Mislukte lezing Jacques Pauwels
Vakbond en Fascisme
Rob Lubbersen
Veel mensen menen dat in Nederland en misschien wel de hele wereld de verrechtsing toeneemt. Rechtse partijen, zoals de PVV, winnen aanhang en middenpartijen zoals de VVD schuiven verder op naar rechts. Onderdeel van de extreem-rechtse beweging is het fascisme, zoals dit bijvoorbeeld in Forum voor Democratie wel wordt herkend. Sommige leden van de vakbeweging, van de FNV, maken zich daar zorgen over. Is het fascisme een bedreiging voor de vakbonden? Wat is het? Wie zijn het? En wat moet je ermee als bond? Moet je er campagne tegen voeren? En als je fascisten in jouw bond tegenkomt, moet je ze dan negeren, met argumenten bestrijden, royeren misschien?
Als er daadwerkelijk sprake is van een steeds rechtser politiek klimaat, dan kan het zinnig zijn deze vragen te stellen en te beantwoorden. In de afdeling Delft van de FNV waren er mensen die deze mening waren toegedaan en die wel 'de diepte' in wilden. Ze wilden als FNV-ers een lezing organiseren met Jacques Pauwels, een historicus die diverse publicaties over de arbeidersbeweging en het fascisme op zijn naam heeft staan. (1) Hij zou de discussie in een historisch en internationaal verband (Hitler, Franco, Pinochet) kunnen plaatsen. Jacques Pauwels werd benaderd en wilde wel komen.
Ondanks bezwaren en twijfels
Edoch, het voornemen om een lezing te organiseren over "Vakbond en Fascisme" kreeg bekendheid binnen de FNV en viel daar niet overal in goede aarde. Het hoofdbestuur oordeelde dat er niet namens de FNV een uitnodiging de deur uit mocht voor de bedoelde bijeenkomst. Het koesterde twijfels bij de opzet van de lezing, mogelijk ook bij Pauwels als presentator, en achtte het onderwerp niet opportuun. Extra aandacht voor "Vakbond en Fascisme", terwijl er veel bredere verkiezingen op 22 november aankomen, werd niet gepast gevonden.
Het bestuur van FNV Senioren Haagsteden dat vanuit Delft gevraagd was de lezing van Pauwels mede te organiseren, deelde de overwegingen van het hoofdbestuur. In Den Haag waren er ernstige twijfels bij de figuur van Pauwels, waarover later meer. En bovendien waren er twijfels of vandaag het fascisme in Nederland zodanig in opkomst is dat het een bedreiging vormt voor de vakbeweging. Te gelegener tijd is enige bezinning zeker nuttig. Niet nu. Uiteindelijk meenden enkele FNV-kaderleden uit Delft en Den Haag dat de lezing wél moest plaatsvinden en als zodanig stuurden zij een uitnodiging naar potentieel geïnteresseerden voor een bijeenkomst op maandagavond 2 oktober 2023 in Wijkcentrum De Vleugel in Delft. Achttien Delftenaren en Hagenezen, allen FNV-leden, en Pauwels gaven acte de présence.
Gewelddadige beweging
Jacques Pauwels dook gelijk diep in het verleden. Klassenstrijd was van alle tijden. Na de middeleeuwen kwam de bourgeoisie op tegen de feodalen en in haar kielzog ontstond de arbeidersklasse. De sociale kwestie kwam op de agenda, de tegenstelling tussen burgerij en arbeiders. Natuurlijk vroeg die burgerij zich af hoe ze het werkvolk aan het werk en onder de duim kon houden. Winst moest er gemaakt worden! De markt werd heilig verklaard! Echter, de arbeiders organiseerden zich steeds meer in vakbonden en socialistische en communistische partijen. Het kapitalisme werd bedreigd!
Globaal kon de burgerij kiezen uit twee strategieën om sociale revoluties te voorkomen: toegevingen, maar daar kon ze niet eeuwig mee doorgaan, of .... repressie. En daar komt het fascisme om de hoek. Een deel van de arbeiders wordt verleid om voor het kapitaal te vechten tegen de rest van de arbeidersklasse. En ook echt te vechten, het fascisme is een uiterst gewelddadige beweging, met knokploegen en uiteindelijk een dictatuur waarin democratische, sociale en humane waarden geen betekenis meer hebben. Zie Nazi Duitsland.
Grote stappen
Tot zover was het betoog in grote lijnen niet erg omstreden. Jacques Pauwels vertelde in mooie volzinnen en met levendige handgebaren zijn verhaal. Hij verluchtigde dit ook met veel anekdotes. Dat kan verhelderend werken, maar er zit ook een risico aan. Je kunt aan een haakje in de muur wel een jas ophangen, maar geen 1000 kilo lood. Meerdere malen deed Pauwels grote stappen om gauw thuis te zijn.
