Strijd tegen privatisering van het onderwijs Overwinning onderwijsbond in Los Angeles Robert Bartlett1 De United Teachers of Los Angeles (UTLA) heeft in januari van dit jaar een grote en tegelijk beperkte overwinning geboekt. Het betrof een staking die deel uitmaakte van een landelijke beweging van leraren die voortkwam uit de staking van 2012 in Chicago. Aan deze cruciale staking in 2012 door leraren en hun vakbonden – Amerikaanse Federatie van Leraren (AFT) en Nationale Onderwijs Associatie (NEA) – ging een beleid vooraf dat de stichting van privéscholen formeel mogelijk maakte. Gesteund door Democraten als Barack Obama en de Republikeinen breidde hun aantal in de grote steden snel uit. Ter illustratie,de percentages van particuliere scholen in enkele steden of stedelijke gebieden: New Orleans: 92, Detroit: 53, district Columbia: 43, Philadelphia: 32, Los Angels 20 procent. Terwijl het aantal leerlingen/studenten op deze particuliere scholen steeg, daalden de voorzieningen in het openbaar onderwijs en moesten bijvoorbeeld in Chicago na de staking van 2012 zo'n 48 scholen hun deuren sluiten. Kracht van organisatie In de twee jaar tussen het georganiseerde, intensieve beraad van de leden om in Chicago invloed in hun onderwijsbond op te bouwen en de staking van 2012, is de cultuur van de vakbond rigoureus veranderd. Van een dienstverlenende organisatie als 'zaakwaarnemer' naar een vakorganisatie met als motto De scholen die de studenten verdienen. Na een prachtige stakingsoverwinning realiseerden docenten zich in het hele land dat het mogelijk was de privatisering een halt toe te roepen en daarbij de steun van de bevolking te verwerven. Bijeenkomsten in belangrijke steden als Los Angeles gaven de leden meer controle over hun bond en meer mogelijkheden samen met bevolkingsgroepen de strijd aan te gaan met een sterke tegenstander. Betrokken bij solidariteitsgroepen die het blad Labor Notes organiseerde en andere ledenbijeenkomsten was ik in de gelegenheid de kracht van de recente staking van Los Angeles te vergelijken met die van 2012 in Chicago. In beide steden waren de leden eensgezind en door de staking geïnspireerd. Wat opviel was dat het niveau van de interne organisatie in Los Angeles beter was. Ondanks de geografische spreiding was de actieve deelname van leraren indrukwekkend, namelijk 80 procent; in Chicago 'slechts' 67 procent! Ook insiders waren verrast door de kracht van de boodschap die de bond in Los Angeles liet horen en hoe ineffectief de poging van het onderwijsmanagement in het district waren om de bevolking ervan te overtuigen dat er geen geld was om de scholen 'op niveau' te brengen. Massale steun en deelname De sterke positie van de onderwijsbond in Los Angeles is het resultaat van een decennium lange inspanning van veel leden. In 2006 legde een progressieve actiegroep de basis die met vallen en opstaan een sterke interne organisatie verbond aan allianties met ouders. De traditionele oriëntatie op 'brood en boter' werd verlaten en op alle negenhonderd scholen, hoe klein ook, kwam een vakbondsstructuur met op elke afdeling groepen van tien leraren. Hoewel niet overal geheel van de grond gekomen, volgde de deelname aan de coalitie We eisen in Los Angeles onze scholen terug. Deze coalitie groeide uit tot 250 aangesloten organisaties. Na drie jaar stemde 98 procent van de bondsleden voor staken. De infrastructuur bleek solide toen 81 procent van de leden concreet de staking steunde die voor 10 januari jongstleden was uitgeroepen, maar vier dagen was uitgesteld om wegversperringen te vermijden. Elke school kende 's ochtends een picket lijn, waar drie dagen lang alle leraren werden aangespoord om deel te nemen aan een massale manifestatie in het centrum van de stad. Vervolgens keerden de leraren terug naar hun scholen voor de 's