Wilde staking bij koeriersbedrijf Gorrillas in Berlijn

Geen proeftijd meer!

Jan Ole-Arps en Nelli Tügel 1

Arbeiders van Gorrillas, het hippe (Duitse) koeriersbedrijf, zijn een wilde staking begonnen tegen het ontslag van een collega en organiseren zich binnen het snel groeiende bedrijf. Er zijn veel problemen, waarmee de werknemers in dit bedrijf worden geconfronteerd en wij willen dat die worden opgelost. Zeynep, een rijder bij de voedselbezorgingsdienst Gorillas in Berlijn, staat met ongeveer veertig collega's en evenzoveel fietsen voor de opslaghal aan de Prenzlauer Allee.

Het werk ligt al enkele uren stil, de fietskoeriers blokkeren de ingangen. De stemming is goed, bijna euforisch. We zijn hier vandaag, zodat de andere arbeiders kunnen zien, wanneer wij als arbeiders samenkomen we onze problemen kunnen aanpakken, zegt Zeynep. Wij organiseren ons, zodat de arbeiders macht hebben over de beslissingen van het bedrijf.

In tien minuten

Levering in slechts tien minuten - daarmee adverteert de bezorgdienst Gorillas. Misschien niet in tien minuten, maar wel heel snel, reageerden fietskoeriers in Berlijn, toen een collega van het leveringsstation Kreuzberg bij Checkpoint Charlie op woensdag 9 juni tijdens zijn proeftijd werd ontslagen: Ze stopten spontaan met werken, koeriers op andere plaatsen sloten zich aan. Hun eis: Wij willen Santiago [naam van ontslagen collega] terug.
De chauffeurs en de verpakkers zijn verenigd in het Gorillas Arbeiders Collectief. De 'solidariteitstaal' onder hen is Engels, want de meerderheid - alleen al in Berlijn werken nu 1,300 koeriers voor dit jonge, snelgroeiende bedrijf ('start-up') - zijn jongeren uit Italië, Spanje, Turkije, enzovoort.

Kort na het begin van de 'wilde staking', dat wil zeggen: een zelf georganiseerde en niet formeel wettelijke staking, stuurde de directie haar adjunct-directeur, Harm-Julian Schumacher die op zijn beurt de politie belde. De rijders trokken vervolgens naar een opslaghal in de Torstraße in Berlin Mitte en blokkeerden daar de ingang, totdat de werkzaamheden moesten worden stilgelegd. Een eerste succes. 'Adjunct Harm' was ook weer ter plaatse, evenals ongeveer vijftig politieagenten. Op hun beurt kwamen individuele collega's van Lieferando (online eten bestellen bij restaurants) de rijders van de Gorillas steunen.

Eisen

Aangezien de centrale eis - het weer in dienst nemen van de ontslagen collega - aan het einde van de avond niet was ingewilligd, werd de staking op 10 juni voortgezet met de blokkade van het leveringscentrum in de wijk Prenzlauer Berg. Intussen hadden de werknemers van de Gorillas hun lijst van eisen uitgebreid: herplaatsing van de collega, geen ontslagen meer zonder voorafgaande waarschuwing, afschaffing van de proeftijd van zes maanden (in die tijd bestaat nauwelijks bescherming tegen ontslag).
Zeynep: De meeste werknemers hier hebben een proeftijd. Dat betekent dat bijna iedereen van de ene op de andere dag ontslagen kan worden. Managers gebruiken dit als dreigement. Zo vertelde een magazijnchef de mensen dat als ze vandaag aan de staking zouden deelnemen, ze drie waarschuwingen zouden krijgen, kortom: hij dreigde met ontslag. In een bedrijf dat zo snel groeit en waar veel werknemers niet lang blijven, is de proeftijd een bijzonder krachtig instrument in de handen van het management.

De proeftijd en de gebrekkige ontslagbescherming zijn echter niet de enige kwesties die de arbeiders bezighouden. Ze maken melding van tijdsdruk en een hoog risico voor ongevallen, maar ook van slechte kwaliteit van het materieel: sommige fietsen hebben alleen handremmen. De leveranties zijn vaak zwaar en overbeladen en er zijn problemen met foutieve facturering en sowieso met ongelijke beloning.
Anders dan op de eerste dag van de staking, op donderdag 10 juni, kwamen er aanvankelijk geen topmanagers opdagen. Ook in het pakhuis in Prenzlauer Berg werden de werkzaamheden gestaakt, individuele stakingsbrekers werden bij de picket line uitgejouwd: Wegens onvoorziene omstandigheden moeten wij ons pakhuis tijdelijk sluiten, is de vage mededeling op de Gorillas 'app'.

