Israël en Palestijnen

Daar waar het internationaal recht geschonden wordt

Wim Lankamp

Vrijwel dagelijks horen of lezen we over het gewelddadig optreden van het Israëlische leger en zogenoemde kolonisten in de Palestijnse steden en dorpen op de Westelijke Jordaanoever. Een korte schets van de voorgeschiedenis van de verhouding Israël/Palestina lijkt dan ook nuttig. Bovendien een goede aanleiding om de betrokken werkgroep van de FNV weer eens in beeld te brengen.

In 1948 riep Israël zich -eenzijdig! - uit tot een staat en nam uiteindelijk 78 procent van de grond van de Palestijnen in bezit. De meeste Palestijnen werden in die tijd van huis en land (Palestina) verdreven, zij gingen op de vlucht voor het geweld van het Israëlische leger. Deze vluchtelingen kwamen voornamelijk terecht in kampen op de Westelijke Jordaanoever (inclusief Oost-Jeruzalem) en in de Strook van Gaza, Jordanië, Syrië en Libanon. Tot op de dag van vandaag zijn zij nog steeds vluchteling.
Het gaat inmiddels om zeven miljoen Palestijnen die recht hebben op terugkeer naar hun vroegere woongebied. Maar Israël weigert dat, vooral door de steun van de Verenigde Staten van Amerika in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Schematisch overzicht van het landverlies van de Palestijnen sinds 1947.
Het derde kaartje toont de contouren van de tweestatenoplossing. Het vierde toont de huidige realiteit van één staat realiteit
bron The Rights Forum

Bezetting

Het jaar 1948 was de tijd van de zogenoemde Nakba, een Ramp, die zich voor de Palestijnen voltrok met als kenmerk een grootschalige etnische zuivering, zoals in Deir Yassin en Tantura. In Israël bleven na 1948/1949 zo'n 120.000 Palestijnen wonen - moslims, christenen en druzen. Nu gaat het daar om 1,7 miljoen mensen.

In 1967, de juni oorlog, kreeg Israël na verdrijving van 300.000 Palestijnen, de resterende 22 procent van Palestina in handen. Sindsdien heten dat de Bezette Palestijnse Gebieden: de westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Strook van Gaza, plus de Golan Hoogvlakte van Syrië.
Vanaf 1967 bouwde Israël in Oost-Jeruzalem en elders in de bezette gebieden stadswijken en hele steden, nederzettingen voor joodse kolonisten. Volgens het internationaal recht is deze bouw van nederzettingen, waar inmiddels zo'n 700.000 joodse kolonisten wonen, illegaal. In Israël en bezet gebied samen, leven nu ongeveer 6,5 miljoen mensen.

Steeds minder rechten

De joodse kolonisten in bezet gebied zijn voor de wet Israëlische burgers. De oorspronkelijke bevolking, de Palestijnen, valt onder militair bestuur en heeft veel minder rechten dan de 'overige' Israëlische burgers. Kolonisten lopen gewapend rond en vallen vaak Palestijnen aan, waarbij ze door het Israëlisch leger beschermd worden. De joodse nederzettingen worden gesticht op Palestijnse grond dat steeds meer aan de Palestijnen ontnomen wordt. Hun huizen, waterbronnen en olijfgaarden worden vaak verwoest.

Muur/hek Westelijke Jordaanoever
bron: FreePik

Na het jaar 2000 heeft Israël bovendien langs en grotendeels door de Westelijke Jordaanoever een lange Muur of deels Hek gebouwd. Ook bij de bouw hiervan verloren Palestijnen grond. Om te zorgen dat de joodse kolonisten veilig en snel kunnen reizen, zijn er speciaal voor hen autowegen -verboden voor Palestijnen -aangelegd. Hierdoor en door uitbreiding van de joodse nederzettingen leven de Palestijnen in steeds kleinere gebieden op de Westelijke Jordaanoever. Van elkaar afgesneden en daarom kwetsbaar.

Administratieve detentie

Sinds 1967 heeft Israël ook controle over het water onder de Westelijke Jordaanoever en heeft daar illegale plantages (bijvoorbeeld voor dadels) en grote bedrijven gevestigd en grotendeels de energie geregeld. De Palestijnen zijn daardoor erg van Israël afhankelijk. Zij kunnen nog maar weinig produceren en nog minder exporteren. De werkloosheid en armoede groeien. Het is een moeizaam leven en er is weinig hoop voor de toekomst. Het Israëlische leger valt de vluchtelingenkampen op de Westelijke Jordaanoever vaak binnen om activisten te arresteren, veelal met geweld.
Van de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever - 3 miljoen - zitten er gemiddeld 6.000 in een Israëlische gevangenis, onder wie ongeveer 200 kinderen. Velen zijn nooit door een Israëlische rechtbank veroordeeld en weten niet hoe lang zij gevangen zullen zitten. Ogenschijnlijk normaal heet dit 'administratieve detentie', gevangenschap zonder enig proces.