Toen hij na anderhalf uur bij Pearl Harbor was aangeland, deed hij dat af als een complot van de Amerikanen om Japan als concurrent uit te schakelen. Een paar ouwe oorlogsschepen in een haven, zodat de Japanners wel moesten toebijten en een oorlog beginnen. Oh, heilige eenvoud! En, tsjonge, dat Duitsland toen de oorlog aan Amerika verklaarde dat was weer wel heel vervelend, want de Amerikanen vonden dat fascistische Duitsland helemaal niet zo erg en hadden aan hun oorlogvoering al flink wat dollars verdiend. Van die dingen. En even later waren de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki natuurlijk helemaal niet bedoeld om snel een einde aan de oorlog te maken, maar bedoeld om de Sovjet Unie te intimideren. Dat die bommen óók bedoeld waren als wapentest, racistisch gemotiveerd en natuurlijk ook een poging om Amerikaanse soldatenlevens te sparen, dat past weer even niet in Pauwels simplisme.
Complottheorie
Wie Pauwels heeft gezien op DeWereldMorgen.be beseft dat het scenario dat hij schetst van Pearl Harbor prima past bij zijn complottheorie over de oorlog tegen Oekraïne. Op die website probeert Pauwels net als op de avond in Delft uiteindelijk vooral begrip te kweken voor Poetin. Hij doet dat langs vier lijnen.
De eerste is de oorlog niet te laten beginnen in 2022 maar in 2014. En dan niet omdat de Russen toen de Krim hebben bezet, maar omdat er toen door de Amerikanen een anti-Russische staatsgreep in Oekraïne is georganiseerd. De Russische bezetting van de Krim en steun aan de onafhankelijkheidsbeweging in Oost Oekraïne waren daar een antwoord op.
Ten tweede: De schending van het internationale recht door de inval in februari 2022, daar moeten we vooral niet te moeilijk over doen, de Amerikanen hebben in Irak niet anders gedaan. Een geweldige jij-bak: als jij knoeit mag ik ook knoeien.
Ten derde: Een nog ernstiger jij-bak. Op DeWereldMorgen.be zegt Pauwels dat hij moet lachen over de beschuldiging van Russische misdaden tegen de Oekraïense bevolking. Dat is hypocriet, want wat deden de Amerikanen dan in Vietnam? Ja! Dat was inderdaad ook misdadig en daarom hebben miljoenen mensen zich toentertijd woedend tegen Amerikanen gekeerd. En dus is het volkomen onterecht over de huidige beestachtigheden van sommige Russen een beetje lacherig te doen.
De vierde en voornaamste lijn van begrip voor Poetin heeft vooral te maken met het veronderstelde fascisme in en van Oekraïne. Als je Pauwels mag geloven wordt dat land volledig gedomineerd door fascisten. Nu weten we dat in verleden en heden fascisten in Oekraïne een rol spelen. Maar hoe groot is die rol? Het beruchte Azov-bataljon heeft nooit meer dan duizend manschappen geteld. Bij de verkiezingen van 2019, waar Zelensky werd gekozen, kreeg de fascistische alliantie slechts 1,8 procent van de stemmen. In het parlement met 450 leden zit geen enkele fascist! In een groot artikel van Alex de Jong op grenzeloos.org van maart 2022 wordt heel wat zinniger en houdbaarder op de kwestie van het fascisme in Oekraïne ingegaan dan Pauwels pleegt te doen.
Terechte bezwaren
Aan de vragen gesteld aan het begin van dit artikel over Vakbond en Fascisme nu is Jacques Pauwels in het geheel niet toegekomen. Zelfs op een vraag over tegen welke socialistische revolutie het fascisme nu een dam zou moeten opwerpen, kwam een bleek verhaal over het succes (?) en de populariteit (?) van de Chinezen en hun projecten in de Derde Wereld. Die socialistische Chinezen toch! Overal de rode revolutie verspreiden. Wie ooit de VPRO-series van Ruben Terlou over China en die Chinese projecten in het buitenland heeft gezien, weet wel beter!
Al met al denk ik dat de FNV en de Senioren in Haagsteden terecht hebben besloten hun gewicht niet te schenken aan dit optreden van Jacques Pauwels. De vragen over Vakbond en Fascisme kunnen beter op een ander moment en door anderen aan de orde worden gesteld.
(1) Jacques Pauwels is een historicus en schrijver van 77 jaar, geboren in België en woonachtig in Canada. Hij beschouwt zichzelf als een marxist. Zijn politieke oriëntatie blijkt mogelijk uit het feit dat hij een lezing heeft verzorgd voor de Communistische Jongerenbeweging, een organisatie die gerelateerd is aan de NCPN (Nieuwe Communistische Partij in Nederland). Hij heeft meerdere boeken op zijn naam, zoals De Grote Klassenoorlog 1914-1918, De mythe van de 'goede oorlog': Amerika en de Tweede Wereldoorlog en Big Business and Hitler.
