welkom
extra
Solidariteit

Dat had nooit mogen gebeuren

De witwasaffaire heet een inschattingsfout

Maurice Ferares

Eerder schreef ik dat na het bekend worden van de witwaspraktijk van de ING een complot van de klassenjustitie er voor had gezorgd dat niemand van de medewerkers of bestuurders van de bank verantwoordelijk is gesteld voor wat er was gebeurd. (extra 364-2, 26 september 2018; extra 366-3, 14 oktober 2018) Zevenhonderd vijfenzeventig miljoen euro betaalde ING om zijn top uit de gevangenis te houden. Een klein hapje uit de vijftig miljard euro die de bank bezat.

Het was niet de enige keer dat een Nederlandse bank zijn bestuurders kon behoeden voor gevangenisstraf door na een jarenlange witwaspraktijk een som geld te betalen. De Volksbank, eigendom van de staat, deed dat met een half miljoen euro en hield zo zijn directie en bestuurders buiten de nor (NRC, 29/30 september 2018). En reken maar, dat is lang niet alles.

Falende ING-leiding

Op 12 december 2018 verantwoordde de ING-topman Ralph Hamers zich eindelijk voor enkele (een zevental) leden van de Tweede Kamer voor de praktijken van de ING. Tot dan toe had hij dat maandenlang geweigerd. Hamers was in zeven minuten klaar. Het was de derde hoorzitting die de Kamer sinds maart van dit jaar aan de zaak besteedde. Intussen had de ING-leiding aan het advocatenkantoor Stibbe opdracht gegeven te onderzoeken of ze verwijtbaar had gehandeld in de witwasaffaire. In Het Financieele Dagblad van 14 december 2018 schrijft Jaap ten Wolde (onderzoeks- en adviesbureau EBBEN partners) dat dit onderzoek veel vragen oproept. De eerste vraag van Ten Wolde:

Hoe kan het dat het tekortschieten van een wettelijk voorgeschreven bewakingssysteem om grote criminaliteit te beteugelen buiten de verantwoordelijkheid blijft van de bankleiding? Het bewakingssysteem was immers niet alleen van invloed op de winst, maar vooral op de reputatie van de bank.
Zijn conclusie is is dat de hoogste leiding heeft gefaald:

Zij heeft kennelijk onvoldoende duidelijke instructies gegeven en te weinig controle laten plaatsvinden. Dat de signalen van systeemfouten en de risico's daarvan niet de hoogste leidinggevenden hebben bereikt, is een tekortkoming in de aansturing. Dat is verwijtbaar.

Dat de top van de ING niet geweten zou hebben wat er aan de hand was, is beslist ondenkbaar. Sterker nog, die top heeft bewust de situatie geschapen om crimineel geld wit te wassen. Jarenlang hebben ze de winst geteld en zich in de handen gewreven over het feit dat hun zaakje zo goed liep.
Totdat het fout ging.
De leiding van de ING had de bui zien hangen en gaf het advocatenkantoor Stibbe de opdracht tot wat ze een onderzoek noemde. Terecht stelt Ten Wolde de vraag of de directie van een bank wel de opdracht kan geven het eigen functioneren te laten onderzoeken en beoordelen. Zijn antwoord luidt:

Advocaten worden opgeleid en getraind om problemen voor hun cliënt of opdrachtgever te verkleinen. Je kunt ze niet vragen een objectief feitenonderzoek te doen met mogelijk vervelende uitkomsten voor de opdrachtgever als resultaat.
Dat wisten de mannen van de ING uiteraard heel goed. Ook die van De Nederlandse Bank (DNB) wisten het. Daarom is het uiterst merkwaardig dat DNB, de toezichthouder, zich neerlegt bij de uitkomst van het onderzoek door een advocatenkantoor en dat minister van Financiën Hoekstra zich verschuilt achter DNB. Dat is het complot van de regenten.

Lachende Rutte met stapels geld

Misdaden

Tijdens die hoorzitting in de Tweede Kamer op 12 december jongstleden zei de grenzeloos brutale Hamers: Dit had nooit mogen gebeuren. Een verklaring die zowel op het jarenlang witwassen van crimineel geld sloeg als op de verhoging van zijn salaris met 50 procent van twee naar drie miljoen euro per jaar. Die verhoging ging niet door als gevolg van het publieke protest, toen één en ander bekend werd. Over die loonrel ging in maart de eerste hoorzitting van de Tweede Kamer. Daar sprak Hamers over een inschattingsfout. Daarmee bedoelde hij ongetwijfeld dat hem die verhoging niet had moeten worden gegeven op een moment dat 'de boete' (eigenlijk zou hier moeten staan: 'afkoopsom') van 775 miljoen die de bank kreeg, al openbaar was. Ondanks het schandaal bleef Hamers baas bij de ING tot op de dag van vandaag.

De drie hoorzittingen die de Tweede Kamer over de ING-affaire in de loop van 2018 hield, leidden tot geen enkele maatregel van het parlement of de regering om aan het witwassen een eind te maken. Crimineel geld is afkomstig, zoals de naam zegt, van misdaden. Het komt van inbraken in woonhuizen, van plofkraken van geldautomaten, van overvallen op winkels, van mensenhandel zoals onder anderen vrouwen te dwingen zich te prostitueren ten voordele van pooiers, van zwarte handel in onroerend goed, van oplichting en afzetterij. Maar niet alleen daarvan. Ook ondernemingen maken zich schuldig aan criminele handel en brengen hun witgewassen geld onder bij postbusfirma's in Latijns Amerika en elders in de wereld. Regeringen die niet alles doen om aan die situatie een eind te maken zijn medeplichtig aan de misdaden. Ook de Nederlandse regering van de heer Rutte met de VVD, D66, CDA en Christen Unie is dat.