Israël houdt vanaf 2007 de Strook van Gaza met ongeveer twee miljoen inwoners van de buitenwereld afgesloten. Zonder toestemming van de Israëlische autoriteiten kunnen Palestijnen de Gazastrook niet in of uit. En sinds 2008 heeft Israël drie maal een grote militaire aanval op Gaza uitgevoerd. Duizenden Palestijnen zijn daarbij gedood of raakten gewond. De economie van Gaza is door de blokkade en de oorlog er nog slechter aan toe dan die van de Westelijke Jordaanoever. Steeds meer inwoners zijn van voedselhulp afhankelijk geworden.
Palestijnen zijn in Israël zelf derderangsburgers en hebben minder mogelijkheden dan joodse Israëli wat betreft wonen, onderwijs en werk. Daarom kan van Apartheid in Israël en de bezette gebieden gesproken worden.

Voor gelijke rechten

Het is hoog tijd dat iedereen in Israël/Palestina gelijke rechten krijgt en dat de Palestijnse vluchtelingen kunnen terugkeren. Tot nu toe treedt ook de Nederlandse regering niet tegen Israël op. De Palestijnen vragen al vanaf 2005 om geen Israëlische producten te kopen, om niet samen te werken met Israëlische bedrijven en banken en geen kunstenaars namens Israël uit te nodigen. Dit is het hart van de BDS campagne - boycot, desinvestering, sancties.

Net als eerder met Zuid-Afrika is gebeurd, wil de MENA Werkgroep FNV op een geweldloze manier Israël dwingen tot een rechtvaardige politiek jegens de Palestijnen (MENA: ondersteunt democratische vakbondsinitiatieven in de regio Midden-Oosten, waaronder Israël en Noord-Afrika). Onder meer met de BDS campagne tracht de werkgroep Palestijnen en Israëli te bereiken.
In Zuid-Afrika hebben zwarte mensen dankzij de boycot door wereldburgers uiteindelijk dezelfde rechten als witte mensen gekregen. De BDS campagne streeft ernaar voor Palestijnen en Israëlische burgers eenzelfde gelijkheid te bereiken.

Directe en concrete acties

In de zomer 2023 organiseerde de MENA werkgroep in Delft een 'Palestina bijeenkomst' over actieplannen, zoals:

1) Tegen de busonderneming EBS.
Binnenkort is er weer een aanbesteding voor een concessie Openbaar Vervoer in Utrecht. Daaraan zal ook de vervoersmaatschappij EBS deelnemen, een 'honderd procent' dochter van het Israëlische Egged dat vervoer in en naar nederzettingen verzorgt. Op basis van richtlijnen van OESO en UNGP zou die vervoersmaatschappij uitgesloten moeten worden van deelname (OESO: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling; UNGP: United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights).

2) Tegen de bedrijven in nederzettingen.
De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties heeft een bijgewerkte lijst opgesteld van bedrijven die actief zijn in de nederzettingen. Daarop staan drie Nederlandse bedrijven Booking, Tahal, Kardan en niet-Nederlandse bedrijven die actief zijn in Nederland, zoals Motorola, Alstom en Altice. Ze moeten op hun kwalijke activiteiten aangesproken worden.

3) Tegen de koop van Israëlische waar in Nederlandse supermarkten.

4) Tegen het beleid van Nederlandse financiële instellingen.
Protesteer bij pensioenfondsen ABP, PFZW en Rail & Openbaar Vervoer en banken als ING, Rabobank en ABN AMRO, omdat ze in bedrijven investeren die actief zijn in nederzettingen. (1)

De MENA werkgroep vraagt om meer aandacht en steun voor deze actieplannen. Boycot-acties kunnen gevoelig liggen, maar in ieder geval is het mogelijk druk uit te oefenen om het internationaal recht na te leven. Te meer daar ook volgens de Nederlandse regering handel met de nederzettingen in strijd is met het internationaal recht. Een dergelijke handel is vergelijkbaar met het witwassen van met crimineel geld verkregen opbrengsten. Welk FNV-lid wil daaraan meewerken, of 'foute' producten kopen of zo een pensioen opbouwen?

Bron Palestina comité Nederland

(1)Koop geen Israëlische producten uit de bezette gebieden