welkom
extra
Solidariteit

Project "Door kritiek nieuwe perspectieven ontwikkelen"

Een loon om van te kunnen leven

Sjarrel Massop

De ontwikkeling van het kapitalisme als sociaal systeem zet elke sociale zekerheid geweldig onder druk. Door de flexibilisering van de arbeid ontstaat er tegelijkertijd een sterke precarisering van de arbeid. Veel mensen, niet alleen in de kapitalistisch minder ontwikkelde gebieden maar ook in het traditionele centrum, worden geconfronteerd met grote sociale onzekerheid. Dat is nog afgezien van de afbraak van de verzorgingsstaat onder de neoliberale politiek. De vakbonden en de linkse politiek hebben geen antwoord op deze situatie, ze zijn te zwak.

Er is te weinig werk. Een pril economisch herstel kan de werkloosheid niet oplossen. Hooguit kan die tijdelijk enigszins verbloemd worden. De vele plannen die overheden maken voor herstel van de werkgelegenheid stuiten op grote terughoudendheid bij de werkgevers. Die zijn veel te blij met winstherstel en investeren zeker niet in meer werkgelegenheid. En doen ze dat wel, dan is dat uit noodzaak en kiezen ze voor goedkope migranten of voor de verplaatsing van hun activiteiten naar goedkope lonen landen.

Levensloon

Living Wag Now! demonstratie In diverse landen in het oude centrum van het kapitalisme, zoals in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, maar ook bijvoorbeeld in Nieuw-Zeeland, zijn al geruime tijd campagnes gaande voor een zogenoemd 'living wage'. Een 'levensloon' dat elk jaar onafhankelijk berekend wordt op basis van wat werknemers en de gezinnen jaarlijks nodig hebben om van te leven. Deze berekening is natuurlijk subjectief en inzet voor politieke strijd. Er spelen belangen, bij de werkgevers voor zo laag mogelijke lonen, voor de arbeidersklasse voor een redelijke bestaansnorm. Het is dus een begin voor meer sociale rechtvaardigheid. Het is goed dat deze berekening elk jaar opnieuw bekeken wordt. Dit levensloon is ook van de situatie afhankelijk. In Engeland is er bijvoorbeeld een verschil tussen Londen en de rest van het land. Het levensloon wordt uitgedrukt in een uurloon. In Engeland in de regio Londen ligt dat nu op 9,50 Pond en voor de rest van het land op 8,50 Pond. Iedereen die tewerkgesteld wordt, krijgt voor de gewerkte tijd dat uurloon, ongeacht het soort werk. Dat is de gedachte. Natuurlijk kan er een hoger uurloon uitbetaald worden, echter geen lager, voor niemand.

Een levensloon wijkt af van een basisinkomen of een minimumloon. Een basisinkomen is een sociale regeling, ook heel sympathiek, maar niet gebaseerd op actieve deelname aan de samenleving. Van een basisinkomen gaat weinig impuls uit om sociale uitsluiting tegen te gaan. Neemt niet weg dat het ook vanuit sociaal perspectief een positieve gedachte is. Een minimumloon lijkt er veel op, maar is niet geheel hetzelfde. Het belangrijkste verschil is dat een minimumloon niet berekent wat mensen echt minimaal nodig hebben. Het is een vast inkomen dat bijvoorbeeld geen rekening houdt met een verhoging van de huur of de zorgkosten. Doordat mensen weinig uren werken, schieten ze vaak zelfs met een minimum loon onder een loon waarvan redelijk te leven valt. Het is duidelijk dat een levensloon dus een sociale uitbreiding behoeft.

Voordelen

De ervaring leert dat mensen met een levensloon veel minder problemen hebben met de verwerving van werk en dat ze minder last ondervinden van de stapeling van onderbetaalde baantjes. Het levert minder stress op en het werkverzuim is aanzienlijk lager.
De voordelen zouden aanzienlijk toenemen, wanneer het systeem doorgetrokken wordt naar de sociale zekerheid. Uitkeringen van diverse signatuur (van WW tot AOW) kunnen aan deze systematiek gekoppeld worden, dus toeslagen afgeschaft.

Het grootste voordeel is zonder twijfel dat het inkomen van alle mensen gekoppeld is aan een levensstandaard, waarop iedereen vanzelfsprekend recht heeft en aanspraak moet kunnen maken. Een heleboel sociale reparatie-activiteiten kunnen achterwege blijven. Bovendien krijgen de overheden een serieuze prikkel om sociale kosten naar beneden te brengen, omdat ze zo het berekende levensloon kunnen aanpassen. Gratis openbaar vervoer, onderwijs, gezondheidszorg en internet zullen het levensloon doen dalen.
Een ander pluspunt van een levensloon is dat het een instrument kan zijn om sociale uitsluiting tegen te gaan.

Sociale strijd

Natuurlijk zitten er veel mitsen en maren aan, maar niet onbelangrijk is dat de bureaucratie kan teruggedrongen worden. Uiteraard zijn er ook politieke keuzes aan verbonden. Een rechtse regering zal alles in het werk stellen om het levensloon zoveel mogelijk naar beneden bij te stellen. Dit is wel gedeeltelijk te voorkomen door een onafhankelijke berekening van de hoogte van het levensloon in te voeren. De berekening moet dan wel onderwerp zijn van sociaal onderzoek en een breed politiek debat.

Voor het andere gedeelte biedt het nieuwe mogelijkheden en kansen voor sociale strijd, voor klassenstrijd, voor meer solidariteit. Een nieuw strijdperspectief voor linkse politiek en vakbeweging. Alle mensen in een precaire situatie kunnen verbonden worden in de strijd voor een rechtvaardig levensloon, dit principe kan internationaal ingevoerd worden. De vakbeweging kan het vastleggen in de cao's. Het kan een nieuwe dynamiek geven aan de sociale beweging.

Zie voor meer informatie:
* www.livingwage.org.uk,
* www.livingwage.org.nz,
*www.alternateroutes.ca.