Twee derde wil een vierdaagse werkweek en iedereen: Vrede
Wat ons zoal om de oren vliegt
Winfried Wolf (1)
Het huidige economisch systeem is bezig de basis van het menselijk leven op aarde onomkeerbaar te veranderen. En nee, het gaat er niet om dat het leven van toekomstige generaties naar verwachting mogelijk kapot wordt gemaakt. Het gaat om het hier en nu, de vernietiging van de primaire levensvoorwaarden op afzienbare termijn.
En ja, in algemene termen schrijven we hier al decennia over. Vorig jaar haalde ik in dit blad Niko Paech aan die stelde dat een ecologisch suïcidale overvloed op komst is, waarbij geldt: Òf we veranderen òf we worden veranderd. De afgelopen twaalf maanden hebben die voorspelling aangescherpt, zowel op het vlak van de economische crisis, de oorlog en de klimaatcrisis.
Economie
We staan voor een nieuwe, ernstige economische crisis die aan het einde van het jaar inzet en het jaar 2023 bepaalt. Het zal opnieuw een wereldwijde crisis zijn. Het zou een crisis kunnen zijn van een omvang van die in 2008/2009, of erger. Onder andere, omdat er een langdurige veenbrand van speculatieve luchtbellen aan de gang is, omdat China niet meer het stabiele anker zal zijn, de pandemie blijft problemen veroorzaken (globale productieketens, mogelijk een nieuwe COVID-19 golf in de winter) en omdat de exorbitante prijsstijging van energie en de inflatie de crisis aanwakkeren.
Hoe regerende de politiek, de instituten en de sociale samenwerkingsverbanden hierop? De nationale banken begonnen een wedstrijd in de verhoging van de rente met het abstracte doel de inflatie op een willekeurig bepaald 'pad' terug te brengen. De kans dat ze daarmee de crisis ernstiger maken en een financiële crash veroorzaken, is aanzienlijk. In de politiek en de vakbeweging klinkt de roep om Conjunctuurpakketten. Zolang er nog geen duidelijk plan bestaat voor energiebesparing en duurzame energieopwekking, zal dat leiden tot hogere CO2-uitstoot en klimaatverandering. Als voorbeeld: in Saarland (een Duitse deelstaat bij Luxemburg) is het bestuur blij, omdat de Bondsregering het gedeeltelijk vertrek van Ford compenseert. De hoogovens in de stad Dillingen hebben het certificaat TL 2350-0000 gekregen, ze kunnen pantserstaal maken. Tenslotte moet de Duitse bewapeningsindustrie nu snel groeien. (2) En dat terwijl de productie van dit staal extreem veel energie nodig heeft.
Oorlog
Deze week is het risico van het gebruik van kernwapens in de oorlog in Oekraïne toegenomen. Rusland heeft de successen van het Oekraïense leger beantwoord met 'deelmobilisering' en 'schijnreferenda'. Alle reden om te verwachten dat de Russische regering Oost Oekraïense gebieden zal annexeren en Oekraïense pogingen om het terug te veroveren, zal zien als aanval op Rusland. Poetin, Medwedew en andere Russische bestuurders hebben ondubbelzinnig verklaard dat ze in zo'n situatie de inzet van kernwapens overwegen.
Hoe reageren de politici in Europa, in Washington en in Oekraïne daarop? Enkele, maar steeds zachtere stemmen, beargumenteren dat dit oud nieuws en bluf is. Een toenemend gedeelte van de Westerse politici en militairen verklaren echter de dreiging serieus te nemen. In zo'n geval volgt een hard antwoord. Dit betekent dat na de inzet van Russische kernwapens een nucleaire reactie wordt overwogen. De regering in Kiev roept de Westerse Atoommachten op als een gesloten blok te reageren. Dus inzet van nucleaire wapens door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk onder ogen te zien. Meer in het algemeen wordt gezegd dat de wapenleveranties aan Oekraïne moeten toenemen en Duitsland zware tanks moet leveren. Vergelijkbare discussies werden alleen maar op het dieptepunt van de koude oorlog gevoerd, toen liever dood dan rood gold.