middags geplande pickets. Een schema dat de leraren, ouders en studenten in staat stelde in de buurt aan activiteiten deel te nemen, maar ook weer massaal bijeen te komen op grote manifestaties. Daarbij liep de opkomst bij de inmiddels zes dagen durende staking op naar zo'n 45.000 tot 60.000 mensen die zich niet lieten weerhouden door logistieke problemen onder meer als gevolg van vier dagen regen in een normaal door droogte getroffen stad. Gezien het feit dat er in Los Angeles ongeveer 33.000 leraren zijn, bleek een aanzienlijk aantal actievoerders te bestaan uit ouders en leerlingen/studenten. Zichtbare straatacties Gelegen in de westelijke Vallei,vond ik het meest interessante van de zes dagen de lokale acties die plaatsvonden in acht regio's van de stad. Op de woensdag hielden we een bijeenkomst op het hoofdkantoor van het regionale schoolbestuur. Ik kwam een uur te vroeg en zag dat de politie de hoofdstraat had afgesloten waar we van plan waren om een lange rij door leraren getekende borden van wel een halve mijl lengte te formeren. Honderden waren al aangekomen, met alle wegverstopping van dien. De menigte van drieduizend groeide constant aan en marcheerde spontaan in de richting van elke straathoek, zwaaiend met borden, zingend en trommelend. Een prachtige manifestatie op een grote doorgaande weg,waar we iedereen centraal bijeenhielden, voordat we weer gingen posten bij de scholen in de buurt. Ook op donderdag waren er zowel buurtbijeenkomsten als verkeersacties waar honderden aan deelnamen. Door in een bepaald patroon en tegen de klok in met stromen actievoerders over straat te lopen, hielden we steeds een baan op de weg vrij en waren de borden goed zichtbaar voor het langsrijdend verkeer dat liet merken de actie te steunen. Mensen dansten bij elke hoek op muziek van zelf meegenomen installaties. De sfeer was geweldig spontaan en inspirerend. De automobilisten toeterden hun steun, zo ging deze actie uren door. Op de aangekondigde slotdag was er in het centrum van de stad een manifestatie die als een overwinning werd gevierd. De politie schatte een opkomst van 60.000 mensen. Het was een onvergetelijke samenkomst die echter snel gevolgd werd door een gehaast afgesloten akkoord. Aan de vakbond opgedrongen door de burgemeester die de studenten de volgende dag weer terug in de klas wilde hebben. Overigens met een instemming van 81 procent. Plussen en minnen Uiteindelijk is een overwinning behaald en bleek er een ongekende eenheid onder de leraren, met solidaire steun van de bevolking. Desondanks voelden vermoedelijk veel van de 19 procent tegenstemmers dat meer binnen gehaald had moeten worden. Tijdens de contractduur zal de groepsgrootte dalen, één leerling tijdens de eerste twee jaar en twee voor het laatste jaar. Dit is in de goede richting, maar het is onvoldoende. Een aantal leraren, waarvan de klassengrootte niet verminderde, reageerde verbitterd dat zij niets hadden gewonnen. Daar staat tegenover dat dat schoolbesturen het maximale aantal niet meer mogen overschrijden. Na de eensgezinde en fantastische strijd die leraren en ouders gezamenlijk hebben gevoerd, komt de kwestie aan de orde van de financiering van de uitvoering van het akkoord. Het schooldistrict van Los Angeles beschikt over een groeiende pot met geld die dit jaar is opgelopen tot een bedrag van jaarlijks bijna 2 miljard dollar. Het is echter onduidelijk hoeveel nodig is voor de financiering van de gesloten overeenkomst. Nu al worden delen van het akkoord voor een jaar of twee uitgesteld vanwege de kosten. Onder financiering Ondanks de kracht die de onderwijsbond van Los Angeles wist te mobiliseren, is het niet gelukt een herverdeling van de gelden af te dwingen naar het openbaar onderwijs. Dat is een strijd die niet kan worden gewonnen door een enkele vakbond of een enkele