extra
Henk Sneevliet in Shanghai - een fotocollageMedeoprichter Communistische Partij van China in 1921 1Harry Peer Met ruim 30 miljoen inwoners is Shanghai de grootste stad van China. Het ligt aan de monding van de Yangtze rivier, is het centrum van de internationale handel en het culturele hart van Oost China. De haven van Shanghai is sinds 2005 de grootste van de wereld. Ik loop langs de Bund, de kade met zijn fraaie, westerse art deco architectuur en historische hotels in de bocht van de rivier de Huangpu. Henk Sneevliet zal er een kleine eeuw geleden beslist ook hebben gewandeld.
Vanaf de Bund heb je een schitterend uitzicht op de overkant, Pudong. Nog open terrein 25 jaar geleden, nu biedt het een skyline die de hoogte en de klassieke schoonheid van de wolkenkrabbers van Manhattan overtreft.
VerbannenVanaf het midden van de negentiende tot het midden van de twintigste eeuw hebben Engelsen, Fransen, Amerikanen, Duitsers, Russen en niet te vergeten de Japanners hun sporen in China en in het bijzonder in Shanghai nagelaten. Voor de Chinezen geldt deze periode als het Tijdperk van de Grote Vernedering. Er zijn mensen die de Franse concessie in Shanghai aanprijzen als de mooiste wijk ter wereld.
We treffen ook Nederlanders in het internationale gezelschap aan. Veelal zakenlieden, maar het meest tot de verbeelding sprekend is wel de revolutionair-socialist Henk Sneevliet. Lenin stuurde hem samen met Vladimir Nikolsky in 1921 voor de Komintern naar China, waar Sneevliet in Shanghai in de zomer van 1921 onder de schuilnaam Maring (in het Chinees: Malin) aanwezig was bij de oprichting van de Communistische Partij van China (CPC). Destijds was Shanghai met ruim een miljoen inwoners al een kosmopolitische stad, waar Sneevliet die eerder zo'n zes jaar in het latere Indonesië had gewoond, zich goed zal hebben thuis gevoeld. De gouverneur-generaal had hem eind december 1918 vanwege zijn politiek en agitatorisch optreden uit de kolonie verbannen. Niet vergetenSneevliet staat aan de wieg van twee communistische partijen. In mei 1914 richtte hij in Soerabaja de Indische Sociaal-Democratische Vereeniging (ISDV), de voorloper van de Partai Kommunis Indonesia (PKI). Als vertegenwoordiger van de PKI nam Sneevliet in de zomer van 1920 in de Sovjet-Unie deel aan het tweede wereldcongres van de Communistische Internationale, waar hij Lenin leerde kennen en grote indruk op hem maakte.
René Seegers heeft in 2006 een prachtige documentaire over Sneevliet in China gemaakt, met beelden over het oude en nieuwe China en een schets van Sneevliets levensloop. 2 Het is een meeslepend verhaal over het leven en de politieke strijd van een moedig man. Henk Sneevliet stierf voor de vrijheid van ons land. Op maandagochtend 13 april 1942 werd hij als leider van een verzetsgroep samen met zes kameraden van het Marx-Lenin-Luxemburg-Front, geëxecuteerd in kamp Amersfoort. Het wordt nog elk jaar herdacht. Zestig leden
Op woensdag 25 april 2018 bezocht ik het gebouw waar in 1921 de CPC is opgericht. Het ligt in de Franse concessie van Shanghai, een uurtje lopen van de Bund. Het heet nu officieel het Museum van de Communistische Partij van China en is een nationaal monument.
Wie had dat in 1921 kunnen bedenken? Mao was er in dat jaar ook bij. Op afbeeldingen is de toen 27-jarige Mao later een dominante plek in het midden van de groep van vijftien personen toebedeeld. Dit suggereert dat Mao toen al belangrijk was, maar in werkelijkheid had hij op dat moment nog niet zoveel te vertellen en zat hij ergens opzij. Van 1935 tot 1976 was Mao de partijleider. Na een bloedige burgeroorlog die volgde op het einde van de Tweede Wereldoorlog, hees Mao Zedong in 1949 de rode vlag over de Verboden Stad in Beijing. Met de oprichting van de Volksrepubliek werd Mao de machtigste man in communistisch China. Machtige politieke machine
Richard McGregor heeft de CPC diepgaand onderzocht en spannend en met gevoel voor humor geanalyseerd en beschreven als de machtigste politieke machine in de wereld. De partij is er in geslaagd Marx, Mao en de markt met elkaar te verbinden tot een globale supermacht, die voor de gigantische uitdaging staat 1,3 miljard inwoners te voeden, te huisvesten, te scholen en te laten werken. Waar Mao heeft gefaald, behalen zijn opvolgers te beginnen met Deng Xiaoping successen. Zie de Volksrepubliek China als een kapitalistische economie onder strakke, autoritaire politieke leiding, waarbij veel kan, maar (het gevaar van mogelijke) kritiek op de partij meteen wordt afgestraft. Het bekende voorbeeld is Falun Gong, de spirituele beweging die het verfijnen van lichaam en geest beoefent en werd verboden uit angst dat het primaat van de partij zou worden aangetast.
Wat mij bij mijn wandeling door het museum opviel, was de grote belangstelling van de bezoekers voor de geschiedenis van de partij en de personen die eerbiedig en ernstig poseerden voor de vlag. Mythevorming over de Lange Mars draagt eraan bij. De communisten en het Rode Leger hebben een belangrijke rol gespeeld bij het verslaan van de Japanse bezetter. Veel mensen die zich de honger en armoede uit hun jeugd herinneren, zijn erop vooruit gegaan. Maar wat moet je ervan denken bij alle ellende van de Chinese Revolutie, Laat Honderd Bloemen Bloeien, de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie?
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