Het sprookje van de grote familie

Gorillas heeft de laatste maanden opvallend veel moeite gedaan om zijn imago te cultiveren: de arbeidsomstandigheden zouden niet precair zijn, zoals bij andere bezorgdiensten, maar veilig. Tegelijkertijd wordt de 'start-up ideologie' hier agressief uitgedragen: een grote familie, alles gebeurt op ooghoogte, en samen wordt gewerkt aan een bedrijfscultuur waarin iedereen zich prettig moet kunnen voelen.
Dergelijke uitspraken waren ook op de eerste dag van de staking te horen, ook van individuele werknemers in het pakhuis in de Torstraße. Een vrouw die vroeger koerier was en nu als opzichter werkt, is ontstemd over de protesten. We waren altijd een familie, iedereen hielp elkaar, dat maken ze met deze actie kapot. Zij wil niet aannemen dat het vooral de werknemers zijn die een onderneming aan winst helpen. Het stoort haar bijzonder dat veel van haar vrienden tot de groep stakers behoren. Het familiesausje dat bedrijven als Gorillas over de arbeidsomstandigheden giet, heeft blijkbaar ook een effect op sommige werknemers die voor zichzelf goedpraten dat hun vroegere collega's of zelfs vrienden nu onder hen in de hiërarchie staan.

Het is daarom ook opmerkelijk hoe zelfverzekerd en snel de arbeiders zich hebben georganiseerd. Gorillas is pas in mei 2020 opgericht, en sinds een paar maanden verschijnen de koeriers steeds vaker in het stadsbeeld; net als de reclame voor het bedrijf en zijn diensten. Voor de uitvoering van het bedrijfsmodel - de levering van gevulde boodschappentassen in de kortst mogelijke tijd - heeft Gorillas vele kleinere en grotere leveringsstations in de hele stad nodig. En heel snel een heleboel werknemers.

Arbeiders Collectief

In tegenstelling tot koeriersdiensten die gedecentraliseerd zijn, ontmoeten Gorillas rijders elkaar regelmatig bij de opslagplaatsen. Dat is een groot voordeel voor de organisatie van onderaf. In tegenstelling tot bezorgdiensten die veelal of geheel gedecentraliseerd zijn, zien en spreken zij elkaar vaak. Aangezien er steeds wachttijden zijn, brengen zij samen tijd door bij de leveringsstations. Vanwege de pandemie en het plaatsgebrek in de stations kunnen zij van gedachten wisselen zonder de aanwezigheid van de managers. Terwijl in veel bedrijven, als gevolg van de corona maatregelen, gesprekken tussen collega's - een belangrijke voorwaarde voor organisatie - moeilijker waren en contacten minder, werden ze in de chaos van de snel geopende Gorillas stations juist gemakkelijker.

Bovendien is er nu een schat aan ervaring met de organisatie van werknemers in de tech- en start-up wereld. In tegenstelling tot een paar jaar geleden is het vernis van de zogenaamd hiërarchie-vrije werkplekken er al lang af. Dus de vakbondsorganisatie bij Gorillas kende een snelle start. De face boek groep waarmee het Arbeiders Collectief zich sinds februari 2021 organiseert, heeft meer dan vijfhonderd leden. De eerste door het Collectief geïnitieerde verkiezing van de ondernemingsraad wordt momenteel voorbereid. Enkele dagen voor het uitbreken van de staking waren er al problemen met de directie, omdat de managers aan de verkiezingsvergaderingen wilden deelnemen en later de wettigheid van de stemming voor het verkiezingscomité in twijfel trokken.

Angst om het imago

Hoewel het niet de eerste confrontatie is tussen vakbond en directie, lijkt de directie op de eerste dag van de staking zeer nerveus en agressief. Zij is duidelijk niet voorbereid op een staking en blokkades. Dat de pers ook snel ter plaatse is, bevalt de werknemers en ergert de managers natuurlijk: de angst voor imagoschade moet enorm zijn. Gorillas zit midden in een groeifase, heeft klanten, werknemers en de gunst van de bewoners nodig. In Kreuzberg en Berlin Mitte waren er al de eerste protesten tegen de pas geopende bezorgcentra. Voor de stakers is de angst van de bazen voor imagoschade op hun beurt een zeer nuttig pressiemiddel. Ook voor de toekomst.

We stellen Gorillas een ultimatum tot middernacht om Santiago weer in dienst te nemen, luidde donderdagmiddag de twitter van het Arbeiders Collectief na onbesliste gesprekken met het management. 's Avonds ontvingen alle werknemers een e-mail met een uitnodiging voor een zoom-vergadering op vrijdagmiddag (dat is vandaag), waarop volgens de directie een belangrijke mededeling zal worden gedaan. Indien de eisen van het collectief daar niet worden ingewilligd, zullen de acties worden voortgezet.

Zie voor de laatste ontwikkelingen op twitter @gorillasworkers