extra
FNV Vrede en OntwapeningNieuwe wapenwedloopJan Taat De FNV-leden zijn intens bezorgd over de snel toenemende sociale, economische en politieke spanningen op de wereld en over de voortdurende bewapeningswedloop. De wereldvrede is - voor zover die al bestaat - acuut in gevaar. De kans op een allesvernietigende kernoorlog wordt met de dag groter. Er is de politici nog maar weinig tijd gegund om de acute oorlogsdreiging de baas te worden, de bewapeningswedloop stop te zetten en deze om te buigen in een proces van wederzijdse ontwapening. De diepe internationale economische crisis verscherpt de schrijnende tegenstellingen in de wereld tussen rijk en arm. De spanningen worden verhoogd door de manier waarop de rijke landen (in Oost en West) op de crisis reageren. Gevoed door neoconservatieve denkbeelden probeert men de problemen de baas te worden door een kortzichtige op eigen 'nationaal' belang gerichte politiek die niet zelden gepaard gaat met economisch en militair machtsvertoon. Bovenstaande tekst is niet afkomstig uit het FNV Meerjarenplan 2017-2021. Het thema Vrede en Ontwapening komt daarin niet voor. Ze komt uit de FNV-beleidsuitgangspunten inzake vrede en ontwapening, op 3 mei 1982 unaniem aanvaard door de federatieraad van de FNV. De uitgangspunten waren het logisch gevolg van de strijd tegen de plaatsing van kruisraketten.1 Veel vredesactivisten waren ook actief in de vakbeweging en kaartten het onderwerp aan in de FNV-afdelingen. Na een lange discussie kon de FNV niet anders dan deelnemen in de vredesbeweging met de werkonderbreking van 10 mei 1984 als hoogtepunt. De uitgangspunten gaan niet alleen over kruisraketten, maar ook over sociale gerechtigheid, economische wereldorde, tegenstelling noord/zuid en vredesproductie (conversie van wapenindustrie naar civiele productie).
Na het plaatsingsbesluit van 1 november 1985 (Nederland plaatst behalve als de Sovjet Unie en de Verenigde Staten binnen twee jaar een akkoord afsluiten) haakte de PvdA en in haar spoor de vakcentrale FNV af. De Jongerenbeweging FNV, Voedingsbond FNV, Kunstenbond FNV, Vrouwenbond FNV en de Algemene Bond voor Onderwijzend Personeel (ABOP) zetten de strijd voort in het Breed Initiatief voor Verdergaande Akties tegen Kruisraketten (BIVAK). Uiteindelijk ging de plaatsing niet door vanwege het INF-akkoord (Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty, verdrag over middelafstandskernwapens). Het blad Solidariteit getuigt van de bijdrage van de vakbeweging in de vredebeweging.2
Dertig laterPolen is een NAVO-land dat door de Verenigde Staten van wapens wordt voorzien. De Joint Strike Fighter (JSF) gaat de oude Russische MiG straaljagers vervangen. De raketten aan de Russische grens staan er volgens de NAVO om een Iraanse aanval af te slaan, maar zouden volgens Rusland eenvoudig doelen in Rusland kunnen bestoken. Technologische ontwikkelingen maken de kruisraket archaïsch. Daarbij komt dat nieuwe grootmachten zoals China en India niet aan het verdrag gebonden zijn.3 In plaats van een nieuw verdrag af te sluiten met de ontbrekende landen, beëindigden Trump en Poetin het INF-verdrag op 2 augustus 2019.
Bevrijd van het INF-verdrag gaat de wapenwedloop in een hogere versnelling. De nieuwe generatie (kern)wapens wordt vooral sneller, nauwkeuriger, moeilijker waar te nemen en onvoorspelbaarder in gedrag. Om wat te noemen:
BewapeningsuitgavenIn tijden met rentestanden op bijna nul, is het prettig investeren in de wapenindustrie. Vooral omdat daar hoge rendementen worden gehaald zonder concurrentie - als je maar de goede vrienden hebt. Volgens het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) waren de militaire uitgaven in 2018 hoger dan ooit te voren, in het totaal 1.800 miljard dollar.8 Kijken we naar de top zes:
De Verenigde Staten staan ferm aan kop met 649 miljard dollar, 36 procent van de werelduitgaven en meer dan de nummers 2 t/m 6 samen. China besteedt net minder dan 2 procent van haar bruto nationaal product, maar met de economische expansie stijgen ook de militaire uitgaven. Saudi Arabië pompt 8,8 procent van het BNP in het militaire apparaat en Trump denkt erover om nucleaire technologie aan zijn vrienden te verkopen. Rusland is van plaats 4 naar 6 gezakt, achter Frankrijk en India. De Verenigde Staten geven meer dan tien keer zoveel uit dan Rusland. Met de nieuwe bewapeningsrace zullen ook de uitgaven stijgen. Geld en intellect dat beter aan andere doelen besteed had kunnen worden.
VerzetVrijwel alle niet-kernwapenlanden hebben er schoon genoeg van. In het Non Proliferatie Verdrag (NPV) uit 1970 beloofden de kernwapenlanden (behalve India, Pakistan en Israël) serieus te onderhanden om kernwapens af te schaffen (artikel 6). Daar komt niets van terecht, sterker nog de dreiging neemt alleen toe. In 2016 besloten de Verenigde Naties met overweldigende meerderheid te onderhandelen over een internationaal kernwapenverbod. Het kernwapenverbod is op 7 juli 2017 door 122 landen aangenomen en is op 20 september 2017 ter ondertekening opengesteld.9 Bolivia ratificeerde het verdrag op 6 augustus 2019 (74 jaar na Hiroshima) en bracht daarmee het aantal ondertekenaars op 25. Vijftig landen zijn nodig om het verbod bindend te maken.10 Dat aantal komt in zicht. Wat ontbreekt, is het gevoel voor urgentie dat in de jaren tachtig heerste. Andere zaken staan terecht hoog op de agenda. De nieuwe bewapeningsronde heeft echter de potentie om volledig uit de hand te lopen.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
