Duitse metaalbond op weg naar volgende cao

Strijd om arbeidstijdverkorting weer oppakken

Vernetzung.org (1)

De strijd voor de arbeidstijdverkorting en daarmee de tijd om te leven zijn weer op gang gekomen. De IG Metall (Duitse metaalbond) heeft een vierdaagse werkweek met behoud van loon als doel opgenomen in het cao-pakket voor de staalindustrie tijdens de onderhandelingen dit najaar. Daarmee is het debat over de arbeidstijdverkorting weer open en veel breder dan alleen de metaalsector. Dat is goed.

Maar waarover gaat het nu concreet? Betekent een dag minder werken een verkorting van 35 uur tot 28 uur per week? Dik misgegokt! De IG Metall staat een verkorting van 35 naar 32 uur voor ogen. Dat is een verkorting van drie uur in plaats van zeven uur. De vierdaagse werkweek houdt een verlenging van de arbeidsdag van zeven naar acht uur in.
In de staalindustrie werken de ploegen op dit moment maar 33,6 uur in de week en moeten per jaar dertien extra ploegen draaien om voldoende uren te maken. De sprong naar 32 uur in vier dagen is dus niet groot. Het voorstel van IG Metall ontlast de werknemers niet veel. De belasting door het volcontinu ploegenrooster en de slechte arbeidsomstandigheden is extreem hoog. En als middel tegen de dreigende personeelskrimp - vanwege de dalende vraag voor staalproductie, terwijl waterstof steenkool als grondstof zou moeten vervangen - helpt deze kleine vermindering van arbeidstijd niet.

Lichter werk, minder ontslagdreiging

Om de belasting effectief te verminderen en ontslagen te voorkomen, moeten grotere stappen in de arbeidstijdsverkorting worden genomen, natuurlijk met behoud van loon en volledige herbezetting. De verlenging van de arbeidsduur van zeven naar acht uur per dag is contraproductief, omdat daardoor de belasting voor de gezondheid alleen maar toeneemt. Met een vierdaagse werkweek van 30 uur is het effect wat betreft belasting, gezondheid en voorkomen van ontslagen, veel groter. Dat zou de nieuwe standaard moeten zijn. Zo'n stap kan effectief worden gezet als alle bonden voor arbeidstijdverkorting strijden en niet alleen de metaalsector. De IG Metall heeft een steen in de vijver geworpen en het is tijd dat het thema arbeidstijdverkorting op de agenda komt, in de maatschappij, de sectoren en in de bedrijven. Een breed maatschappelijk verbond voor arbeidstijdverkorting is nodig om de strijd succesvol te voeren.

Enquêtes en onderzoeken laten al jaren zien dat een vierdaagse werkweek bij de werknemers in goede aarde valt, niet alleen in Duitsland maar in heel Europa. Zo zijn er veel voorbeelden, experimenten en plannen in andere landen zoals IJsland, Groot Brittannië, Spanje, Nieuw Zeeland, Oost-Tirol (deel van Oostenrijk), Ierland, België en Japan. Verschillende methoden van arbeidstijdverkorting zijn uitgeprobeerd en allemaal goed ontvangen en succesrijk.

Kapitaal in de tegenaanval

Nauwelijks is het steentje in het water geworpen of blaast het kapitaal de tegenaanval. De eerste aanzet was van de president van de Bundesvereinigung der Deutschen Arbeitgeberverbände [Duitse vereniging van werkgevers], Rainer Dulger begin juni. Duitsland moet de mouwen opstropen. Met korte wekelijkse en jaarlijkse arbeidstijd, een kleiner aantal jaren werken en hoge loonkosten gaan we de klimaatverandering, demografische problemen en digitalisering niet oplossen, aldus Dulger in het tijdsschrift Bild. Als het aan hem ligt, moet Duitsland het stoffige arbeidsrecht flexibiliseren. Hij wil de wettelijk maximum werktijd per dag liefst meteen opheffen.

Gelijktijdig nam Michael Hüther, directeur van het Instituts der deutschen Wirtschaft [instituut voor Duitse economie] het woord. Hij vindt twee uur extra werk per week passend. Om als argument de dooddoener van het tekort aan geschoold personeel weer op te voeren.
Met twee uur meer zijn de metaalwerkgevers echter niet tevreden. De kapitalisten in de staal-, metaal- en elektronische industrie willen vier uur per week erbij. Daarbij gaat de voorman van de werkgeversverbond, Stefan Wolf, alsof het de normaalste zaak is, niet uit van de 35 uur die in de cao is afgesproken. Hij heeft het over gemiddeld 38 uur per week die naar 42 uur moet. Dus eigenlijk een verlenging van zeven uur.
Nog schriller zijn de geluiden van het Mittelstand-Bundesverband [Duitse vereniging voor middelgrote bedrijven]. Hun voorzitter, Markus Jerger, fluistert nogal hard dat de vakbonden en de staat de vrijheden van de ondernemers niet meer moeten beperken. Hij wil de verlenging van de arbeidstijd rechtstreeks met zijn werknemers overeenkomen. Dus noch de ondernemingsraden noch de vakbonden komen in zijn wereld voor als onderhandelingspartners.

Waarschuwingsstaking IG Metall november 2022 in Hannover voor CAO-onderhandelingen.
Foto Bernd Schwabe, Wikimedia

De vakbonden moeten al deze aanvallen op de arbeidstijd en arbeidsrechten volledig afwijzen.

(1) Eerder, 4 juli 2023, verschenen op vernetzung.org onder de titel Kampf um Arbeitszeitverkürzung wieder aufnehmen. Vertaling Jan Taat.