikten om samen met Assad gebied van de oppositie in bezit te nemen. Poetin bezorgde Assad de controle over een aantal essentiële gebieden. Deze omvatten de bevoorradingsroutes tussen Turkije en de belegerde stad Aleppo. Hier was Poetin gedwongen te stoppen, want noch Assad noch Poetin is in staat Aleppo te veroveren. Alle pogingen om de stad af te snijden van zijn Turkse achtergrond kan leiden tot directe interventie door Saoedi-Arabië en Turkije die herhaaldelijk hebben verklaard dat dit voor hen een rode lijn is. Het hoofddoel van Poetin was om de oppositie te verslaan en te vervangen door een 'oppositie' die trouw zou zijn aan het regiem van Assad. Moskou heeft langdurig geprobeerd een alternatief voor de democratische oppositie te creëren. Deze inspanningen waren gericht op de Koerdische Democratische Partij. Een Turks veto dwarsboomde de Russen die feitelijk, voordat zij hun missie konden voltooien, gedwongen werden tot een wapenstilstand. De onderhandelingen in Genève tussen de oppositie en het Syrische regime markeren, voor dit moment, het einde van de Russische militaire campagne. Assad wil geen wapenstilstand, dit in tegenstelling tot de Russen. Ook is hij niet geïnteresseerd in nieuwe onderhandelingen. Vandaar de verklaring van de Syrische minister van Buitenlandse Zaken, Walid Muallem, dat de positie van Assad niet aan de orde is. Dit standpunt laat de kloof zien tussen het Syrische regiem en zijn Russische weldoener. Demonstraties De wapenstilstand gebruikte de Syrische democratische oppositie om naar buiten te treden en te protesteren tegen Assad. De geweldloze massademonstraties die in de straten van de gebombardeerde steden plaatsvonden, deden denken aan de protesten in het begin van de revolutie. Ondanks de dood en de vernietigingen, waarmee het Syrische volk de afgelopen vijf jaar is geconfronteerd, geeft het niet op en weigert terug te keren naar de dagen van de dictatuur. Deze demonstraties hebben geen invloed op Poetin. Net als alle andere dictators heeft hij minachting voor het leven en de mensenrechten. Dat bombardementen de uitkomst van de oorlog niet zullen beslissen, is duidelijk. Het desintegrerende Assad-regiem is niet in staat het burgerlijk verzet tegen zijn bewind te overwinnen. Poetin heeft zich zwaar vergist, toen hij het bloedige regiem ging steunen; een dictatuur die alle legitimiteit had verloren zowel in de ogen van de bevolking als die van de internationale gemeenschap. Zijn pogingen een regering te redden die beschuldigd wordt van het plegen van misdaden tegen de mensheid, tonen aan dat Poetin alle morele grenzen mist. Poetin heeft geen winnende opties. Zijn 'tactische flexibiliteit' van terugtrekking is niet bepalend voor de toekomst van Syrië. Elke poging om het regiem van Assad te redden, zal slechts de oorlog verlengen en de stroom van vluchtelingen naar Europa verhogen. Voor Rusland zelf dreigt een economische ineenstorting. Behalve wapens heeft Poetin de Syrische economie weinig te bieden. Iran en Hezbollah zullen niets bijdragen aan de wederopbouw van Syrië. Rusland mag over een formidabele luchtmacht beschikken, maar is niet in de positie om Syrië financieel te helpen of om invloed uit te oefenen op de toekomst van het land. Poetin weet hoe hij moet vernietigen, maar laat de wederopbouw aan anderen over. Het Syrische volk is in feite aangewezen op een omvangrijk programma van economische hulp van de internationale gemeenschap. Om vervolgens op te bouwen wat Assad heeft vernietigd. Vestiging democratie De Russische terugtrekking uit Syrië is symptomatisch voor het mislukte beleid van Assad die vertrouwde op een militaire oplossing. Ze toont ook aan dat ISIS nooit een vijand van het regiem was, maar van de Syrische revolutie en de democratische agenda. Ondanks alle woorden die vuil gemaakt zijn aan het gevaar van ISIS, de Russische en Syrische regiems hebben zich er militair weinig mee bemoeid. Om ISIS te kunnen verslaan, zal eerst de bron van zijn woekering, en dat is Assad, uitgeschakeld dienen te worden. Het Syrische regime is gedwongen te onderhandelen met de oppositie en heeft ingestemd met een wapenstilstand. Mogelijk zal het uiteindelijk worden gedwongen haar strijdkreet op te geven: "Assad of het land zal branden". Poetin begrijpt dat Assad niet zal terugkeren als leider van Syrië. Hij klampt zich vast aan het idee om het land langs sektarische lijnen te verdelen. Dit zou hem in staat stellen om de zeehaven en de luchthaven te blijven beheersen die in de buurt van de door Alevieten gecontroleerde kustplaats Latakia liggen. Dat is de reden waarom hij de Koerden hielp om hun autonome regio te vestigen in het noorden van Syrië. Maar de meerderheid van het Syrische volk is tegen dit idee. Voor Syrië zou het conflicten en verdeeldheid betekenen, met als gevolg dat het land een gemakkelijke prooi zal zijn voor voortdurende inmenging van Iran, Hezbollah, Rusland, Saoedi-Arabië, Qatar en Turkije. De verdeling van het land zal ook tot versterking van ISIS leiden en de plannen voor een wederopbouw dwarsbomen. De enige basis voor herstel van Syrië is het creëren van een democratisch regiem. Het voorstel om Syrië te verdelen in enclaves is eigenlijk een imitatie van het model van Irak en Libanon. Het zal alleen de interne conflicten, het sektarisch geweld en de instabiliteit bestendigen. De poging om Syrië dit model op te leggen, zal het extremisme intensiveren, het lijden van burgers vergroten en ISIS als een belangrijke speler in de regio in stand houden. Als het Syrische volk zich niet weet te verenigen op basis van een democratische grondwet die de rechten van alle burgers waarborgt, ongeacht godsdienst of afkomst, dan zal de burgeroorlog in Syrië doorgaan, zelfs na de val van Assad. 1 Eerder, 19 maart 2016, verschenen bij Challenge, a Magazine covering the Israeli-Palestinian conflict - www.challenge-mag.com - oorspronkelijke titel "Putin: I came, I destroyed, I left". Vertaling uit het Hebreeuws: Robert Goldman, uit het Engels: Roland Siebe. (terug)