staking. De Los Angeles Times schat dat het district in de loop van het contract 400 miljoen dollar zal moeten besteden, vermoedelijk een te lage inschatting. Scholen zijn financieel vooral afhankelijk van de staat. Als gevolg van een Californisch referendum zijn er belastingverlagingen doorgevoerd. Niet alleen voor particulieren, maar ook voor commerciële en industriële bedrijven. Zonder een andere bron van inkomsten zijn scholen in Los Angeles en de rest van de staat onder gefinancierd. De kwestie van financiering is een gevecht, waarmee leraren in het hele land te maken hebben. We zien het volgende – eerst bij de stakingen in Chicago van 2012, daarna die van 2018 in West-Virginia, Oklahoma en Arizona - overal komen dezelfde sterke beperkingen naar voren. Al deze stakingen, hetzij uitgevoerd door militante bonden of door leden buiten traditionele en zwakke bonden – zijn gestuit op de onverzettelijke macht van het bedrijfsleven. Actieve solidariteit Ongeacht het niveau van de interne organisatie of de mate van solidariteit door het publiek, het vakbondsbeleid met een radicale visie, zoals in Chicago en Los Angeles, heeft meer bereikt dan de loonstijgingen voor de zwaar onderbetaalde en uitgebuite leraren en het personeel. Zowel het voorbeeld van Chicago als dat van Los Angeles laat zien hoe het beste resultaat gehaald kan worden. Namelijk door een bondsleiding die al haar middelen inzet, door leraren aan de basis die zelf het beleid en de actievormen bepalen en waar ouders, studenten en de gemeenschap actief en solidair deelnemen aan de strijd. Chicago kende een heel sterke staking, desondanks zijn binnen een jaar door de burgemeester 48 openbare scholen gesloten en breiden de particuliere scholen zich uit. De steun die de leraren in Chicago hebben bereikt door op te komen voor het onderwijs dat studenten verdienen, is er nog steeds. Het is echter een voortdurend gevecht om de leraren eensgezind bijeen te houden om het volgende en het opvolgende gevecht aan te kunnen gaan. Mochten de leraren niet in staat zijn de eenheid te bewaren en de blik naar buiten te behouden, dan zal de kwetsbaarheid toenemen om te bezwijken voor de druk van de bestuurlijke macht en de daarmee samenhangende bevoegdheden. Alle bewegingen zijn onderworpen aan een voortdurende druk om concessies te doen. Breken met de concessies Wat vandaag het verschil is met voorheen, is de groeiende aantallen leraren, lokale vakbonden en burgers die breken met de conservatieve benadering die de arbeidersbeweging de laatste dertig jaar domineerde. Een breuk met toegeven aan de druk concessies te doen. Dat betekent ook dat de onderwijsvakbonden op een strijdbare wijze de leraren van de particuliere scholen trachten te organiseren om de dreiging van dit type onderwijs op de openbare school onschadelijk te maken. De gevechten op lokaal niveau binnen de landelijke onderwijsbonden om de omvorming naar vakbonden die onze docenten verdienen duren voort en zijn moeilijk. Maar inmiddels zijn er genoeg voorbeelden – in Chicago, Los Angeles, St Paul, West Virginia, Oklahoma, Arizona en hopelijk ook in Oakland en Denver – die model kunnen staan voor een vakbeweging die principieel vecht voor sociale rechtvaardigheid. Voor haar leden, leerlingen/studenten en de gemeenschap, gedragen door een leiding die de principes samenbrengt en uitdraagt. Een bond die zijn leden stimuleert zich te verbinden met de strijd van de bevolking en de vorming van allianties. We moeten vertrouwen op de creativiteit van onze leden en zullen onze toenemende kracht richten op het ongedaan maken van de ongelijkheid in onze samenleving. 1 Eerder, 24 maart 2019, verschenen bij International Viewpoint, titel The UTLA Victory im Context – http://www.internationalviewpoint.org/spip.php?arti – Vertaling/bewerking Roland Siebe. (terug)