NU.nl en Doorbraak al of niet stakingsgolf

Stakingen zijn niet gebonden aan de cao

Hans Boot

Half mei (2023) riepen twee digitale artikelen reacties op. Ze gingen over de lopende reeks stakingen en de vakbeweging, met hun knallende koppen waren ze nauwelijks te missen. Het eerste verscheen bij NU.NL: Vakbonden blaffen wel, maar bijten niet voor hogere lonen, geschreven door economisch verslaggever Ertan Basekin. Daarop reageerde Bo Salomons, actiejurist bij de FNV, met een bij DOORBRAAK geplaatste Twitter: NU.nl over stakingen lijkt geen journalistiek, maar een opiniestuk van werkgevers.

Het artikel bij NU.nl was dan wel kritisch over de vakbeweging, maar ging slordig met de feiten om en verloor daarmee overtuigingskracht. Bijvoorbeeld: momenteel wordt alleen gestaakt bij wat kleine bedrijven. Het weerwoord bij Doorbraak lag voor hand met de verwijzing naar de NS, het streekvervoer, de ING, de gemeentes, de distributiecentra van Ahold. De FNV-jurist was in die zin feitelijk dat hij het beleid van de bonden volgde en rechtvaardigde.

Acties om te onderhandelen

Ertan Basekin stelde in NU.nl ook de verhouding tussen de cao, onderhandelen en staken aan de orde met passages als: het blijft vaak bij dreigen, want er zijn de laatste tijd veel cao's afgesloten, genoeg cao's zonder acties en stakingen. Of: er zijn ook wel acties, maar toch wordt uiteindelijk steeds weer verder onderhandeld.
Bo Salomons reageerde daarop in Doorbraak met: Natuurlijk zijn er veel cao's afgesloten. Na een staking sluiten we namelijk ook cao's af (vaak beter dan het eindbod van de werkgever!). Stakingsdreiging is vaak al genoeg om een werkgever tot nieuwe inzichten te dwingen.

Het is de werking van deze dwang die Erlan Basekin, zij het tussen de regels door, betwijfelt. Hij doet dat door instemmend gebruik te maken van een woordvoerder van de ondernemersorganisatie AWVN: Het klimaat is harder (...) Maar we hebben in ons land toch een cultuur van onderhandelen. Partijen kijken altijd per sector of bedrijf wat er mogelijk is. Van een stakingsgolf is geen sprake. Die dwang is een deel van 'het spel', evenals stakingen, want bepalend in de verhoudingen tussen bonden en werkgevers is de zoektocht naar de bevestiging van hun gemeenschappelijk belang. Vroeg of wat later. Cao's en zelfs stakingen maken daar deel van uit. Erlan Basekin wijst dan ook instemmend op de herhaalde stakingen bij het trein- en vliegverkeer in Duitsland. Helaas blijven zijn kritiek en perspectief daar bij.
Van Bo Salomons zijn die niet te verwachten. Wel: ja in Nederland wordt anders gestaakt dan in andere landen. Hier wordt veel gestaakt en vervolgens weer aan het werk gegaan. Overigens niet met minder effect. (...) Onderhandelen over betere arbeidsvoorwaarden is het doel van acties. Als er gestaakt zou worden en er wordt niets uitonderhandeld, dan gaat er iets mis.

Verbreding

Met enige vrijheid zijn uit de korte tekst in Nu.nl twee conclusies te trekken. Stakingen 1) kunnen onafhankelijk van de cao en onderhandelingen plaatsvinden, bijvoorbeeld gericht tegen het regeringsbeleid, wapenhandel of fossiele industrie en 2) winnen aan kracht door uitbreiding, bijvoorbeeld naar andere bedrijven. Een eerdere bijdrage aan Solidariteit, COMMENTAAR 481 richtte zich onder meer op de tweede conclusie met de optimistische kop FNV hervindt bestaansrecht. Daarin voorstellen tot meer collectieve acties/stakingen, zoals:
* solidariteitsverklaring zijn altijd welkom, maar niet genoeg,
* (ook) fysieke onderlinge steun, zoals busbestuurders na de staking van vuilnisophalers,
* opbouw aan de basis van bedrijf en bond - zelforganisatie,
* nadrukkelijk kiezen voor volledige openbaarheid,
* verbreding tot sector en op lokaal en/of regionaal niveau, voorkomen van isolement
* gelijktijdigheid van initiatieven,
* organisatie van gezamenlijke bijeenkomsten,
* werken naar een landelijke staking.

Dit rijtje, nog algemeen geformuleerde voorstellen, is uiteraard geen recept. Wel is het een poging de gemeenschappelijkheid op te bouwen tegenover de dreigende versplintering in tijd en plaats. Die collectiviteit, ook in daden, concretiseert inderdaad het bestaansrecht van de vakbeweging en de ontwikkeling van de gezamenlijke kracht. Geen voorschriften, maar een tegenbeeld van de al maanden lopende stakingsbeweging, waarin de golf langzamerhand begint te kabbelen.

stakingen niet gebonden aan cao

Dat de recente ontwikkeling van de economie alle reden geeft voor voortzettende vakbondsstrijd is moeiteloos af te lezen uit de samenvattende grafiek in de brochure van de FNV, over de periode 2019 2022: Stijgende prijzen en hoge winsten, april 2023. FNV, aan de slag.

S symbool