Voorstellen om breed aan te dringen op de-escalatie en op een diplomatieke oplossing zijn ondertussen in het westen vrijwel uitgestorven. En als een Christendemocratische minister-president van de deelstaat Saksen soortgelijke uitspraken doet, wordt hem de mond gesnoerd. Met andere woorden: er wordt ernstig rekening mee gehouden dat het in Europa tot een nucleair inferno komt, met mogelijk de dood van miljoenen mensen als gevolg. Waarbij de leiders in Washington met een afstand van 7.000 km en in Londen met een afstand van 1.000 km moedig de levens van miljoenen in Middel- en Oost-Europa op de waagschaal stellen. (3)
Klimaat
We maken een versnelling van de klimaatcrisis mee. De afgelopen dertig jaar waren er zevenentwintig internationale klimaatconferenties. Elke keer werd besloten dat de CO2-uitstoot moet verminderen. Na elke conferentie zijn ze gestegen. De CO2-uitstoot neemt in 2022 versneld toe. Dit jaar was een topjaar voor de fossiele sector (olie- en gasbedrijven, mijnbouw en grondstoffen en de auto-industrie). De winsten rezen de pan uit. De 1,5 °C grens is blijkbaar al doorbroken. Het gevaar dat omslagpunten al bereikt zijn, is aanzienlijk. De indicatoren voor een klimaatnoodtoestand - hittegolven, watertekorten, orkanen en tyfoons - stapelen zich op. Een derde van Pakistan stond weken onder water.
Hoe reageerden de instituten en de politiek hierop? Nadat de president van de Wereldbank, David Malpass, in september opnieuw als klimaat-ontkenner uit de kast kwam, vroeg een journalist of ook maar één van de deelnemers van de Wereldbank zijn ontslag had geëist. Zijn antwoord: Nee, niemand. De rood-geel-groene (sociaaldemocraten, liberalen en groenen) Duitse regering doet al alsof ze uit klimaat-ontkenners bestaan: Steenkool, bruinkool, vloeibaar aardgas, gas van fracking - al deze fossiele en voor het klimaat bijzonder schadelijke grondstoffen worden sinds het voorjaar in sterkere mate ingezet. De afhankelijkheid van Russische aardgasinvoer hebben we geruild voor een langdurige afhankelijkheid van vloeibaar aardgas uit het Midden Oosten en vooral van fracking gas uit de Verenigde Staten. (4) En terwijl de regerende economen naar maatregelen grijpen als onteigening (Rosfelt, Russisch Oliebedrijf) of nationalisering (Uniper, energie), komen simpele maatregelen voor uitstoot vermindering - zoals bijvoorbeeld invoering van een maximumsnelheid - niet meer aan de orde. De verkoop van miljoenen elektrische verwarmingsapparaten heet vrije markt, hoewel de inzet de komende winter het elektriciteitsnet kan overbelasten.
Bevolking
Zit dit het met-open-ogen-de-ondergang-in-rennen in onze genen? Misschien gedeeltelijk. Maar het gaat vooral om het falen van de politiek in het algemeen en van links - niet in de laatste plaats van de partij Die Linke - in het bijzonder. Wat het laatste aangaat: op 27 september vond een langdurig media optreden plaats van de Thüringse minister-president Bodo Ramelow (lid van Die Linke) en de co-fractievoorzitter van Die Linke in de Bundestag, Dietmar Bartsch. Beiden geen woord over maximumsnelheid, geen woord over noodzakelijke energiebesparingen, geen woord over de eis van Fridays for Future voor een 100 miljard euro [hetzelfde bedrag dat is uitgetrokken voor extra Duitse bewapening, JT] een noodfonds voor de bestrijding van de klimaatcrisis. En beiden kwamen met een grommend ja voor het openhouden van kerncentrales.
Ik ben ervan overtuigd dat een grote meerderheid van de bevolking duidelijk verder is. Dat zou een overtuigend programma voor de bestrijding van klimaatverandering ondersteunen dat ook een programma tegen de dreigende sociale afbraak door de komende economische crisis zou zijn. Volgens een recente enquête wil 63 procent van de bevolking een vierdaagse werkweek met looncompensatie. Toch nog 14 percent zegt ook 'ja', als loon moet worden ingeleverd. Deze basishouding - minder werken - betekent ook het einde van de dictatuur van de groei en een betere verdeling van het beschikbaar werk dat een vermindering van de hardnekkige werkloosheid mogelijk maakt.
Maar boven alles willen de mensen drie dingen: Vrede. Vrede. Vrede.
(1) Eerder - 18 oktober 2022 - verschenen in Lunapark21 - titel: Was uns alles um die Ohren fliegt. Winfried Wolf is hoofdredacteur van Lunapark21. Vertaling: Jan Taat.
(2) Frankfurter Allgemeine Zeitung, 27 september 2022.
(3) Afstand Washington/Berlijn: 6.711 km; Washington/Kiev: 7.833 km; Londen/Berlijn: 934 km; Londen/Kiew: 2.136 km.
(4) In 2021 werd uit Rusland 147 miljard kubieke meter gas ingevoerd (en 82 miljard uit Noorwegen; 22 miljard uit de V.S.). Voor 2026 is de voorspelling dat Duitsland 0 kubieke meter uit Rusland haalt, 111 miljard uit Noorwegen, 23 miljard uit Qatar en 130 miljard uit de V.S. Ontleend aan: Frankfurter Allgemeine Zeitung , 22 september 2022, Große Westverschiebung beim Gas (grote verschuiving naar het westen voor gas).
